Zapalenie ucha u niemowląt - przyczyny, objawy i leczenie

W większości (66%) przyczyna zakażenia jest mieszana – powodują je zarówno wirusy (RSV, wirusy grypy A, paragrypy, ryno- i adenowirusy), jak i bakterie.

Za większość, bo około 80 procent przypadków ostrego zapalenia ucha środkowego odpowiadają dwa szczepy bakterii: Streptococcus pneumoniae oraz Haemophilus influenzae (mogą powodować również zapalenie płuc czy opon rdzeniowo-mózgowych). Infekcję może równiez wywołać M. catarrhalis.

Często zapalenie ucha bywa powikłaniem zapalenia gardła, przeziębienia lub innych infekcji górnych dróg oddechowych. Jeśli nastąpiło bakteryjne zakażenie górnych dróg oddechowych, bakterie mogą rozprzestrzeniać się w uchu środkowym.

Czynniki ryzyka zapalenia ucha u niemowląt

Zapaleniu ucha u dzieci sprzyja również:

• niedojrzały układ immunologiczny,
• anatomiczna budowa ucha dziecka. Trąbka słuchowa, to jest przestrzeń łącząca ucho z nosem i gardłem jest szeroka, krótka i usytuowana poziomo.

Połączenie jamy nosowej z trąbką słuchową sprawia, że do uszu dostają się duże ilości zmienionej chorobowej wydzieliny towarzyszącej każdej infekcji kataralnej.W rezultacie infekcja gardła czy nosa może szybko objąć także uszy dziecka,

• częste przeziębienia,przewlekłe zapalenie zatok, przebyte ostre zapalenie ucha.
• zaburzenia funkcjonowania trąbki słuchowej,
• przerost migdałka gardłowego,
• refluks żołądkowo-przełykowy,
• predyspozycje genetyczne.

Objawy wskazujące na ostre zapalenie ucha środkowego czy zewnętrznego u noworodka i niemowlęcia to:

• wyciek z ucha,
• ból ucha, dyskomfort, kłucie, świąd, pieczenie w uchu,
• ból głowy, tkliwość małżowiny usznej i okolicy ucha,

• złe samopoczucie, osłabienie,
• podwyższona temperatura ciała,
• biegunki i wymioty,

• niedosłuch,
• przekrwienie błony bębenkowej,
• szumy uszne,
• uczucie pełności w uchu, a także upośledzenie słuchu.

Zapalenie ucha, ponieważ wywołuje charakterystyczne objawy, u starszych dzieci można rozpoznać bez problemu. Zwykle mały pacjent mówi o swoich dolegliwościach. W przypadku zapalenie ucha u niemowlaka czy noworodka jedynym sposobem na rozpoznanie infekcji jest obserwacja zachowania dziecka. Jak rozpoznać zapalenie ucha u dziecka, które jeszcze nie umie mówić?

Zapalenie ucha u noworodka i niemowlęcia można podejrzewać, gdy obserwuje się:

• płaczliwość, niepokój, rozdrażnienie,
• trudności z zasypianiem, częste przebudzenia, niechęć do spania na boku (ze względu na ból ucha),
• pocieranie głową o poduszkę,

• sięganie ręką w stronę ucha,
• płacz i zdenerwowanie podczas dotyku ucha.
• brak apetytu, niechęć do ssania,

• brak reakcji na głos mamy czy taty,
• obecność wydzieliny w przewodzie słuchowym o różnym zabarwieniu.

Pojawienie się ropnej wydzieliny może świadczyć o wysiękowym zapaleniu ucha. Dzieje się tak, gdy skutkiem stanu zapalnego jest gromadzenie się płynu w jamie bębenkowej. To powoduje całkowity lub częściowy, czasowy niedosłuch,

• stan podgorączkowy lub gorączka. Gdy dziecko choruje na wysiękowe zapalenie ucha środkowego, nie ma gorączki.
• katar, kaszel i inne objawy przeziębienia;
• objawy ze strony przewodu pokarmowego, takie jak biegunka czy wymioty,

Ile trwa zapalenie ucha u dziecka?

To, ile trwa zapalenie ucha, zależy od rodzaju infekcji oraz skuteczności leczenie. Choroba często mija wraz z ustąpieniem objawów infekcji wirusowej, najczęściej po kilku dniach.

Gdy zapalenie ucha jest wywołane przez bakterie bądź doszło do nadkażenia bakteryjnego, konieczne jest włączenie antybiotyków. Leczenie nim trwa od kilku do nawet kilkudziesięciu dni. Wysiękowe zapalenie ucha u dzieci może wymagać leczenia nawet przez kilka miesięcy.

Co więcej schorzenie może nawracać nawet kilka razy w roku lub przyjmować postać przewlekłą (przewlekłe zapalenie ucha). Starsze dzieci zwykle nieco łagodniej przechodzą zapalenie ucha. U noworodków i niemowląt choroba może przyjmować ciężką postać.

O nawracającym ostrym zapaleniu ucha środkowego mówi się, gdy występuje:

• 3 lub więcej zachorowań w ciągu 6 miesięcy,
• 4 i więcej zachorowań w ciągu 12 miesięcy.

Zapalenie ucha u niemowlaka i nieco starszego dziecka zawsze wymaga konsultacji z lekarzem, który bada uszy dziecka za pomocą specjalnego urządzenia: otoskopu lub wideootoskopu.

W przypadku tego rodzaju infekcji bardzo ważne jest wczesne rozpoznanie i szybko wdrożone leczenie. Zapalenie ucha u niemowlaka może być bowiem niebezpieczne. Zaniedbane może prowadzić do różnych powikłań.

Jeżeli dziecko nie ma nasilonych objawów bólowych lub gorączki, lekarz może początkowo zaordynować leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe (w przypadku małych dzieci mogą to być ibuprofen albo paracetamol) oraz poprosić o obserwację dziecka przez 48 godzin. Jeżeli nie nastąpi poprawa, czeka was antybiotykoterapia (zwykle antybiotyk z grupy penicylin).

Kolejna ważna sprawa to podawanie leku zgodnie z zaleceniami. Nawet jeśli widzisz poprawę - nigdy nie odstawiaj antybiotyku, ponieważ infekcja może wrócić, a bakterie uodpornić się na stosowaną przeciwko nim substancję czynną leku.

Jeśli dziecko jest leczone antybiotykiem, w trzeciej dobie powinna być widoczna poprawa.
 Jeżeli po kilku dniach ucho nadal boli, potrzebna jest konsultacja z lekarzem. Najprawdopodobniej trzeba zmienić lek.

Zdarza się, że zapalenie uszu wymaga leczenia operacyjnego, polegającego na drenażu uszu. Dziecko może wymagać zabiegu tympanocenezy (polega na nacięciu błony bębenkowej) lub paracentezy (polega na nakłuciu błony bębenkowej). W sytuacji, gdy przyczyną zapalenia ucha jest przerośnięty migdałek, dziecko kierowane jest na zabieg jego wycięcia.

Domowe sposoby na ból ucha

A domowe sposoby na ból ucha u dziecka?Można zastosować olejek kamforowy, który rozgrzewa skórę i tonuje ból. Trzeba tylko pamiętać, że można go używać wyłącznie zewnętrznie, na skórę wokół ucha. Należy tym samym unikać smarowania środka ucha jakimikolwiek olejkami czy płukania ucha.

Można również robić ciepłe okłady: ogrzać ręcznik w piekarniku, użyć termoforu (np. z pestek wiśni) lub kupić specjalny plaster rozgrzewający w aptece.

Choć najczęściej stan zapalny mija w ciągu kilku dni, choroba może nawrócić lub przejść w stan przewlekły. Dlatego tak ważne jest, by przestrzegać zaleceń lekarza i wiedzieć, jak zapobiegać infekcjom uszu.

Z badań wynika, że jest kilka sposobów, które powinny zmniejszyć ryzyko zachorowania malucha na infekcję ucha.

• Jedną z nich są szczepienia zgodne z kalendarzem szczepień. Zaszczepić dziecko przeciwko grypie i pneumokokom.

• Regularnie oczyszczać nos, zwłaszcza w trakcie infekcji z katarem.

• Równie ważne jest częste mycie rąk, co zapobiega rozprzestrzenianiu się zarazków.

• Należy unikać narażania dziecka na dym papierosowy, bo z badań jasno wynika, że dzieci palaczy częściej zapadają na infekcje uszu.

• Dla odmiany włoscy naukowcy zauważyli pozytywny związek pomiędzy suplementacją witaminą D a zmniejszeniem nawracających infekcji ucha środkowego u dzieci (badanie dotyczyło dzieci z niedoborem witaminy we krwi).

• Nie mniej ważne jest, by z dzieckiem spacerować na świeżym powietrzu, ubierając je adekwatnie do pogody.

• Jeśli dziecko jest karmione butelka, nigdy nie pozwalaj mu jeść w pozycji leżącej. Grozi to nie tylko zachłyśnięciem, ale również zapaleniem ucha.

• Wiele badań dowodzi, że ryzyko wystąpienia zapalenia ucha u dzieci karmionych piersią jest nawet o 40%.