Jakie prawa przysługują karmiącej pracownicy

Jakie prawa przysługują mamie, które wróciła do pracy po porodzie, ale wciąż karmi piersią swoje dziecko? Sztandarowy przywilej to przerwa na karmienie dziecka, ale także konieczność zmiany warunków pracy, gdy kobieta pracuje w warunkach szkodliwych, a nawet konieczność zaniechania pewnych prac.

Jakie prawa przysługują mamie karmiącej?

Przerwa na karmienie. Pracownica, która karmi dziecko w sposób naturalny, może skorzystać z przywileju, który daje jej art. 187 Kodeksu pracy, tj. możliwość skorzystania z przerw na karmienie dziecka. Przysługuje ona w zależności od tego, jaki jest dobowy wymiar czasu pracy w poszczególnych dniach. Nie ma znaczenia, w jakim wymiarze etatu mama pracuje i jak długo jest zatrudniona. Przerwy na karmienie wlicza się do czasu pracy.

Praca w warunkach szkodliwych. Ponadto gdy pracownica karmiąca przed zajściem w ciążę była zatrudniona przy pracach szczególnie szkodliwych dla zdrowia, po powrocie do pracy po porodzie ma prawo domagać się od pracodawcy, by ten dostosował warunki pracy do wymagań określonych w przepisach, ograniczył czas pracy, przeniósł zatrudnioną na okres karmienia do innej pracy lub nawet czasowo zwolnił z obowiązku świadczenia pracy. Jeśli któraś z opcji wpłynie na obniżenie wynagrodzenia, pracownicy przysługuje dodatek wyrównawczy.

Prace zabronione. Istnieje też lista prac, których kobieta karmiąca nie może wykonywać.

Jak długa przerwa na karmienie?

Według litery prawa kobieta karmiąca ma prawo do przerwy w pracy. W jakim wymiarze?

Jeśli czas pracy przekracza 6 godzin:

• dwie półgodzinne przerwy w pracy, gdy karmi 1 dziecko

• dwóch 45-minutowych przerw w pracy, gdy karmione jest więcej niż 1 dziecko

• jednej półgodzinnej przerwy w pracy, gdy karmione jest 1 dziecko

Jeśli czas pracy wynosi 4-6 godzin

• mama ma prawo do jednej 45-minutowej przerwy w pracy, gdy karmi więcej niż 1 dziecko.

Z kolei karta nauczyciela przewiduje jedną godzinną przerwę w ciągu dnia, gdy czas pracy przekracza 4 godziny dziennie (niezależnie od liczby karmionych dzieci).

W praktyce często dochodzi do kumulowania przerw – to kwestia umowy pomiędzy pracownicą a pracodawcą. Zdarza się wtedy, że mama karmiąca, która pracuje na pełny etat, 8 godzin dziennie, korzysta z jednej godzinnej przerwy zamiast dwóch półgodzinnych – i na przykład wychodzi godzinę wcześniej z pracy.

Do kiedy przysługują prawa mamie karmiącej?

Kodeks Pracy nie określa, do którego roku życia dziecka pracująca kobieta ma prawo do korzystania z przerw na karmienie.

Co zrobić, żeby skorzystać z dodatkowych przerw na karmienie dziecka?

Aby skorzystać z przerwy na karmienie, pracownica musi złożyć do pracodawcy wniosek i pisemne oświadczenia, że karmi piersią. Zgoda jest obligatoryjna, nie zależy od uznania. Choć Kodeks Pracy nie mówi nic o obowiązku przedstawienia zaświadczenia potwierdzającego sposób karmienia dziecka, to zdarza się, że pracodawca tego zażąda (najczęściej gdy karmienie trwa długo, bądź pracodawca ma wątpliwości co do faktycznego karmienia).

Czy pracodawca może odmówić przerwy na karmienie?

Pracodawca, który nie stosuje się do zapisów prawa i zabrania bądź nie umożliwia pracownicy karmienia piersią, podlega karze grzywny.

Czy są prace zabronione kobietom karmiącym?

Prace wzbronione kobietom karmiącym piersią:

1. Przy ręcznym podnoszeniu i przenoszeniu oraz przewożeniu ciężarów o masie przekraczającej 1 wartości określonych dla wszystkich kobiet, tzn.:

o    przy ręcznym podnoszeniu i przenoszeniu ciężarów po powierzchni płaskiej:
§    przy pracy stałej - 3 kg;
§    przy pracy dorywczej - 5 kg;
o    przy ręcznym przenoszeniu pod górę (po pochylniach, schodach):
§    przy pracy stałej - 2 kg;
§    przy pracy dorywczej - 3,75 kg;

o    przy przewożeniu ciężarów:
§    12,5 kg przy przewożeniu na taczkach jednokołowych;
§    20 kg przy przewożeniu na wózkach 2, 3 i 4 kołowych;
§    75 kg przy przewożeniu na wózkach po szynach, przy czym ww. masy obejmują również masę urządzenia transportowego.

2. związane z wysiłkiem fizycznym, jeżeli wydatek energetyczny netto na wykonanie pracy przekracza wartość 2900 kJ (696 kcal) na zmianę roboczą

3. w pozycji wymuszonej (pochylonej, na klęczkach, w przysiadzie);

4. w pozycji stojącej - łącznie ponad 3 godziny w czasie zmiany roboczej;

5. w warunkach mikroklimatu zimnego lub gorącego, jeżeli wskaźnik przewidywanej oceny średniej PMV jest mniejszy od -1,5 lub większy od 1,5;

6. w środowisku, w którym występują nagłe zmiany temperatury powietrza w zakresie przekraczającym 15 stopni C;

7. nurków oraz wszystkie prace w warunkach podwyższonego lub obniżonego ciśnienia;

8. stwarzające ryzyko zakażenia: wirusem zapalenia wątroby typu B, wirusem ospy wietrznej i półpaśca, wirusem różyczki, HIV, wirusem cytomegalii, pałeczką listeriozy oraz toksoplazmozą;

9. przy obsłudze zwierząt dotkniętych chorobami zakaźnymi i inwazyjnymi (np. brucelozą, włośnicą, wąglikiem, tularemią);

10.w narażeniu na działanie rozpuszczalników organicznych, jeżeli ich stężenia w środowisku pracy przekraczają wartości 1/3 najwyższych dopuszczalnych stężeń określonych w Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1.12.1989 r;

11.stwarzające ryzyko ciężkiego urazu fizycznego lub psychicznego, np. przy gaszeniu pożarów, w ratownictwie chemicznym, z materiałami wybuchowymi, przy usuwaniu skutków awarii, przy uboju zwierząt;

12.kobieta, która karmi dziecko, poza pracami wymienionymi wyżej, nie może być zatrudniona przy pracach z zastosowaniem otwartych źródeł promieniowania jonizującego.