Zęby mleczne a zęby stałe. Kiedy wypadają mleczaki?

Każdy człowiek ma dwa rodzaje zębów: mleczne i stałe. Pierwsze zęby mleczne pojawiają się w wieku niemowlęcym, zęby stałe dopiero koło siódmego roku życia. A tzw. zęby mądrości mogą w ogóle się nie wyrznąć. Co warto wiedzieć na temat zębów?

Choć rodzimy się z zawiązkami zębów obydwu typów, pierwsze pojawiają się zęby mleczne - wyrzynają się od szóstego do trzydziestego miesiąca życia. Jest ich w sumie dwadzieścia - po dziesięć w szczęce i żuchwie.

Ze względu na kształt oraz wykonywaną czynność, dzielą się na trzy grupy:

• siekacze (jest ich 8) - górne siekacze i dolne siekacze,
• kły (w liczbie 4) - górne kły i kły dolne
• trzonowce (w sumie 8) - górne trzonowce pierwsze, górne drugie trzonowce, dolne pierwsze trzonowce, górne drugie trzonowce.

Ich wypadanie następuje - z reguły - w okresie między szóstym a trzynastym rokiem życia (w pewnym momencie w jamie ustnej znajdują się i zęby mleczne, i stałe). Niekiedy zęby mleczne zostają na całe życie.

Zęby mleczne a stałe - różnice

Zęby mleczne, nazywane pierwszym pokoleniem zębów, przypominają kształtem zęby stałe, jednak nieco się od nich różnią. Korzenie mleczaków są mniejsze i cieńsze, a także bardziej proste. Mają cieńszą warstwę szkliwa i zębiny, a ich szkliwo jest słabiej zmineralizowane. Mają kolor mleczno-biały, a zęby stałe wydają się być przy nich kremowe.

Zęby mleczne cechują się ruchomością fizjologiczną - przed wypadnięciem są rozchwiane. Zawiązki zębów stałych zajmują we wspólnym zębodole co "mleczaki", a są od nich oddzielone przegrodą kostną. Przed okresem wymiany zębów rozpoczyna się niszczenie przegrody kostnej i korzeni zębów mlecznych, co powoduje ich wypadanie. W miejscu zęba mlecznego pojawia się ząb stały. Proces wyrastania zębów stałych kończy się około trzynastego roku życia.

Pamiętajmy, że zepsute zęby mleczne to nie tylko problem estetyczny, a próchnica to poważny problem. Stan "mleczaków" ma wpływ na zęby stałe, dlatego ważne jest, by dbać o nie, a także leczyć stomatologicznie. Owa troska to - bez dwóch zdań - inwestycja w zdrowe i piękne zęby stałe, te na całe życie.

Zęby mleczne, zwane również mleczakami, zwykle zaczynają wypadać około 6 roku życia. U dziewczynek wypadanie mleczaków często zaczyna się wcześniej niż u chłopców. 

Kolejność wypadania zębów mlecznych:


Najczęściej zębami, które dzieci gubią jako pierwsze, są dwa dolne siekacze, co widać na naszym rysunku. Następnie górne siekacze. Później, pomiędzy 10 a 12 rokiem życia, kły. W podobnym czasie górne pierwsze trzonowce i dolne pierwsze trzonowce, a na końcu dolne drugie trzonowce.

Każdy ząb mleczny ma tendencję do wypadania w tej samej kolejności, w której wyrzynają się, co ma miejsce średnio w wieku od 1 do 3 lat. Może występować niewielkie zróżnicowanie w wieku, kiedy wypada uzębienie mleczne i w kolejności pojawiania się zębów stałych, ale zwykle nie stanowi to problemu i nie powinno być powodem do niepokoju dla dziecka lub rodzica.

Czego się spodziewać podczas wypadania zębów mlecznych

Zwykle mija kilka miesięcy od momentu poluzowania zęba do czasu jego wypadnięcia. Czasami mleczaki wypadają same, kiedy, np. dziecko gryzie coś twardego. Jeśli zauważysz, że jest zwiększona ruchomość zęba i dziecku to przeszkadza to dziecku, możesz je zachęcić do delikatnego poruszania nim, aby szybciej wypadł. Jednak nie należy go szarpać, bo to może uszkodzić dziąsło.

Jeśli po kilku miesiącach wymiana zębów mlecznych idzie opornie, a ząb jest rozchwiany, co więcej widać już zęby stałe, warto zapisać dziecko do stomatologa, bo być może zaistnieje konieczność usunięcia zęba.

Jak pomóc dziecku podczas wypadania mleczaków?

Warto przygotować dziecko i powiedzieć mu wcześniej, czego może się spodziewać. Niech wie, że czas wypadania mleczaków jest całkowicie naturalnymi bezpiecznym procesem, którego doświadczają wszyscy ludzie. Uprzedź, iż wypadanie zębów mlecznych jest powiązane z tym, że w jamie ustnej dziecka pojawi się chwilowe krwawienie. Możesz też powiedzieć, że wypadanie zębów mlecznych czasem sprawia niewielki ból.

Kiedy ząb mleczny wypadł, poproś dziecko o wypłukanie ust letnią wodą. Jeśli dziecko skarży się na ból możesz zrobić chłodny okład na policzek. Czasami trzeba dziecku podać środek przeciwbólowy.


Podczas wymiany uzębienia może pojawiać się ból nie tylko związany z wypadaniem zębów, ale później dotyczy również ich wyrzynania. Czasami dzieci skarżą się na ból żuchwy, uszu czy szczęki, zwłaszcza kiedy pojawiają się stałe zęby trzonowe.

A co robić, jeśli moje dziecko ma dwa rzędy zębów?

Czasami pojawiają się dwa rzędy zębów, kiedy pierwsze mleczaki jeszcze nie wypadły, a dolne jedynki jeszcze się nie wyżęły. Głównie to dotyczy 6 i 7 -latków. 

Zwykle zęby mleczne wypadają, kiedy ząb stały rośnie i je wypycha. Natomiast bywa, że rząd ząbków stałych rośnie równolegle.

W takiej sytuacji warto pójść do dentysty, może być konieczność usunięcia mleczaków, żeby uniknąć wad zgryzu. Jeśli nie zostanie to skorygowane, w miarę szybko, istnieje większe prawdopodobieństwo, że dziecko będzie potrzebowało aparatu ortodontycznego lub leczenia ortodontycznego. 

Jak zapobiegać próchnicy w zębach stałych:

• Należy unikać częstego spożywania produktów spożywczych z cukrem,
• Czyścić zęby przynajmniej 2 razy dziennie, 

• Używać oprócz pasty i szczoteczki, także płynów do płukania i nici dentystycznych
• Regularnie chodzić do stomatologa

Jak prawidłowo szczotkować zęby


Dzieci w wieku przedszkolnym mogą korzystać z dwóch technik:

• szorowania (najprostsza)
• ruchów okrężnych


Przed myciem zębów dziecko powinno przepłukać buzię. Później szczotkować zewnętrzną powierzchnię zębów (od tylnych do przednich).

Jeśli stosujecie metodę szorowania, ruchy szczoteczki powinny być poziome. W technice drugiej trzeba robić ruchy okrężne, tak jakby rysowało się kółeczka.

Kolejny krok (dla obu technik) to szerokie otwarcie buzi i szczotkowanie wewnętrznych powierzchni zębów. Należy wykonywać ruchy wymiatające w kierunku od dziąseł, najpierw dla zębów górnych, później dolnych.

Na koniec okrężnymi ruchami czyści się powierzchnie żujące zębów.

Dzieci powinny mieć czyszczone zęby (samodzielnie lub przed dorosłego opiekuna) przez ok. 2-3 min. Po wieczornym myciu dziecko nie powinno już nic jeść ani pić, ewentualnie wodę.