Domowe sposoby na ząbkowanie. Jak złagodzić ból

Ząbkowanie to dla większości maluchów i ich rodziców trudny czas. Na szczęście istnieją różne sposoby, które pozwalają go przetrwać. Po czym poznać, że dziecku wyrzynają się zęby? Jak pomóc? Czym ukoić ból i świąd dziąseł, które są najczęstszymi objawami ząbkowania?

Kiedy pojawiają się pierwsze zęby?

Pierwszy ząbek pojawia się zazwyczaj między 6. a 9. miesiącem życia, ale nie jest to reguła. Każde dziecko rozwija się w swoim tempie, dlatego niektóre maluchy nie mają zębów nawet po pierwszych urodzinach, a inne je nabywają je już jako 3-miesięczniaki. Warto pamiętać, że u wcześniaków ząbkowanie następuje średnio o miesiąc później niż u dzieci donoszonych.

A jak to jest z kolejnością wyrzynania się zębów? Zwykle jako pierwsze wychodzą dolne jedynki, po nich jedynki górne. Potem przychodzi czas na dwójki (najczęściej górne) i czwórki. Dopiero potem pojawiają się trójki (kły). Piątki pojawiają się, gdy maluch ukończy 1. rok życia.

Objawy ząbkowania

Choć zdecydowana większość dzieci zaczyna ząbkować między 6. a 9. miesiącem życia, najbezpieczniej jest uznać, że pierwszy mleczak u niemowląt pojawia się zwykle między 4. a 12. miesiącem życia.

Czasem to, że dziecku wyrósł pierwszy ząbek, wychodzi na jaw zupełnym przypadkiem. Niestety najczęściej jest tak, że objawy ząbkowania spędzają sen z powiek nie tylko dziecku, ale i jego rodzicom. Maluszki najczęściej stają się marudne i płaczliwe. Związane to może być z obrzękiem i bolesnością dziąseł. Objawy te mogą się pojawić już tydzień przed wyrznięciem się ząbka i zazwyczaj po tym ustępują.

Po czym można poznać, że dziecko ząbkuje? Maluch:

• płacze, marudzi, jest rozdrażnione,
• ślini się. Nadmiar śliny może być przyczyną kaszlu i wymiotów,
• nie ma apetytu, źle śpi,
• ma problemy z brzuszkiem.

Ponadto dziąsła dziecka są zaczerwienione i spuchnięte, bolą i swędzą. Maluszek szuka ukojenia w gryzieniu rączek czy zabawek.

W czasie ząbkowania dzieci mogą gorączkować. Jest to zwykle spowodowane obniżeniem odporności w tym okresie - maluszki przechodzą wirusówkę.

Domowe sposoby na ząbkowanie

Nie każde dziecko dobrze znosi ząbkowanie (choć bywają i takie). Zazwyczaj ślinią się na potęgę, są marudne, czasem gorączkują. Tak - dla wielu maluchów ząbkowanie to trudny i bolesny temat, często wymagający konsultacji z pediatrą.

Cierpiące dziecko – nawet z powodu wyrzynających się zębów - to widok, który chwyta za serce. Jak możesz pomóc dziecku?  Istnieje kilka sposobów, które przynoszą ulgę maluchom cierpiącym z powodu bólu, podrażnionych dziąseł i innych objawów związanych z ząbkowaniem.

Gryzak

Ząbkujące maluchy często wkładają do buzi i gryzą różne przedmioty, gdyż ucisk na dziąsła pomaga im złagodzić ból. Świetnym pomysłem jest nabycie gryzaka. Jest on nie tylko ładny (przykuwa wzrok dziecka, budzi jego zainteresowanie), ale i skuteczny.

Gryzak jest z pewnością też jest o niebo lepszym rozwiązaniem niż:

• paluszek czy rączka dziecka występujące w roli gryzaka (dziecko może się ugryźć), marchewka czy chleb (o zgrozo! – owe babcine sposoby są naprawdę niebezpieczne!),

• każda przypadkowa rzecz (którą maluch może się na przykład skaleczyć).

Gryzak, najlepiej o chropowatej powierzchni, warto włożyć na kilka minut do lodówki. Maluch, przykładając go do obolałych dziąseł, z pewnością poczuje ulgę – chłód zmniejszy ból i opuchliznę.

Pamiętaj o właściwej higienie gryzaka – myj go często ciepłą wodą.

Na rynku dostępnych jest wiele różnych rodzajów gryzaków, niektóre mają plastykowe uchwytu ułatwiające dziecku trzymanie zimnego przedmiotu.

Masaż dziąseł

Z pewnością pomoże masaż dziąseł. Możesz wypróbować następującą metodę: wkładasz czysty palec do buzi dziecka i masujesz jego dziąsła w miejscu, gdzie wyrzyna się ząb. Maluchy przeważnie za tym przepadają, zwłaszcza że palec pocierając o dziąsło wydaje zabawne skrzypiące dźwięki.

Wykonuj kuliste ruchy, przez kilkanaście sekund, kilka razy dziennie. Zamiast swojego palca (nie jest to jednak zbyt higieniczne rozwiązanie), użyj silikonowej szczoteczki, specjalnej nakładki na palec lub - po prostu - jałowego gazika.

Żel znieczulający

Żel na ząbkowanie, który kupisz w aptece, nie tylko znieczula - skutecznie uśmierza ból i nadwrażliwość dziąseł, ale i działa przeciwzapalnie. Ponieważ środek obkurcza naczynia krwionośne i pogarsza ukrwienie śluzówki, używaj go rozsądnie - nie przesadzaj z ilością i częstotliwością aplikacji. Uważniej czytaj instrukcję i ściśle się do niej stosuj.

Zimne okłady na ząbkowanie

Zimne okłady to znany sposób na zmniejszenie bólu i obrzęku przy zwichnięciu kostki. Zbawienne działanie zimna możemy również wykorzystać w przypadku opuchniętych, obolałych dziąseł.

Mokrą ściereczkę wkładamy do foliowego woreczka i umieszczamy w zamrażalniku na godzinę (dla lepszego efektu zamiast w wody możesz użyć herbatki rumiankowej znanej z właściwości uspokajających - tylko sprawdź, czy dziecko nie ma na nią alergii). Następnie wyjmujemy ściereczkę z torebki i pozwalamy maluchowi żuć zimny materiał, który działa znieczulająco, a dodatkowo, dzięki swojej fakturze, masuje obolałe dziąsła.

W podobny sposób schłodzić możemy smoczek lub gryzak, umieszczając je na jakiś czas w lodówce (nie wkładamy ich do zamrażalnika, gdyż mogą zamarznąć i zbytnio stwardnieć, co grozi uszkodzeniem dziąseł dziecka). Dziecku, które je już pokarmy stałe, możesz podać mrożone owoce w specjalnej siateczce, zamrożoną bułkę lub dużą marchew (mała jest zbyt niebezpieczna z uwagi na ryzyko zadławienia).

Leki homeopatyczne

Niektórzy rodzice są wielkimi zwolennikami lekarstw homeopatycznych w kroplach lub tabletkach. (W homeopatii substancja czynna ulega wielokrotnemu rozcieńczeniu aż do momentu, gdy staje się praktycznie nie do wykrycia. Podanie jej w takiej formie ma stymulować organizm pacjenta do walki z chorobą i uzdrowienia).

Wielu pediatrów twierdzi, że ryzyko zwiane z zażywaniem leków homeopatycznych jest znacznie większe niż potencjalne korzyści. Zanim zdecydujesz się na użycie leku homeopatycznego, zasięgnij porady lekarza, czy dany środek jest bezpieczny – niektóre leki homeopatyczne zostały wycofane z dystrybucji ze względu na ich potencjalną szkodliwość.

Środki przeciwbólowe na ząbkowane

Wielu rodziców decyduje się na użycie środków stworzonych z myślą o ząbkujących dzieciach, takich jak żele na ząbkowanie lub kremy znieczulające, które wciera się w dziąsła by złagodzić ból.

Uwaga na preparaty z benzokainą, która może powodować methemoglobinemię, groźną chorobę polegającą na  znacznym spadku ilości tlenu we krwi. nie stosuj produktów zawierających benzokainę u dzieci poniżej drugiego roku życia bez nadzoru lekarza. Istnieje także ryzyko, że użyty środek przemieści się, na przykład ze śliną, i dostanie się do gardła, gdzie znieczuli przełyk i  osłabi odruch odkrztuszania zwiększając ryzyko zadławienia.

Leki przeciwbólowe

Jeśli żaden z wyżej wymienionych sposobów nie działa, a twoje dziecko cierpi, możesz poradzić się lekarza, który zadecyduje, czy użycie lekarstw przeciwbólowych zawierających np. paracetamol dostępnych w aptece bez recepty jest uzasadnione i bezpieczne. Uwaga, nigdy nie podawaj dziecku poniżej trzeciego miesiąca życia żadnych lekarstw bez konsultacji z pediatrą.

W przypadku ząbkowania sprawdzi się lek przeciwbólowy zawierający paracetamol, w syropie bądź czopku (dostępne także leki homeopatyczne). W przypadku maluchów powyżej 6. miesiąca życia, alternatywą dla paracetamolu jest także ibuprofen, który oprócz efektu przeciwbólowego, łagodzi także stan zapalny dziąseł. Pamiętaj jednak, że może on podrażniać żołądek, co w przypadku dzieci, które ząbkując grymaszą przy jedzeniu (a zdarza się to pewnej grupie ząbkujących maluchów) może okazać się poważnym problemem.

Pamiętaj, że kwasu acetylosalicylowego (polopiryna, aspiryna i jego pochodne), nie można podawać dzieciom do 12 roku życia! Środkiem absolutnie zakazanym dla kogokolwiek poniżej 19 roku życia jest aspiryna i inne leki bazujące na kwasie acetylosalicylowym. Nigdy nie podawaj ich dzieciom i nie wcieraj w dziąsła żadnych środków, które ją zawierają. Lek ten wiązany jest z Syndromem Reye’a, rzadkim, ale śmiertelnie niebezpiecznym schorzeniem.

Jeśli zastosowany środek przeciwbólowy nie działa, a objawy utrzymują się dłużej niż dwadzieścia cztery godziny, skonsultuj się z pediatrą.

Kiedy pójść do lekarza?

Ząbkowanie to zazwyczaj okres trudny i dla maluszka, i dla jego opiekunów - towarzyszy mu wiele przykrych objawów, które – na szczęście - ustępują zaraz po tym, jak ząbek ujrzy światło dzienne.

Rodzice na wiele sposobów, z dużą skutecznością, mogą uśmierzać ból dziecka, są jednak sytuacje, które mogą wydać się niepokojące i wymagają konsultacji z pediatrą.

Z maluchem idź do lekarza, gdy ząbkowaniu towarzyszy:

• biegunka,
• wysoka gorączka – powyżej 38,5 ºC,
• długotrwała gorączka – trwająca ponad trzy dni,
• stan zapalny dziąseł,
• objawy typowe dla przeziębienia czy innych jednostek chorobowych,
• środek przeciwbólowy nie działa, a objawy utrzymują się dłużej niż 24 godziny.

Ważne! Warto również zasięgnąć porady lekarskiej gdy dziecko skończyło 18 miesięcy, a wciąż nie pojawił się pierwszy ząbek.

Często zadawane pytania na temat ząbkowania

Czy zęby mleczne zawsze wyrastają w tej samej kolejności?

Maluszkom najczęściej najpierw wyrzynają się dolne jedynki, ale jako pierwsze mogą pojawić się także dolne dwójki lub jedynki górne. Jeśli jednak uzębienie twojego dziecka nie pojawia się książkowo, nie panikuj - tak się po prostu może zdarzyć.

Czy to prawda, że pierwszych ząbków mlecznych nie trzeba czyścić?

Nic bardziej mylnego! Ząbki należy delikatnie szczotkować dwa razy dziennie. Rodzice powinni rozpocząć czyszczenie ząbków tak szybko, jak się pojawiają. To zapobiega próchnicy zębów i uczy dobrych nawyków stomatologicznych.

Higienę jamy ustnej warto rozpocząć, zanim pojawią się zęby. Miękką, wilgotną szmatką przecieraj dziąsełka, co zredukuje bakterie, jak również przyniesie ulgę ząbkującemu dziecku.

Czy ząbkowanie musi boleć?

Ząbkowanie może być bolesne i powodować dyskomfort, niemniej istnieje wiele sposobów na złagodzenie bólu, dlatego maluszek nie musi cierpieć. Możesz sprawdzić domowe sposoby na ząbkowanie, sięgnąć po preparaty miejscowe przynoszące ulgę, a za zgodą lekarza podać lek przeciwbólowy.

Czy to normalne, że podczas ząbkowania pojawia się gorączka, biegunka i rozdrażnienie?

Jeśli dziecko ma gorączkę, biegunkę i zachowuje się inaczej niż zazwyczaj, warto - mimo powszechnie panującej opinii, że to normalne - skonsultować się z lekarzem. Ząbkowanie może być przyczyną owych objawów, ale równie dobrze dziecko może walczyć z infekcją.

Czy dziecko może normalnie jeść gdy ząbkuje?

Dziecko może mieć trudności z gryzieniem twardych produktów, ale nie znaczy to, że musi przez okres ząbkowania odżywiać się wyłącznie pokarmami płynnymi - z pewnością poradzi sobie z jedzeniem, które można żuć, jest miękkie.

Czy ślinienie się dziecka jest objawem ząbkowania?

To, że kilkumiesięczny maluch zaczyna się ślinić znaczy na pewno tyle, że zaczęły pracować jego ślinianki, a ono nie nadąża z przełykaniem śliny. Tak więc ślinienie się nie jest wyłącznie objawem zbliżającego się ząbkowania.

Czy dzieci zaczynają ząbkować w tym samym wieku?

Nie ma reguły, która mówiłaby, że pierwszy ząbek pojawia się u 6- czy 8-miesięczniaków. Pierwszy ząbek może pojawić się tak w wieku 4, jak i 10 miesięcy czy nawet później. Jest to uwarunkowane genetycznie, nie ma reguły. Niemniej pamiętaj, że jeśli pierwszy ząbek nie pojawi się do pierwszych urodzin, warto skonsultować się z pediatrą.

Co wpływa na ząbkowanie?

Na ząbkowanie i pojawienie się pierwszego ząbka wpływa 5 czynników. To geny, stan zdrowia, masa urodzeniowa, termin porodu i sposób karmienia. Oznacza to, że oczekując pierwszego ząbka należałoby więc prześledzić dentystyczną historię mamy i taty. Jeśli maluszek dużo choruje, zapewne ząbki zaczną pojawiać się u niego nieco później. Zaobserwowano również, że u dzieci większych pierwszy ząbek pojawi się wcześniej.   Nie bez znaczenia jest, by ciąża była donoszona, czy też nie. U wcześniaków zęby pojawiają się zgodnie z tzw. wiekiem korygowanym, a nie kalendarzowym, to jest nieco później, niż u dzieci urodzonych w terminie. Ponadto maluchy maluchy karmione piersią pierwszym zębem pochwalą się szybciej niż ich „butelkowi” koledzy.