Zęby u niemowlaka. Jak czyścić mleczaki?

Dlaczego mycie zębów niemowlaka jest ważne?

Odpowiednia, codzienna higiena jamy ustnej dziecka jest jednym z podstawowych elementów dbania zdrowie oraz inwestycją w piękny uśmiech w przyszłości. Dotyczy to także zębów mlecznych, o które należy dbać we właściwy sposób. Mleczaki wprawdzie wypadną, lecz utrzymanie ich w doskonałym stanie jest kluczem do zapewnienia zdrowia zębów stałych. Zdrowe mleczaki to większa szansa na zdrowe zęby stałe.

Zęby mleczne są ważne. Jeśli maluszek straci je zbyt wcześnie, to te, które pozostały, mogą nie zostawić miejsca dla zębów stałych (może to spowodować przemieszczenie innych zębów mlecznych, zmniejszając tym samym przestrzeń na zęby stałe).

Czyszczenie zębów niemowlaka jest ważne z innego powodu. Czynność ta w miarę upływu czasu staje się rutyną, co jest bardzo pożądane. Dziecko zacznie je odbierać jako naturalną czynność wpisaną w harmonogram dnia. Jeśli na wczesnym etapie życia uda się wypracować właściwe nawyki dbania o zdrowie jamy ustne, będzie to procentowało w przyszłości.

Ponadto oczyszczanie buzi, a później mycie zębów, kiedy te się pojawią, chroni przed pleśniawkami (czyli grzybicą jamy ustnej). Pozwala także zapobiec próchnicy zębów zarówno mlecznych, jak i stałych.

Co to są pleśniawki?

Pleśniawki to białawenaloty na błonie śluzowej w buzi dziecka, których nie można zetrzeć wilgotną gazą (to je odróżnia od resztek pokarmu). Przypominają zsiadłe mleko. Błona śluzowa wokół takiej zmiany może być silniej zaczerwieniona, co jest objawem zapalenia. Zmiany to objaw grzybicy jamy ustnej, która wymaga leczenia skutecznym lekiem przeciwgrzybiczym oraz ścisłego przestrzegania zasad higieny.

Czym jest próchnica zębów mlecznych?

Próchnicazębów to najbardziej rozpowszechniona przewlekła chorobą zakaźną dzieciństwa. Bywa przyczyną nie tylko nieestetycznego wyglądu jamy ustnej, ale i nierzadko dyskomfortu i bólu. Rzutuje na stan jamy ustnej i uzębienia w przyszłości.

Choroba rozwija się, gdy w buzi dziecka pojawia się duża ilość bakterii wytwarzających kwas. Próchnica pojawia się zwłaszcza wtedy, gdy zęby i dziąsła maluszka są poddawane przez długi czas działaniu soczków, kaszek i innej żywności. Dlaczego? Zawarte w nich cukry naturalne lub dodane zmieniają pH w ustach i powodu ją ubytki.

Podawanie na noc dzieciom butelki z mlekiem, sokiem czy dosładzaną wodą prowadzi do próchnicy butelkowej. Ten rodzaj próchnicy charakteryzuje się bardzo szybkim rozwojem. Zmiany pojawiają się najpierw na przednich zębach szczęki, szybko rozprzestrzeniając się na pozostałe.

Jakie są objawy próchnicy u dzieci?

Po czym poznać próchnicę zębów? Najpierw pojawiają się białe, szorstkie i matowe plamy na linii dziąseł, na górnych przednich ząbkach.

Po pewnym czasie zmiana ulega przebarwieniu. W miejscu zaatakowanym przez chorobę zaczyna ubywać szkliwa. W rezultacie powstają zagłębienia. Ponieważ szkliwo zęba kruszy się i rozpada, odsłonięta zostaje zębina. To mniej twarda tkanka. Bakterie wnikają w głąb zęba, aż do miazgi. Ponieważ miazga jest bardzo unaczyniona i unerwiona, pojawia się ból.

To dlatego zapobieganie próchnicy jest tak istotne. Warto także pamiętać, że profilaktyka próchnicy jest jednocześnie profilaktyką wad zgryzu.

Które zęby są najbardziej narażone na próchnicę? Najczęściej próchnica występuje w zębach bocznych: mlecznych trzonowych, czyli piątkach i czwórkach, ponieważ czyszczenie ich jest trudniejsze, ale również w obrębie zębów przednich, czyli w jedynkach.

Jak myć niemowlakowi dziąsła?

O higienę jamy ustnej należy dbać od pierwszych miesięcy życia małego człowieka, nawet kiedy maluszek nie ma zębów. W jamie ustnej niemowlęcia zębów nie ma najczęściej do 6. miesiąca życia. Noworodki i młodsze niemowlaki tylko bezzębne, wałowate wyrostki zębodołowe pokryte bardzo delikatną błoną śluzową

Co robić? Najlepiej byłoby, byś po każdym karmieniu delikatnie oczyszczała dziąsła i język maluszka zwilżoną, nałożoną na palce gazą. To zapobiega zaleganiu pokarmu w zachyłkach jamy ustnej i powstawaniu pleśniawek, ale także oswaja smyka z zabiegami higienicznymi wewnątrz jego buźki. 

- O zęby dziecka trzeba zacząć dbać, zanim jeszcze się pojawią – twierdzi prof. Maria Mielnik-Błaszczak, kierownik Katedry i Zakładu Stomatologii Wieku Rozwojowego UM w Lublinie, konsultant wojewódzki w dziedzinie stomatologii dziecięcej. - Zanim wyrzną się zęby, warto masować wały dziąsłowe, tak aby dziecko przyzwyczajało się do tego, że jakieś czynności są wykonywane w jamie ustnej maluszka. [ź]

Jak skłonić dziecko do współpracy podczas szczotkowania?

Bywa, że noworodki i niemowlęta podczas szczotkowania czują się niekomfortowo. Co robić, by sobie pomóc?

• Mycie zębów u niemowląt powinno być przede wszystkim delikatne, należy więc unikać silnego tarcia, by nie uszkodzić szkliwa i nie sprawić maluszkowi bólu.
• Możesz śpiewać piosenkę lub mówić uspokajająco.
• Jeśli maluch odwraca głowę, spróbuj delikatnie przytrzymać jego czoło ręką, by powstrzymać je przed wierceniem się i umożliwić sobie łatwy dostęp do ust.
• W przypadku starszych niemowląt i dzieci pomocne może być także kupienie dziecku atrakcyjnej szczoteczki, w żywych kolorach i z miłą dla oka grafiką.

Kiedy pojawiają się pierwsze zęby u niemowlaka?

Pierwsze zęby mleczne pojawiają się zwykle około 6. miesiąca życia. Następnie - przeciętnie co miesiąc - wyrzyna się jeden ząbek. Miejsce i kolejność wyrastania zębów są ściśle określone, ale niewielkie zmiany w tej kwestii prawdopodobnie nie mają znaczenia.

Jeśli twoje dziecko ogólnie cieszy się dobrym zdrowiem, ale skończywszy roczek nie ma jeszcze zębów, nie martw się, niektóre maluchy muszą na nie poczekać aż do 15 - 18 miesiąca życia.)

Jak myć zęby niemowlaka?

Ponieważ zęby mleczne wyrzynają się kilkuetapowo, w zależności od momentu ich pojawienia się należy stosować inną technikę czyszczenia.

Gdy dziecko ma już pierwsze mleczaki, do mycia zębów możesz zacząć używać specjalnej silikonowej nakładki (z wypustkami lub bez). Pamiętaj tylko o tym, by po każdym użyciu ją wyparzyć. Powierzchnie dziąseł i zębów oczyszczaj poziomo. To świetny masaż dla dziąseł, które sprawiają ból podczas ząbkowania.

Używaj pasty bez fluoru, w ilościach minimalnych. Pamiętaj, by jej resztki koniecznie usunąć wilgotnym gazikiem nawiniętym na palec.

Możesz także rozpocząć szczotkowanie. Używaj szczoteczki do zębów, samej wody lub minimalnej ilości pasty do zębów dla niemowląt. Jak myć pierwsze ząbki?

Zwilż szczoteczkę wodą i nałóż bardzo niewielką ilość pasty. Wykonuj szczoteczką koliste ruchy, tak jak podczas szczotkowania własnych zębów. Delikatnie szczotkuj wszystkie nowe ząbki dziecka z każdej strony, a jeśli dziecko nie protestuje, masuj szczoteczka także język, by usunąć bakterie namnażające się w jamie ustnej i powodujące nieświeży oddech.

Szczotkuj najpierw ząbki przednie, delikatnie kręcąc kółeczka włosiem szczoteczki, a potem powierzchnie żujące tylnych zębów.

Małe dziecko nie umie jeszcze wypluwać pasty i płukać buzi wodą, dlatego po zakończeniu mycia usuń resztki pasty za pomocą gazy nawiniętej na palec, aby maluch ich nie połknął. Po szczotkowaniu nie ma potrzeby płukania ust, gdyż ilość użytej pasty jest niewielka. Poza tym dzięki temu fluor pozostanie w jamie ustnej i będzie chronić zęby.

Gdy dziecko jest starsze, powinno uczyć się, jak myć ząbki samodzielnie - w asyście rodziców.

Wraz z pierwszym ząbkiem wprowadzamy pastę – na początek samo muśnięcie, a z czasem wielkości zielonego groszka. Ale warto dawać dziecku szczoteczkę do zębów do gryzienia ot tak, do zabawy, żeby oswajało się z nią, jednak wyłącznie pod nadzorem osoby dorosłej, żeby nie zrobiło sobie krzywdy. [źródło: PAP]

Co z nitkowaniem zębów i płukaniem jamy ustnej?

W przypadku niemowląt przerwy między ząbkami są na tyle duże, że nitkowanie nie jest jeszcze konieczne. Zresztą nie udowodniono, że używanie jej przy czyszczeniu zębów małych dzieci ma znaczący wpływ na poprawę stanu ich uzębienia.

Dentyści zalecają nitkowanie u małych dzieci, kiedy zęby do siebie przylegają i trudno je dokładnie umyć szczoteczką.

U dzieci, które jeszcze nie ukończyły 4. roku życia, nie należy stosować płynów do płukania ust, ponieważ dziecko w tym wieku nie umie jeszcze płukać ust i wypluwać płynu.

Jaka pierwsza szczoteczka do zębów niemowlaka?

Kiedy maluszek ma już kilka ząbków, a jego dieta składa się już nie tylko z mleka, kup szczoteczkę – koniecznie dostosowaną do wieku dziecka.

Jak powinna być pierwsza szczoteczka dziecka? Musi mieć niewielką główkę z miękkim włosiem i wygodny uchwyt, który pozwoli ci na łatwe manewrowanie szczoteczka w buzi dziecka.

Szczoteczkę wymieniaj przy pierwszych objawach zużycia (gdy tylko włosie wyda ci się spłaszczone lub pogięte).

Jaka pasta do zębów dla niemowlaka?

Zaopatrz się także w specjalną, nie zawierającą fluoru, pastę dla niemowląt, a potem małych dzieci. To ważne, bowiem połykanie pasty nie przeznaczonej dla maluszków – co dzieci robią nagminnie - może prowadzić do przedawkowania fluoru, a w konsekwencji do obniżonej mineralizacji i przebarwienia zębów stałych.

Nie przesadzaj z ilością pasty, jaką nakładasz na szczoteczkę – jej ilość to wielkość połowy dziecięcego paznokcia.

A co z zawartością fluoru? Pasta do zębów dla dzieci w wieku 0–2 lat w okresie ząbkowania może mieć 500 ppm fluorku sodu. Należy użyć raz dziennie minimalnej ilości pasty rozsmarowanej na szczoteczce.

Dla dzieci od 5–6 lat pasta do zębów mlecznych może mieć 500 ppm fluorku sodu. Pastę należy stosować dwa razy dziennie w ilości odpowiadającej wielkości ziarenka grochu.

Pasta do zębów dla dzieci powyżej 6 lat może mieć 1000 ppm fluorku sodu, zęby należy szczotkować 2 razy dziennie.

Ile razy dziennie myć ząbki dziecku?

Ząbki myj maluchowi dwa razy dziennie: po śniadaniu i przed snem. Potem, gdy dziecko jest starsze, ucz je myć ząbki samodzielnie, ale staraj się asystować jak najdłużej.

Jak dbać o zęby dziecka?

Zdrowie jamy ustnej to poważna kwestia. To dlatego należy jej poświęcać sporo uwagi. W trosce o zęby u niemowlaka, warto przestrzegać kilku zasad. Co robić, a czego unikać?

• Jeśli dziecko korzysta ze smoczka, wybieraj smoczek ortodontyczny.

Nie oblizuj smoczka i nie zanurzaj go w słodkich roztworach. Cukier sprzyja próchnicy, zaś bakterie pochodzące z jamy ustnej osoby dorosłej odpowiadają za rozwój również innych chorób, nie tylko próchnicy. Grzyby zaś wywołują grzybicę jamy ustnej (tzw. pleśniawki). Próchnica zębów jest chorobą zakaźną. Nie wolno również oblizywać łyżeczek dzieci.

• Po wprowadzeniu pokarmów uzupełniających unikaj dokarmiania malucha między posiłkami. Ważne jest, by dziecko często wtedy nie jadło słodyczy i nie piło słodkich napojów,

W nocy nie podawaj maluchowi do picia słodkich napojów – unikniesz próchnicy butelkowej. Nie zostawiaj dziecku butelki do zasypiania, zwłaszcza z mlekiem lub słodkim płynem,

• Do picia podawaj maluchowi niesłodzone napoje, najlepiej czystą wodę,

Rozszerzając dietę i wprowadzając pokarmy uzupełniające, staraj się je podawać łyżeczką lub z kubeczka, a nie z butelki ze smoczkiem. Korzystanie z butelki ze smokiem dobrze jest zakończyć pod koniec 1. roku życia

Wizyty u dentysty z niemowlakiem

Raz na pół roku odwiedzajcie gabinet stomatologiczny, nawet jeśli wydaje ci się, że wszystkie ząbki są zdrowe. Takie konsultacje to nie tylko gwarancja fachowej opieki, ale i oswajanie maluszka z fotelem dentystycznym.

Dentysta podczas kontroli przegląda ząbki, ale i udziela porad dotyczących dbania o higienę. Pomaga dbać również o dietę dziecka podpowiadając, jakie produkty wspierają zęby, a jakie im szkodzą.

Na pierwszą wizytę u dentysty wybierz się po wyrżnięciu się pierwszych zębów mlecznych, najlepiej przed ukończeniem 1. roku życia.

Wizyty profilaktyczne i leczenie małego dziecka u dentysty są finansowane w ramach ubezpieczenia zdrowotnego przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Można również realizować je we własnym zakresie, odpłatnie, w wybranym przez siebie gabinecie.