Zrozum język ciała malucha

Psycholog James Borg stwierdził nawet, że aż 93% komunikacji między ludźmi to język ciała, a zaledwie 7% to słowa. Nie każdy zgodzi się z takim podziałem w przypadku dorosłych, ale w przypadku dzieci, które nie mówią, język ciała jest wszystkim, czym dysponują.

Język ciała noworodka

Nawet noworodek potrafi się już komunikować z otoczeniem. Rzecz w tym, żeby jego język prawidłowo odczytywać.

Komunikacja z maluszkiem, zwłaszcza na początku wspólnej drogi, bywa trudna. Musi upłynąć trochę czasu, by rodzice nauczyli się rozumieć język niemowląt i mieli szanse prawidłowo odczytywać wszystkie sygnały, które wysyła dziecko.

Głód: dziecko wygina się do tyłu, kręci głową, dotknięte w policzek gwałtownie zwraca usta w stronę dotykającego go palca, próbuje go ssać. Podobnie robi z piąstką, jeśli uda mu się nią trafić do ust.

Sytość: dziecko odsunięte od piersi nie reaguje płaczem, zniecierpliwieniem czy „poszukiwaniem” piersi, jest spokojne, łatwo zapada w drzemkę.

Gotowość do zabawy: dziecko uważnie wpatruje się w twarz pochylonej nad nim osoby, ma szeroko otwarte oczy, które patrzą ze skupieniem. Na słowa i miny rodziców, ich pieszczoty i przytulanie reaguje ożywieniem, ruchem całego ciała, macha rękami i nogami.

Zmęczenie: nierówny oddech, gwałtowne i pełne niepokoju ruchy rąk i nóg, odwracanie głowy od bodźców.

Co mówi niemowlak?

Niemowlę potrafi przekazać więcej informacji, więcej też rozumie: kojarzy dźwięki, odczytuje kolejne czynności mamy jako kroki przybliżające do nakarmienia go czy przebrania. Dziecko wzdryga się, gdy dotykamy go zimnymi dłońmi, a płaczem reaguje, gdy ktoś traktuje go zbyt obcesowo, przebierając szybko i nieuważnie.

Ważne są nie tylko odruchy, gesty, ale i miny, które robi dziecko, są one delikatne i nie zawsze wyraziste, jednak uważnie obserwując swoje dziecko możemy zauważyć:

• Uśmiech – taki prawdziwy i świadomy pojawia się około 6 tygodnia życia maluszka. Dziecko reaguje uśmiechem na widok kochanej twarzy, odpowiada nim na uśmiech oraz pogodny głos rodziców. Może też pojawiać się, gdy dziecko jest najedzone, czuje się bezpieczne i spokojne.
   
• Odwracanie buzi to sygnał, że dziecko zmęczył kontakt wzrokowy. Nie chce więcej wspólnej zabawy, potrzebuje przez chwilę odpocząć. Zwykle zaczyna się wtedy bawić własnymi rękami czy nogami. Taki komunikat należy uszanować, nie wolno zabawiać dziecka na siłę. Lepiej cierpliwie poczekać, aż znowu będzie chciało mieć towarzystwo.

• Mocne zaciskanie powiek to sygnał, że dziecko czuje się niekomfortowo: być może pojawiło się zbyt mocne światło, które świeci prosto w oczy, głośny dźwięk. Zaciskanie powiek to także sygnał, że dziecko się wystraszyło. Takie zamykanie oczu zwykle poprzedza wybuch płaczu. Neurolodzy mówią nawet o tym, że to wrodzony odruch oczno-powiekowy.

• Krzywienie się najczęściej jest związane z tym, że coś dziecku nie smakuje: może to być zupka, ale czasem maluszek krzywi się, gdy treść żołądkowa wraca do buzi. Warto wtedy dziecko chwilkę potrzymać, aby mu się odbił nadmiar połkniętego powietrza. Skrzywiona buźka jest informacją dla rodziców – mówi  o upodobaniach smakowych ich dziecka.

• Kopanie nóżkami - Kopanie, przebieranie nóżkami to dziecięcy sposób na wyrażanie szczęścia, radości i świetnej zabawy. Większość dzieci bryka tak w wannie czy podczas zabawy.

• Zaciśnięte piąstki - maluszki rodzą się z odruchem chwytania. Wystarczy, że włożysz mu coś w rączkę, a ono od razu ją zaciska.  (ten odruch wrodzony powinien ustąpić po 4. miesiącu życia), ale może to być także - zwłaszcza w późniejszym okresie - oznaka głodu lub stresu. Kiedy dziecko jest głodne, staje się spięte i zaciska pięść.

Słowa i język ciała, który odczytują dzieci

Im dziecko starsze, tym lepiej posługuje się językiem mówionym, wciąż jednak obserwacja min i postaw pomaga rodzicom rozpoznać, czy dziecko jest zmęczone, chce mu się sikać, czy wstydzi się, boi, jest niespokojne. Rodzic utrzymujący bliski kontakt z dzieckiem wie czy pierwsze objawy zniecierpliwienia przerodzą się zaraz we wściekłość, czy może uda się je rozproszyć śmieszną miną.

Maluch, nim posiądzie inne umiejętności, pozwalające mu na komunikację z otoczeniem, porozumiewa się z rodzicami na dwa sposoby: płacząc lub wykonując charakterystyczne gesty i miny.

Rodzice także posługują się językiem ciała, choć zdają się o tym zapominać. Jest to przyczyną częstych nieporozumień z dziećmi. Jeśli rodzic mówi „idź spać”, ale nie jest w pełni przekonany co do tego, że w tej sytuacji i o tej porze ma to sens, to jego ciało go zdradzi, a dziecko otrzyma sprzeczny komunikat.

Będzie rodzica sprawdzać, odwlekać pójście do łóżka, dyskutować i wykona polecenie dopiero wtedy, kiedy zirytowany rodzic także mową ciała przekaże  mu to polecenie. W innej sytuacji, gdy komunikat ze strony rodzica od początku jest spójny, to samo dziecko wykona polecenie bez sprzeciwu.