Rzadko kiedy rodzice nie martwią się tym, ile i jak dziecko śpi. Najczęściej – zdaniem rodziców – ich dziecko śpi zdecydowanie za krótko. Czy dzieci mogą cierpieć na bezsenność?

Bezsenność, z łaciny zwana też insomnią, to wszelkie zaburzenia snu. Mogą one być chwilowe lub przewlekłe.

Przyczyn tego nieprzyjemnego zaburzenia może być kilka, dlatego mówi się o:
-    bezsenności pierwotnej, która występuję przez co najmniej miesiąc, a u jej źródeł nie leży żadna choroba,
-    bezsenności wynikającej z innych przyczyn – chorób somatycznych (chorób tarczycy, nerek, zaburzeń krążenia), bólu towarzyszącego chorobie, bezdechu, zaburzeń rytmu snu, zażywania substancji psychoaktywnych (kofeina, leki).

Bezsenność niemowlaka

W przypadku malutkiego dziecka ustalenie przyczyny bezsenności najczęściej jest bardzo trudne, szczególnie jeśli jest ono w wieku, w którym nie potrafi przekazać, że coś je boli lub źle się czuje. Dlatego rodzice w pierwszej kolejności muszą spróbować odkryć, co może być przyczyną zbyt krótkiego snu. Po upewnieniu się, że dziecko jest najedzone i czyste, rodzice mogą:

-    sprawdzić, czy to nie kolka,
-    sprawdzić, czy to nie zęby,
-    upewnić się, że dziecko nie jest znudzone (z czasem zapotrzebowanie na sen w ciągu dnia się zmniejsza, a rodzic chciałby, aby dziecko nadal spało tyle samo) lub przemęczone (nadmiar bodźców sprawia, że dziecko nie umie się wyciszyć),
-    uczyć dziecko, że śpi się w nocy, a nie w dzień i unikać nadmiernego wyciszania domu w ciągu dnia.

Niewyspany przedszkolak

Najczęstszą przyczyną niewyspania dzieci w tym wieku jest zbyt późne kładzenie się spać. Dziecko spędza dużo czasu poza domem, kiedy więc wreszcie ma rodziców dla siebie, nie chce się z nimi rozstawać. Dlatego przeciąga porę udania się do łóżka. Czasem jednak dziecko chce iść spać, przewraca się z boku na bok i nie może zasnąć do późna w nocy. Rano jest rozkojarzone i zmęczone. Jeśli nie jest to sytuacja jednorazowa, lecz stan ciągle powtarzający się, warto przyjrzeć się dziecku uważniej. Bezsenność może być spowodowana dużym stresem, który dziecko przeżywa. Może to być również reakcja na zmiany związane z przenoszeniem do własnego pokoju, łóżka czy samodzielnym zasypianiem. Nie wolno tego wydarzenia łączyć z innymi dużymi zmianami, bo mogą one powodować nasilenie się trudności. Wszystkie zmiany związane ze spaniem warto wprowadzać powoli, spokojnie i za zgodą dziecka, które można zaangażować w wybór nowego łóżeczka, rozmieszczenie mebli itp.

Bezsenność starszego dziecka

Właściwie dopiero w odniesieniu do starszego dziecka można mówić o bezsenności z prawdziwego zdarzenia. Jej przyczyną w tym wieku są często poważne i odzwierciedlają problemy dziecka: zaburzenia psychiczne (np. nadpobudliwość), lęki, trudności w szkole lub rodzinie, ale także stosowane leki, a nawet pierwsze zetkniecie się z narkotykami. W takich sytuacjach należy szukać pomocy u lekarza lub psychologa. U dzieci nie wolno stosować leków uspokajających i nasennych bez konsultacji z lekarzem, bo mogą one dawać efekt odwrotny i pobudzać. Często mają też liczne skutki uboczne.

Higiena snu

Warto już u małych dzieci dbać o prawidłową higienę snu i (oczywiście uwzględniając wiek i chwilowe potrzeby dziecka, wynikające na przykład z choroby):

-    mniej snu w ciągu dnia lub całkowita rezygnacja z drzemki;
-    aktywność fizyczna w ciągu dnia;
-    unikanie nasilonych bodźców tuż przed snem (czytanie książki zamiast telewizji czy gry na komputerze);
-    ustalenie stałej pory udawania się na spoczynek i wstawania oraz przestrzeganie ich;
-    unikanie obfitych i ciężkostrawnych posiłków przed snem;
-    unikanie potraw moczopędnych (pełny pęcherz także budzi);
-    unikanie spożywania substancji pobudzających przed snem: czekolady, coli, mocnej herbaty;
-    zapewnienie ciszy i ciemności w sypialni;
-    nauczenie się i stosowanie technik relaksacyjnych.

Powyższe rady dotyczą nie tylko dzieci, ale także tych dorosłych, którzy mają problem ze snem.

Joanna Górnisiewicz
 Rozwój dziecka - przeczytaj pozostałe artykuły.