Znaczenie zabaw teatralnych dla rozwoju dziecka

Edukacja teatralna powinna być integralną częścią wychowania dzieci we współczesnym świecie. Pozwala ona wychować przyszłego aktywnego, wrażliwego odbiorcę sztuki, a także pomaga rozwijać inteligencję emocjonalną każdego dziecka.

"Teatr jest dyscypliną sztuki przygotowującą  widza do pracy intelektualnej, a z drugiej strony pobudza pewne cechy, takie jak ciekawość, zdolność do analizy, poczucie względności. Zachęca do badania świata, poszukiwania prób wyjaśnienia, głębszego zrozumienia. Jednocześnie teatr ukazuje los człowieka, co jest ważnym elementem humanizującym i bardzo ważnym elementem edukacji" (A. Hausbrat)

Teatr zaspokaja potrzeby psychiczne dzieci i może odegrać kluczową rolę w kształtowaniu osobowości. Przede wszystkim jest przeżyciem zbiorowym. Dziecko występuje tu jako uczestnik spektaklu. Odbiera go w towarzystwie innych, jest członkiem pewnej wspólny, identyfikuje się z nią, a przeżycia w grupie są szczególnie mocne. Działa na niego swoista magia teatru; czuje, że wokół niego dzieje się coś wyjątkowego, niepowtarzalnego.  

Rozlega się dzwonek – jeden, drugi, trzeci; gaśnie światło, unosi się kurtyna. To ważna część przedstawienia, wprowadzająca w świat tajemnicy. Teatr jest dla dzieci rzeczywistością wyjątkową, w której wszystko może się zdarzyć. Pozwala na kontakt z żywym słowem, dzięki czemu lepiej  rozwija się mowa dziecka, wzbogaca słownictwo. Bycie widzem pomaga w kształtowaniu wrażliwości estetycznej, rozwijaniu zainteresowań czytaniem, sztuką i muzyką. Pozytywny bohater, z którym maluch spotyka się na spektaklu teatralnym, zdobywa jego uznanie, pomaga w zrozumieniu dlaczego jakieś  zachowanie jest dobre, a inne złe. Oprócz tego, dziecko ćwiczy spostrzegawczość i umiejętność koncentracji.

Wizyty w teatrze, to często okazja do wspólnego, rodzinnego, niemal świątecznego spędzania czasu – dziewczynki zakładają  najładniejsze sukienki, chłopcy krawat, mama i tata szykują eleganckie ubrania. Dzieci lubią takie rodzinne wyprawy, które na długo pozostają w ich pamięci. Edukację teatralna warto zaczynać bardzo wcześnie, nawet przed drugim rokiem życia.

Kontakt dzieci z teatrem to nie tylko "bycie widzem", ale również zabawy w teatr, podczas których dziecko pragnie być nie tylko autorem, lecz także aktorem. Przemawiają za tym duże zdolności naśladowcze dziecka oraz wszechstronność estetycznych przeżyć. Wprowadzenie dzieci w świat sztuki poprzez zabawy "na niby", przynosi im wiele korzyści, rozwija wyobraźnię, doskonali mowę, która staję się wyrazista, melodyjna, właściwie akcentowana. Inscenizacja wyzwala i zużytkowuje muzyczne, plastyczne, ruchowe i słowne możliwości dziecka. Udawanie kogoś innego jest bliskie nam wszystkim. Płynie z dążenia do wydania się lepszym, groźniejszym, ważniejszym niż w istocie jesteśmy. Odtwórca roli ma okazję realizować swoje marzenia i wcielić się w ulubionego bohatera.  Przeżywanie utworu, wczucie się w jego treść, umożliwia zapomnienie o samym sobie i pozwala bytować w świecie fantazji przez autora wytworzonym.

Poprzez uczestnictwo w zabawach teatralnych  dzieci nieśmiałe, pochłonięte zabawą zapominają o nieśmiałości, dzieci niezdyscyplinowane i hałaśliwe mogą wyciszyć się oraz wdrożyć do panowania nad sobą. Równie istotne jest to, że dzięki byciu aktorem dziecko uświadamia sobie coraz jaśniej w jaki sposób działa i co tym osiąga, zdobywa ono zdolność przewidywania - jak powinno działać, aby osiągnąć określony cel i wykonać określone zadanie. Tym samym staje się ono coraz bardziej zdolne do świadomego kierowania swoją działalnością.

Warto zachęcać dzieci, by same dobierały sobie rekwizyty potrzebne do odgrywania ról.  Zazwyczaj wystarczy koc, kilka krzeseł, lalki i maskotki, stare ubrania. Co jeszcze? Niech podpowie nam wyobraźnia. Do wyboru mamy najróżniejsze, domowe  rodzaje inscenizacji, zależne głównie od naszej fantazji.

Przykłady zabaw

• teatrzyk  wycinanek - przygotowujemy papierowe postacie,
• teatrzyk lalkowy - kukiełki, pacynki wykonane samodzielnie lub gotowe. Równie dobrze możemy wykorzystać codzienne zabawki naszego dziecka,
• teatrzyk paluszkowy – możemy ozdobić nasze dłonie wzorami, namalować oczy, usta, nos,
• pantomima – tu przydadzą się zdolności taneczne, ruchowe oraz zamiłowanie do muzyki, które możemy kształtować w naszych dzieciach,
• żywy teatrzyk – aktorami są dzieci i my.

Duże korzyści wyniosą nasze maluszki  z zabaw teatralnych, w których nie posługują się gotowym tekstem, ale mówią własnymi słowami, improwizują. Dzięki temu uczą się poprawnego i jasnego wyrażania myśli, zwiększają zasób słownictwa, próbując dobierać słowa w danej sytuacji najodpowiedniejsze. Równie wartościowa  będzie zabawa  w inscenizację utworów literackich, opowiadań, wierszy, legend, baśni, niektórych scen z filmów dla dzieci. Inscenizacja rozwija dziecięcą spostrzegawczość, pamięciowa nauka nawet najprostszych kwestii lub powtarzanie ich za kimś dorosłym, wyrabia umiejętność wypowiadania się z zastosowaniem zmiany siły, tonu głosu, tempa, pauz. Kształtuje się prawidłowa emisja głosu i dykcja.

Zabawy teatralne wywierają duży wpływ na kształtowanie charakteru i osobowości dzieci, wyostrzają zmysł obserwacji oraz rozładowują nagromadzone emocje. Są jednym z efektywnych środków wychowania wszechstronnego, dają możliwość wspólnego działania, wspólnej radości z osiągniętego celu. Dziecko wcielając się w fikcyjną postać, przeżywa losy bohaterów literackich, utożsamia się z nimi, często naśladując ich postępowanie. Zabawy "na niby" pozwalają kształtować uczucia, przyswajać właściwe postawy moralne, a także uczą dziecko cieszyć się i smucić, dostrzegać dobro i zło. Bawmy się z dziećmi w teatr…

Anna Czajkowska
Logopedzi.pl