BCG – szczepienie przeciw gruźlicy
BCG – szczepienie przeciw gruźlicy, zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych, powinno być wykonane po urodzeniu, przed wypisaniem dziecka z oddziału noworodkowego. Dlaczego to takie ważne? Czym jest gruźlica? Co warto wiedzieć o szczepieniu BCG przeciw gruźlicy?
Gruźlica jest chorobą zakaźną, którą wywołują bakterie – prątki gruźlicy z grupy Mycobacterium tuberculosis complex. To chorobą zaraźliwa, należąca do najczęstszych chorób zakaźnych na świecie i stanowi globalne zagrożenie dla zdrowia - rozprzestrzenia się drogą oddechową. Chorują na nią głównie dorośli. Dzieci najczęściej zarażają się nią właśnie od nich, w wyniku kontaktu z chorym wydalającym prątki gruźlicy w ślinie. Najczęściej proces chorobowy obejmuje płuca, ale prątki gruźlicy mogą docierać do wszystkich narządów i tkanek.
BCG – szczepienie przeciw gruźlicy
Szczepionka BCG (Bacillus Calmette-Guérin) zawiera żywe, osłabione prątki bydlęce. Jest najczęściej podawaną szczepionką na świecie. Stosuje się już od ponad 50 lat, a od momentu jej wprowadzenia w 1921 roku została podana ponad 3 miliardom ludzi. Nazwa szczepionki pochodzi od nazwisk (Calmette i Guérin), odkrywców bakterii wykorzystanej do jej produkcji.
W Polsce szczepienie przeciw gruźlicy jest obowiązkowe i bezpłatne. Szczepionkę wykonuje się przed wypisaniem dziecka do domu ze szpitala. Zastrzyk podaje się w lewe ramię. Jedna dawka szczepionki chroni dziecko przed najcięższymi postaciami gruźlicy i znacznie zmniejsza ryzyko zachorowania na tę chorobę.
Szczepienie noworodków przeciwko gruźlicy od 2019 roku ma być przeprowadzane przed wypisem ze szpitala, ale niekoniecznie w pierwszej dobie życia dziecka. To bardzo ważna szczepionka - nie można ryzykować, że część rodziców się na nią nie zgłosi po wypisaniu ze szpitala, w późniejszym terminie. Przedłużenie czasu pozwoli na dłuższą obserwację noworodka przez neonatologów i ewentualne wykluczenie szczepienia lub odłożenie go, gdy jest to niezbędne.
Ochrona prawdopodobnie utrzymuje się co najmniej przez 15—20 lat, a podawanie dodatkowych dawek nie zwiększa już skuteczności szczepienia. Natomiast jeśli dziecko nie było szczepione w wieku niemowlęcym lub przedszkolnym, to zaszczepienie go nawet później daje mu ochronę przed gruźlicą.
reklama
Szczepienie przeciw gruźlicy - odczyny poszczepienne
Szczepionki BCG są uważane za bezpieczne, niemniej mogą się pojawić odczyny poszczepienne (NOP). Zwykle jednak odczyn zapalny skóry w miejscu wstrzyknięcia jest niebolesny i nie powoduje dyskomfortu.
Bezpośrednio po szczepieniu pojawia się białawy pęcherzyk, który znika po kilku minutach. Po 2-3 dni po szczepieniu może się pojawić czerwonawy guzek o średnicy kilku milimetrów, często z małym pęcherzykiem. Po upływie 2-3 tygodni po szczepieniu powstaje stwardnienie, które utrzymuje się przez kilka tygodni. Na jego szczycie zwykle tworzy się ropny pęcherzyk, a następnie owrzodzenie. Po 2-3 miesiącach po szczepieniu owrzodzenie goi się samoistnie, choć często pozostawia bliznę (o średnicy 3-10 mm).
U niektórych maluchów nawet przez kilkanaście miesięcy po szczepieniu można zaobserwować powiększenie węzłów chłonnych pod pachą po stronie szczepienia. Objaw ten nie powinien budzić niepokoju rodziców, nie wymaga też leczenia.
Choć ryzyko zachorowania nieszczepionego dziecka na gruźlicę w Polsce jest dziś niewielkie, to konsekwencje zachorowania mogą być bardzo poważne, zwłaszcza u najmłodszych dzieci. Szczepienie BCG – przeciwko gruźlicy – podane w pierwszych dobach życia zmniejsza ryzyko zachorowania na gruźlicę o ciężkim przebiegu u dzieci pod postacią rozsianą, gruźliczego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych lub zgonu w przebiegu gruźlicy.
Planując kalendarz szczepień w danym kraju trzeba uwzględniać sytuację epidemiologiczną, a zatem nie tylko, jak rozpowszechniona jest choroba zakaźna w populacji polskiej, ale i przybyszy do naszego kraju. W Polsce jest coraz więcej migrantów z Ukrainy, a tam, podobnie jak i w wielu innych byłych republikach radzieckich sytuacja epidemiologiczna gruźlicy jest wręcz tragiczna.
reklama
Szczepienie przeciw gruźlicy – kiedy z dzieckiem do lekarza?
Po szczepieniu z dzieckiem do lekarza należy się zgłosić, gdy mały pacjent:
- ma wysoką gorączkę,
- obserwuje się duży wyciek ropy w miejscu wstrzyknięcia,
- pojawił się duży obrzęk lub guz w miejscu podania szczepionki (z wyczuwalnym w środku płynem),
- pojawił się duży obrzęk lub guz pod pachą po stronie szczepienia (węzły chłonne).
Szczepionka BCG - przeciwwskazania
Szczepionka BCG jest najczęściej podawaną szczepionką na świecie, jednak istnieje kilka sytuacji, które są przeciwwskazaniami do jej wykonania, ponieważ może wywołać groźne postaci zakażenia.
Szczepionki przeciwko gruźlicy nie wolno podawać dzieciom:
- z ciężkimi niedoborami odporności,
- które chorowały na gruźlicę,
- dzieci zakażonych HIV,
- wcześniaków, które ważą mniej niż 2000 g. Wcześniaki, jeśli nie ma przeciwwskazań, są szczepione przeciwko gruźlicy po osiągnięciu masy ciała większej niż 2 kg,
- dziecka, które w ciągu ostatnich 4 tygodni przeszło ostrą infekcję,
- malucha, którego matka choruje na gruźlicę.
Bibliografia:
www.szczepienia.pzh.gov.pl
www.mp.pl