Co pyli w kwietniu? Na jakie drzewa powinni uważać alergicy?

Przyczyny alergii sezonowych

Alergia na pyłki drzew, obok alergii na pyłki traw, to jedna z najczęstszych przyczyn sezonowo występujących objawów alergii na pyłki roślin, czyli tzw. pyłkowicy.

Przyczyną alergii na drzewa są alergenne składniki pyłku, zwykle białka, które u osób uczulonych wywołują nadmierną reakcję układu odpornościowego, co w konsekwencji prowadzi do typowych objawów alergii. [1]

Pyłki drzew wiosną są wszechobecne, a objawy alergiczne wywołane pyleniem roślin potrafią być dokuczliwe zwłaszcza w dni w słoneczne i bezwietrzne, szczególnie podczas przebywania poza domem. Symptomy znacząco zmniejszają się bądź ustępują, kiedy pada deszcz lub śnieg, a także podczas przebywania w pomieszczeniach. Ale to nie wszystko.

Pomiędzy pyłkami i pokarmami często dochodzi do reakcji krzyżowych. Dzieje się tak za sprawą pokrewieństwa biochemicznego różnych substancji. To dlatego nawet pierwszy kontakt z alergenem krzyżowym może wywołać u alergika reakcje alergiczne. W przypadku reakcji krzyżowych z pokarmami pochodzenia roślinnego oprócz dolegliwości typowych dla alergii wziewnych mogą pojawić się również dolegliwości ze strony układu pokarmowego: nudności, biegunki czy wymioty.

Z danych Polskiego Towarzystwa Alergologicznego wynika, że w Polsce około 30 % pacjentów uczulonych na pyłki roślin reaguje krzyżowo z pokarmami.

Co pyli w kwietniu?

Okazuje się, że największy problem wczesną wiosną sprawiają kwitnące drzewa. Trawy na dużą skalę zaczynają pylić dopiero latem.

Dla alergików w kwietniu szczególnie dokuczliwa jest:

• brzoza,
• topola,
• wierzba,
• dąb,
• jesion.

Brzoza

Brzoza jest jednym z najcięższych alergenów. Drzewo rozpoczyna pylenie na przełomie marca i kwietnia (lub najpóźniej, w zależności od temperatury powietrza). Problem z pyleniem brzozy trwa do połowy czerwca. Stężenie pyłków brzozy jest najwyższe w godzinach popołudniowych.

Pyłki brzozy osiągają w powietrzu bardzo duże stężenie, co wywołuje u alergików wodnisty katar, świąd nosa i oczu, niedrożność nosa. Alergeny pyłku brzozy stanowią duże zagrożenie dla osób uczulonych i często są powodem silnych dolegliwości chorobowych.

Pyłek brzozy osiąga bardzo wysokie stężenia w powietrzu atmosferycznym, zwykle przekraczające 1000 ziaren w 1 metrze sześciennym powietrza. Tymczasem objawy alergii pojawiają się już przy ekspozycji na stężenie około 80 ziaren w 1 metrze sześciennym powietrza.

Najczęstsze alergeny reagujące krzyżowo z pyłkiem brzozy to: pyłek leszczyny, olszy, dębu, grabu, buku,  a także owoce: jabłko, gruszka, morela, wiśnia, czereśnia, kiwi, brzoskwinia, mango oraz warzywa: seler i marchew.

W przypadku pacjentów uczulonych na pyłki brzozy odsetek pacjentów, którzy reagują krzyżowo z pokarmami jest bardzo wysoki i sięga 80 %.

Topola

Topola zaczyna kwitnąć pod koniec marca, choć pyłki mogą unosić się do lata. Silniej uczulają odmiany męskie topoli. Największe stężenie alergenu przypada na połowę kwietnia. Pylenie topoli wywołuje katar, swędzenie lub łzawienie oczu. Dolegliwości te, będące objawami alergii, najsilniej dokuczają w kwietniu.

Biały puch topoli, który powszechnie posądza się o to, że alergizuje, tak naprawdę nie uczula. Jest nośnikiem nasion topoli. Okres jego unoszenia zbiega się z początkiem pylenia traw, które najczęściej odpowiadają za przypisywane pyłowi topoli reakcje alergiczne.

Alergia na pyłki topoli rzadko jest przyczyną alergii krzyżowej – czyli takiej, w której dolegliwości mogą pojawiać się nie tylko w bezpośrednim kontakcie z alergenem, ale również z inną, powiązaną substancją. Topola reaguje krzyżowo z wierzbą. [2]

Wierzba

Uczulenie na pyłek wierzby nie należy do najczęstszych alergii. Pylenie wierzby najbardziej odczuwają mieszkańcy miast. Największe stężenie pyłków wierzby przypada na kwiecień, choć roślina zaczyna kwitnąć już w marcu.

Alergia na pylenie wierzby nie znika z wiekiem. Osoby uczulone, oprócz typowych objawów alergii, mogą zaobserwować również reakcje krzyżowe z alergenami topoli. Obydwa drzewa należą do tej samej rodziny - wierzbowatych.

Dąb

Pylenie dębu rozpoczyna się w trzeciej dekadzie kwietnia, choć pyłków tego drzewa najwięcej jest w powietrzu w maju. Objawem uczulenia na pyłki dębu jest alergiczny nieżyt nosa - wodnisty katar, swędzenie, kichanie i uczucie zatkanego nosa.

W pobliżu kwitnących dębów, w parkach oraz w lassach dębowych, stężenie pyłku dębu może być bardzo wysokie. W centrach miast stężenie zwykle jest średnie. Pyłek dębu może wchodzić w reakcję krzyżową z pyłkiem brzozy.

Jesion

Jesion jest dzikim drzewem leśnym, choć często spotyka się go w parkach i alejach. Pyłki jesionu pojawiają się w powietrzu już pod koniec marca, choć największe stężenie przypada na kwiecień.

Pyłek jesionu ma silne właściwości uczulające i wywołuje typowe objawy alergii wziewnej. U osób, które są na niego wrażliwe, często występuje alergia krzyżowa – na pyłek brzozy, rzadziej na trawy i zboża.

Na uwagę zasługuje reakcja krzyżowa pomiędzy alergenami jesionu, oliwki i ligustru sadzonego w Polsce w postaci żywopłotów. Oznacza to możliwość wystąpienia silnych reakcji uczuleniowych u osób z alergią na alergeny pyłku jesionu, którzy wyjadą w rejon Morza Śródziemnego oraz na obszarach upraw drzewa oliwkowego. źródło

Jakie są objawy alergii na pyłki drzew?

Uczulające pyłki u alergików wywołują dokuczliwe dolegliwości. Główne objawy alergii na pyłki związane są z błoną śluzową nosa, spojówek, gardła i oskrzeli. Należą do nich:

• intensywny katar sienny,
• nieżyt nosa,
• częste kichanie,
• kaszel,
• świąd,
• zapalenie spojówek,
• zaczerwienienie oczu,pokrzywka powierzchniowa,
• łzawienie oczu,
• problemy z koncentracją.

Objawy alergii na pyłki drzew mają charakter sezonowy i są ściśle skorelowane z okresem pylenia.

Gdy stężenie pyłków jest wyjątkowo wysokie, mogą się pojawić symptomy astmy pyłkowej, takie jak duszność, świszczący oddech, kaszel i uczucie ucisku w klatce piersiowej.

Alergia na pyłki drzew - leczenie

Ponieważ wiosna jest dla alergików trudnym czasem, zarówno z uwagi na okres pylenia wielu roślin, jak i wydłużoną ekspozycją na alergeny, zarówno dzieci, jak i dorośli, powinni zażywać przepisane przez alergologa leki (są to głównie leki antyhistaminowe). Warto też zerkać w kalendarz pylenia – on także pozwala trzymać alergię w ryzach.

Na świąd i zaczerwienienie oczu można stosować również krople nawilżające, które wypłukują alergen lub preparaty dodatkowo łagodzące objawy alergii. Warto sięgać również po preparaty do nosa, pomocna jest zwykła woda morska czy roztwór soli fizjologicznej.

Gdy pojawiają się silne objawy alergii, lekarz może przepisać kortykosterydy do stosowania miejscowego. Niekiedy konieczne jest stosowanie inhalatorów ze sterydami.

Warto również rozważyć odczulanie. Polega ono na podawaniu specjalnych szczepionek z małymi dawkami alergenu. Należy zdecydować się na nie jeszcze przed czasem pylenia danej rośliny.

Alergia to choroba autoimmunologiczna, stąd nie istnieje lek, który byłby w stanie całkowicie wyleczyć to schorzenie w każdym przypadku.