Dieta dziecka autystycznego

Rodzice dzieci autystycznych szukają coraz to nowych metod, sposobów żywienia i terapii, aby choć trochę złagodzić trudności swojego dziecka. Jednym z takich sposobów jest specjalna dieta. Dieta w autyzmie często polega na wyeliminowaniu mleka, glutenu i cukru. Należy jednak uważać.

Specjalna dieta dla dziecka autystycznego. Dlaczego rodzice uważają, że warto?

Posiłki składają się z substancji złożonych: białek, tłuszczy, węglowodanów. Aby organizm mógł je przyswoić, musi je strawić – rozbić na substancje proste. Dopiero wówczas może je wykorzystać. Proces tego „rozbijania” jest skomplikowany i wymaga wytworzenia wielu specjalnych substancji – enzymów.

Zwolennicy leczenia autystyków dietą twierdzą, że dzieci ze spektrum autyzmu mają niedobory tych enzymów. Ich brak sprawia, że białka nie zostają rozbite na aminokwasy, a organizm próbuje je przyswoić w takiej właśnie, niewłaściwej i szkodliwej dla organizmu formie. Jeżeli do tego dziecko ma problem z jelitami – a podobno jest on dość powszechny wśród małych dzieci, których układ pokarmowy nie jest wystarczająco dojrzały; jelita łatwo też „uszkodzić” podając dziecku np. antybiotyki, to problem narasta.

Najgorsze są białka pochodzące z kazeiny (białko mleka) i glutenu (białko obecne w wielu zbożach). Ich struktura jest podobna do tej, jaką mają opoidy, takie jak morfina. Dlatego dzieci wydają się być uzależnione od jedzenia pewnych potraw, a ich zachowanie odbiega od normy. Eliminacja cukrów z kolei wynika z obserwacji rodziców, których zdaniem dziecko po zjedzeniu cukrów jest nadmiernie pobudzone.

Co na to badania naukowe? Na co powinni zwrócić uwage rodzicie dzieci z autyzmem?

Badacze z Marcus Autism Center przy Emory University School of Medicine przeanalizowali wszystkie opublikowane badania dotyczące problemów z jedzenie wśród dzieci ze spektrum autyzmu (ASD). Odkryli, że dzieci z ASD są pięć razy bardziej narażone na problemy związane z posiłkami, m in. towarzyszą im  ekstremalne ogranicznia żywieniowe, wybiórczość i silne napady złości.

Stwierdzili także, że dzieci z autyzmem dużo częściej są niedożywione, w porównaniu z dziećmi, które nie są dotknięte zaburzeniem. Szczególnie stwierdzono niedobory wapnia, które jest odpowiedzialne za kości, jak i białka, niezbędnego dla prawidłowego wzrostu, rozwoju umysłowego czy zdrowia.

Naukowcy uważają, że zubożenie diety niesie ze sobą ryzyko pojawienia trudności społecznych i słabych osiągnięć edukacyjnych. I chociaż rodzice informują, że po wyeliminowaniu z diety kazeiny i glutenu stan dziecka się poprawia, to podkreślają, żeby nie podejmować takich decyzji bez konsultacji z lekarzem.  Najlepiej zmiany żywieniowe wprowadzać w porozumieniu z dietetykiem, który pomoże ułożyć optymalny plan zbilansowanych posiłków.

W przeszłości wielu lekarzy wyśmiewało pomysł, że dieta, dodatki do żywności, cukier itp. mogą wpływać na zachowanie dzieci. Uważali, że nie ma na to wystarczających dowodów naukowych. W 2008 r. American Academy of Pediatrics  przyznało, że mogło popełnić błąd, zaakceptowało i wprowadziło zmianę podejścia.

Co najczęściej eliminują  rodzice z diety autystycznych dzieci?

Przede wszystkim powinno się wyeliminować takie produkty, które są niezdrowe w ogóle:

• słodziki,
• barwniki,
• substancje utwardzające tłuszcze,
• aromaty,
• konserwanty
• mleko zwierzęce i wszelkie jego pochodne (masło, ser, jogurt, produkty z serwatką);
• zboża zawierające gluten: pszenica, żyto, jęczmień, orkisz, (owies jest kontrowersyjny);
• wszelkie produkty zawierające wyżej wymienione zboża, więc kasze, płatki, mąka i wypieki, ale też wędliny produkowane masowo, mielone mięso, parówki;
• uważnie należy czytać etykiety leków, bo wiele z nich zawiera glute

Co można podawać?

Choć na początku jest to bardzo trudne, z czasem można nabrać wprawy i przygotowywać smaczne i ładnie wyglądające potrawy z innych, dopuszczalnych składników:

• Mleka roślinne świetnie zastąpią zwierzęce: ryżowe (kontrolować, czy nie ma dodatku jęczmienia), kokosowe, orzechowe, migdałowe.
• Ziemniaki w każdej postaci, także mąka ziemniaczana.
• Olej kokosowy – w temperaturze poniżej 25 stopni ma formę białego, ściętego tłuszczu, którym można smarować kanapki.
• Świeże warzywa.
• Świeże i suszone owoce.
• Kukurydza: mąka, kasza, chrupki.
• Ryż w każdej postaci.
• Orzechy – jeśli nie uczulają dziecka, to są wspaniałym uzupełnieniem diety, pozwalają uniknąć monotonności.
• Mięso (unikać parówek, kiełbas, mięsa konserwowanego).
• Jajka.
• Fasola, groch, bób, soczewica.
• Amarantus, tapioka, soja, sorgo.
• Kakao.

Dietę można wprowadzać stopniowo, najpierw wykluczając mleko, później stopniowo gluten, aby dziecko powoli przyzwyczaiło się do zmian. Dziecko może być początkowo nerwowe, niespokojne i prezentujące objawy głodu, jak u osoby uzależnionej od narkotyków.

Dieta? Tak, ale pod pewnymi warunkami...

Ważne jest, aby decydując się na tak restrykcyjną dietę mieć świadomość, jakie składniki są niezbędne dla zdrowia i zastąpić je innymi (np. wapń). Dlatego dietę powinno prowadzić się pod kontrolą specjalisty – najlepiej lekarza.

Warto wcześniej przebadać dziecko i sprawdzić, czy nie jest uczulone na mleko/gluten, czy nie cierpi na nietolerancję pokarmową (np. laktozy) i czy nie ma celiakii. Jeśli dziecko ma cieliakię, dieta to decyzja o eliminacji glutenu na całe życie. Jeśli nie ma, to za jakiś czas można stopniowo wracać do spożycia niewielkich ilości glutenu.

Bardzo istotna jest też uważna obserwacja dziecka. Taka dieta może też być monotonna, uciążliwa i zbyt uboga, trzeba więc być gotowym na różne kulinarne wyzwania, aby jedzenie nie stało się dla dziecka udręką. Podjęcie decyzji o tak daleko idących zmianach pod wpływem artykułu czy opinii znajomej mamy nie jest dobrym pomysłem – taką decyzję trzeba starannie przemyśleć i skonsultować.  

Znasz swoje dziecko i znasz swoje własne możliwości. Zanim wprowadzisz zmiany, zaplanuj strategię. Dla wielu dzieci małe zmiany są łatwiejsze do zaakceptowania, niż nagła zmiana wszystkiego. 

Możesz zacząć od zastąpienia przetworzonej żywności na przykład świeżymi owocami lub warzywami. Unikaj sztucznych barwników i aromatów. Spróbuj odtworzyć ulubioną żywność kupioną przez dziecko - następnie stopniowo zmieniaj przepis na zdrowsze składniki. www.autism.org

Joanna Górnisiewicz