Ciemieniucha - leczenie, objawy i przyczyny

Ciemieniucha jest dość powszechną przypadłością niemowląt i trudno jej uniknąć. Jakie są przyczyny jej pojawienia się? Okazuje się, że nie jest to skutek zaniedbań czy braku higieny.

Czasem za pojawienie się ciemieniuchy odpowiadają rozwijające się grzyby, jednak najczęściej są to nieprawidłowości w funkcjonowaniu gruczołów łojowych, ściślej mówiąc zbyt intensywna produkcja sebum.

Efekt nadmiernego wydzielania łoju to skutek działania krążących w organizmie dziecka hormonów matki (część z nich do organizmu dziecka przenika razem z łożyskiem). To sprawia, że gruczoły pracują bardzo intensywnie i zbyt mocno natłuszczają wrażliwą skórę dziecka. W konsekwencji zbyt duża ilość naturalnej bariery ochronnej, czyli łoju, miesza się ze złuszczonym naskórkiem owłosionej skóry, po czym zasycha, tworząc żółte, nieestetyczne strupki.

Ciemieniuchy, choć ta nie boli i nie swędzi, nie wolno lekceważyć. Łuski same nie znikną, a będą utrudniać oddychanie skóry. To może mieć konsekwencje także w przyszłości i przełożyć się na problemy ze skórą głowy i włosami. Dlatego w sytuacji, gdy intensywna praca gruczołów łojowych wywoła nieestetyczne zmiany, trzeba działać szybko i zdecydowanie.

Działać należy nie tylko wtedy, gdy główkę pokrywają żółte strupki, ale i wówczas, gdy na skórze głowy malucha pojawiają się białe łuski, czyli pierwsze objawy ciemieniuchy.

W przypadku ciemieniuchy częste mycie główki nie zmniejsza nasilenia problemu, gdyż gruczoły łojowe pracują niezależnie od tego, jak często dziecko jest kąpane. Rzecz jasna nie można zaniedbać higieny skóry głowy, jednak wystarczające jest jej mycie kosmetykami dla dzieci.

Co ważne, łusek na główce nie można zdrapywać, odłupywać paznokciami itd. (wówczas ciemieniucha może się znacznie powiększyć). Łuski należy rozmiękczyć po to, by skutecznie usunąć. Jest to tym ważniejsze, że skóra dziecka jest niezwykle delikatna i łatwo ją podrażnić bądź uszkodzić.

Na ciemieniuchę pomagają różne domowe sposoby i proste specyfiki, takie jak:

Oliwka

Główkę dziecka w miejscach, na których występuje ciemieniucha, posmaruj oliwką. Dzięki temu łuski staną się miękkie i łatwiej będzie je usunąć. Najlepiej zrobić to przed kąpielą – kilkanaście minut, godzinę. Niektórzy zalecają użycie oliwki nawet na 12 godzin przed kąpielą.

Jeśli ciemieniucha zajmuje dużą powierzchnię, można gazik nasączyć oliwką i położyć na główce, a potem założyć dziecku czapeczkę. Wtedy oliwka się dobrze wchłonie. Czapeczka jednak musi być w stu procentach bawełniana.

Nie używaj oliwy z oliwek (sprzyja rozwojowi grzybicy, jeśli to ona jest przyczyną ciemieniuchy). Dobre efekty daje stosowanie oliwki salicylowej, wymaga ona jednak zakładania czapeczki, ponieważ jest trudna do usunięcia z odzieży. Następnie umyj dziecku główkę: użyj szamponu dla noworodków lub mydła. Pamiętaj, że częste mycie główki nie zmniejsza nasilenia ciemieniuchy.

W przypadku niemowląt ciemieniuchę można próbować usunąć domowymi sposobami. Codziennie należy myć główkę dziecka, a przed każdym myciem smarować skórę na głowie oliwką dla niemowląt. [3]

Wyczesywanie

Możesz, po uprzednim posmarowaniu główki oliwką (lub po przyłożeniu nasączonego wacika i założeniu czapeczki), wyczesywać ciemieniuchę miękką szczotką do włosów. Nie wydrapuj łusek paznokciami, nie używaj grzebienia, nie usuwaj ich na sucho – może to przynieść odwrotny skutek. Możesz podrażnić delikatną skórę dziecka, może dojść do infekcji.

Peeling

Możesz myć skórę głowy dziecka w wodzie z namoczonymi otrębami pszennymi lub płatkami owsianymi (zmiękczają łuski i działają łagodząco na skórę), ewentualnie polewać głowę rzadkim roztworem mąki ziemniaczanej. Taką papką, która zmiękcza naskórek i delikatnie go ściera, można posmarować głowę dziecka także na krótko przed kąpielą.

Specjalistyczne preparaty na ciemieniuchę

Zamiast zwykłej oliwki możesz zastosować krem lub olejek, to jest specjalistyczne preparaty zawierające substancje natłuszczające oraz wyciągi z roślin, które hamują nadmierne wydzielanie łoju. Możesz je kupić w aptece. Nie używaj środków przypadkowych, dobieranych według uznania czy z polecenia innych mam (szamponów przeciwłupieżowych czy maści sterydowych). Nie eksperymentuj.

Grube łuski można zmiękczyć ciepłymi kompresami z oliwą salicylową, następnie umyć włosy szamponem dla dzieci lub z 2% ketolonazolem, delikatnie wyczesać nawarstwienia łoju i (ewentualnie) nałożyć krem z hydrokortyzonem, ketokonazolem lub pimekrolimusem). [4]

Cierpliwość i konsekwencja

Walcząc z ciemieniuchą musisz uzbroić się w cierpliwość i wykazać konsekwencją. Leczenie trwa od 7 do 14 dni, a zabiegi trzeba powtarzać codziennie. Zwykle są skuteczne, niemniej zdarzają się niestety nawroty ciemieniuchy, także w późniejszym wieku.

Czasem konsekwencja, cierpliwość i stosowane metody okazują się mało skuteczne. Jeśli leczenie trwa 2 tygodnie, a nie widać poprawy, warto zwrócić się o pomoc do pediatry lub dermatologa. To ważne, by nie dopuścić do rozwoju wtórnej infekcji bakteryjnej lub grzybiczej na skórze dziecka. Może okazać się, że konieczna jest maść przeciwzapalna lub inny specyfik.

W przypadku rozwoju bardziej nasilonego stanu zapalnego z obecnością wykwitów sączących lub też w łojotokowym zapaleniu skóry zajmującym inne obszary ogólnodostępne preparaty i domowe sposoby mogą nie być wystarczające. Wówczas konieczna może okazać się konsultacja dermatologiczna i zastosowanie silniejszego leczenia. [2]

Do lekarza zwróć się także, gdy:

• ciemieniucha uporczywie wraca,
• ciemieniusze towarzyszy świąd, sączące wykwity, obrzęk, zaczerwienienie skóry w zmienionych miejscach na skórze maluszka,
• ciemieniucha pojawiła się poza skórą głowy, rozprzestrzenia się na twarz lub ciało.

Powyższe objawy mogą wskazywać na alergię. Ponieważ najczęstszym alergenem u dzieci jest mleko krowie, lekarz najpewniej zaleci dietę eliminacyjną u karmiącej piersią mamy bądź zmianę mleka modyfikowanego, jeśli dziecko jest nim karmione.

Ciemieniuchę, choć ta wygląda nieestetycznie i może być przyczyną niepokoju, można szybko i bez problemu wyleczyć. Terapię kontynuuje się do ustąpienia objawów. Po stwierdzeniu poprawy należy zmniejszyć częstotliwość stosowania leków i zabiegów specjalnych. Należy jednak liczyć się z tym, że problem będzie powracał.

U większości maluchów ciemieniucha pozwala o sobie zapomnieć około 6. miesiąca życia. U niektórych dzieci może nawracać, zwłaszcza u dzieci mających do niej skłonność, czego częstym powodem są alergie i atopowe zapalenie skóry (AZS). To dlatego zmiany mogą się pojawiać nawet w wieku dwóch lat, a i nie jest niczym zaskakującym ciemieniucha u 3-latka. Ciemieniucha u starszych dzieci ustępuje po leczeniu i prawidłowej pielęgnacji.

Ciemieniucha - jak zapobiegać?

Ciemieniusze można i warto zapobiegać. Kluczowe jest obserwowanie głowy dziecka i szybkie reagowanie. Bardzo ważne jest częste mycie głowy dziecka łagodnym szamponem, choć w niektórych przypadkach może być niezbędny szampon leczniczy. Warto o tym porozmawiać z lekarzem.

Ryzyko pojawienia się ciemieniuchy można także zmniejszyć poprzez profilaktyczne smarowanie dziecku główki oliwką. Bardzo ważne jest, by nie przegrzewać jej i dziecka, dzięki czemu gruczoły łojowe nie będą pracować tak intensywnie. Co robić? Przede wszystkim kupować maluchom czapki z naturalnych, bardziej przewiewnych tkanin i nie zakładać zbyt grubych okryć głowy.