Urazy ząbków. Co zrobić?

Pierwsze zęby i pierwsze kroki. Zęby śmieszne, zabawnie sterczące w małej buzi, a kroki niepewne, co i rusz kończące się upadkiem. Jeśli maluch klapnie na pupę, to najczęściej nawet bez większego lamentu próbuje wstać i pójść dalej - taka na szczęście jest większość dziecięcych upadków. Jednak czasem dziecko upada do przodu, na buzię, co czasem kończy się nie tylko płaczem, ale też poważniejszymi urazami małych zębów. 

Statystyki wskazują, że urazy zębów częściej przytrafiają się dzieciom bardzo ruchliwym. Mleczaki najczęściej uszkadzają sobie 2-3 latki, a zęby stałe  - 9-10 letni chłopcy, zwłaszcza jeśli uprawiają sport. Na uszkodzenie zębów bardziej są też narażone dzieci z wadą zgryzu. Urazom zwykle towarzyszy sporo krwi, bo jama ustna jest mocno ukrwiona i nawet niewielkie rozcięcie wargi, policzka czy dziąsła krwawi obficie.

Co robić jeśli dziecko uderzyło się w zęby?

Jeśli twoje dziecko wspina się do stania przytrzymując się mebli lub uczy się stawiać pierwsze kroki, prędzej czy później upadnie. Niektóre z tych upadków mogą okazać się niefortunne – dziecko upadnie na buzię i uderzy się w zęby. W takim przypadku, w pierwszej kolejności sprawdź czy dziecko nie doznało żadnych innych obrażeń twarzy lub głowy, które wymagają natychmiastowej interwencji lekarza lub wezwania pogotowia ratunkowego.

Jeśli uznasz, że wezwanie lekarza nie jest konieczne, a dziąsła dziecka krwawią, pierwszą rzeczą jest przemycie bieżącą wodą jamy ustnej i zatamowanie krwawienia poprzez uciskanie tamponem z jałowej gazy. Trzeba przy tym zachować dużą ostrożność, bo kawałek zęba może tkwić w tkankach miękkich. Należy też zadbać o to, aby dziecko nie połykało krwi (to może być przyczyną wymiotów).

Zimny okład (niezastąpione są tu lody na patyku ze zmrożonego soku) może pomóc ograniczyć opuchliznę i odwrócić uwagę dziecka od bólu.  Przez następny tydzień obserwuj czy dziąsła i zęby malucha wyglądają normalnie, a jeśli coś w ich wyglądzie cię zaniepokoi (nadmierna opuchlizna, podrażnienie, oznaki infekcji) zadzwoń natychmiast do pediatry. Skontaktuj się z lekarzem także w przypadku gdy dziecko zacznie gorączkować.

Po opanowaniu szoku dziecka (i własnego przerażenia, to normalne!), czas przystąpić do skontrolowania uzębienia:

Liczymy i... szukamy

Mówiąc krótko, trzeba sprawdzić czy wszystkie zęby są na swoich miejscach. Jeżeli tak, to czy się nie kiwają oraz czy są całe (czy nie mają pęknięć). Jeżeli nie, to reagujemy w zależności od urazu: 

Złamanie korony zęba.

Przede wszystkim trzeba odszukać odłamaną część zęba. Jeśli nie jest to możliwe, należy to zgłosić stomatologowi (którego bezzwłocznie odwiedzamy), bo kawałek zęba może tkwić w tkankach miękkich. Jeżeli udało się go znaleźć, na czas transportu umieszczamy go w naczyniu z wodą. Lekarz podejmie decyzję w zależności od stopnia uszkodzenia zęba. Przy niewielkim odłamaniu wystarczy zabezpieczyć szkliwo, przy większym konieczne jest zabezpieczenie zęba przed infekcją, ocenienie stanu korzenia (zdjęcie RTG) i podjęcie decyzji o dalszym leczeniu, które powinno się zakończyć odbudową zęba. Do jego odtworzenia można użyć różnych, nowoczesnych tworzyw, ale można też wykorzystać odłamane kawałki zębów.

Częściowe zwichnięcie zęba

także wymaga natychmiastowej wizyty u dentysty, który musi się upewnić, że ząb nie jest pęknięty lub złamany, a następnie ustawi ząb w prawidłowej pozycji i unieruchomi go. Jest duża szansa, że taki ząb po jakimś czasie przestanie się kiwać i nie będzie sprawiał żadnych kłopotów. Leczenie wymaga jednak specjalnej diety, która nie będzie nadmiernie obciążać zęba, co w praktyce oznacza dietę półpłynną i pozbawioną twardych rzeczy do gryzienia.

Całkowite zwichnięcie zęba 

to, mówiąc prościej, jego wybicie. W takim wypadku trzeba koniecznie odnaleźć ząb. Podnieść go tak, aby nie dotykać korzeni. Delikatnie opłukać w wodzie i spróbować umieścić w zębodole, bo to dla niego najlepsze miejsce. Jeżeli nie jest to możliwe, ząb umieszczamy między policzkiem i zębami – ma wówczas wilgotno i ciepło. Można go też przewieźć w naczyniu z solą fizjologiczną lub mlekiem. Jeżeli w ciągu 30 minut od wybicia zęba, lekarz umieści go w zębodole, jest szansa na to, że zabieg się powiedzie. Ząb jednak musi być w środowisku wilgotnym. Po ustawieniu go na miejscu dentysta unieruchomi ząb.

Pęknięcie zęba

również wymaga kontroli u stomatologa, gdyż takie pęknięcie może być niegroźne (jeśli pęknięte jest tylko szkliwo), ale może też skończyć się utratą zęba.

Czy iść z dzieckiem do dentysty, jeśli uderzyło się w zęby?

Jeśli zęby i dziąsła dziecka wyglądają normalnie i nie skarży się ono na ból, prawdopodobnie wizyta u dentysty nie jest konieczna. Natomiast jeżeli ząb jest ukruszony lub pęknięty i wydaje ci się, że dziecko odczuwa ból, natychmiast udajcie się do dentysty, gdyż istnieje niebezpieczeństwo, że część nerwu zębowego została odsłonięta.

Wizyta u dentysty będzie też konieczna jeśli doszło do znacznego obluzowania zęba. Stomatolog może podjąć decyzję o usunięciu zęba, by zapobiec zakrztuszeniu się przez dziecko gdyby ząb wypadł samoistnie. Jeśli ząb wydaje ci się przekrzywiony, również zasięgnij porady dentysty, który oceni czy należy go naprostować.

W przypadku gdy ząb jest ukruszony, ale dziecko nie zdradza objawów bólu, zapisz dziecko na wizytę kontrolną i dentysty, by wykluczyć inne uszkodzenia niewidoczne gołym okiem. Stomatolog może zabezpieczyć uszkodzony ząb i pomóc ci zdecydować, czy należy go zrekonstruować.

Co zrobić gdy dziecko wybije sobie ząb mleczny?

Zęby mleczne odgrywają w życiu i rozwoju dziecka ważna rolę – ułatwiają jedzenie i naukę prawidłowego mówienia oraz kształtują dziąsła robiąc miejsce stałym zębom, które pojawią się w przyszłości. 

Mimo to, utrata mleczaka nie stanowi zazwyczaj problemu, gdyż po pewnym czasie zastępuje go ząb stały. Warto udać się na konsultację do stomatologa, by sprawdził czy nie nastąpiło głębsze uszkodzenie i czy utrata zęba nie wpłynie negatywnie na wzrost zęba stałego w przyszłości.

Jak zapobiegać uszkodzeniom zębów w wypadkach?

Nie da niecałkowicie wykluczyć wypadków, ale można znacznie ograniczyć ich ilość stosując w domu odpowiednie zabezpieczenia, które zminimalizują także ryzyko naprawdę poważnych urazów. Warto zabezpieczyć dywany i chodniki przytwierdzając je do podłogi i zabezpieczyć schody specjalnymi bramkami. W samochodzie zawsze używaj dobrego fotelika z atestem i sprawdzaj czy dobrze zapięłaś pasy.  Naucz też dziecko, że nie wolno chodzić i biegać z lizakiem lub szczoteczką do zębów w buzi.