Zbyt krótkie wędzidełko podjęzykowe. Jak pomóc niemowlęciu?

Problem krótkiego wędzidełka języka (ankyloglossia) dotyczy od 3 do 4 % noworodków. To najczęściej spotykana wada rozwojowa jamy ustnej. Pod tym pojęciem kryje się nieprawidłowość w zakresie budowy anatomicznej wędzidełka.

Wędzidełko to fałd tkankowy znajdujący się pomiędzy dolną powierzchnią języka i dnem jamy ustnej w środkowej płaszczyźnie ciała (ta delikatna błona łączy spodnią część języka i dno jamy ustnej). Można je zobaczyć przy uniesieniu języka do podniebienia. Wystarczy podejść do lustra i podnieść język do góry ku górze.

W prawidłowych warunkach język powinien móc dotrzeć do każdej części jamy ustnej, a jego ruchomość zapewnić prawidłowe ssanie i jedzenie stałych pokarmów, a także poprawne wymawianie głosek i słów. Gdy tak się nie dzieje, pojawiają się problemy.

Wędzidełko podjęzykowe to pozostałość embriologiczna. We wczesnym okresie życia zarodkowego język jest „przyklejony” do dna jamy ustnej. Następnie, w miarę wzrostu wędzidełko cofa się, uwalniając przy tym koniec języka. Ostatecznie oddziela się w 1. trymestrze ciąży, pozostawiając charakterystyczną błonę, wędzidełko podjęzykowe.

Gdy proces ten zostanie zaburzony, dochodzi do całkowitego lub częściowego przytwierdzenia języka do dna jamy ustnej. Diagnozuje się krótkie wędzidełko języka.

Gdy budowa wędzidełka jest prawidłowa, można swobodnie poruszać językiem we wszystkie strony. Kiedy jest za krótkie lub za mało elastyczne, może sprawiać problemy. Ponieważ zbyt krótkie wędzidełko języka ogranicza normalne ruchy języka, objawy patologii objawiają się bardzo wcześnie.

Zbyt krótkie wędzidełko podjęzykowe a karmienie piersią

Pierwsze sygnały świadczące o tym, że wędzidełko może być skrócone, pojawiają się już w okresie niemowlęcym. Zwykle obserwuje się trudności podczas karmienia dziecka piersią. Powodem jest zaburzony odruch ssania (nieprawidłowy wzorzec ssania).

Aby dziecko mogło pobrać pokarm, musi zassać brodawkę sutkową mamy, aby wytworzyło się podciśnienie, a następnie wykonywać jeszcze odpowiednie ruchy językiem: od przodu do tyłu. Niemowlę, które ma zbyt krótkie wędzidełko, nie umie tego zrobić. W reultacie podczas ssania szybciej się męczy, płacze i przerywa jedzenie, jest niespokojne, a także wolniej przybiera na masie ciała niż rówieśnicy (co może mieć związek z niedostateczną ilością pobieranego pokarmu).

Konsekwencje odczuwa także mama. Ponieważ dziecko ssie mało efektywnie i nie potrafi prawidłowo uchwycić sutka, karmieniu malucha towarzyszy ból oraz urazy brodawek sutkowych. To częsty powód przedwczesnego odstawienia dziecka od piersi.

Zbyt krótkie wędzidełko a rozszerzanie diety

Na późniejszym etapie maluch ze zbyt krótkim lub za mało elastycznym wędzidełkiem może mieć kłopot z utrzymaniem w buzi smoczka czy butelki. Kolejny krytycznym momentem, w którym krótkie wędzidełko sprawia problemy, jest czas rozszerzania diety dziecka.

Kiedy w diecie niemowlęcia zaczynają się pojawiać pokarmy stałe, powinien wypracować się odruch żucia. Niestety z powodu niewłaściwej budowy wędzidełka występują ruchy języka jedynie w przód i tył. To uniemożliwia przesuwanie go między zębami trzonowymi i zaburza sam akt połykania.

Niemowlęta z krótkim wędzidełkiem często mogą krztusić się podczas jedzenia pierwszych stałych posiłków.

Zbyt krótkie wędzidełko a rozwój mowy

Skrócone wędzidełko zaburza także rozwój mowy. Ponieważ język nie może swobodnie poruszać się we wszystkich kierunkach, co pozwala na wykształcenie możliwości wypowiadania różnych głosek, mogą pojawić się trudności z prawidłowym wypowiadaniem słów.

Typowe jest nieprawidłowe wymawianie takich głosek jak l, r, sz, ż, cz, dż oraz t, d, n (przy ich prawidłowej artykulacji konieczne jest uniesienie czubka języka.

Z uwagi na to, że zaburzona jest pionizacja języka, dzieci z krótkim wędzidełkiem języka często seplenią. Maluchy z krótkim wędzidełkiem często mają nawyk wsuwania języka między zęby, co powoduje u nich tzw. seplenienie międzyzębowe.

Inne konsekwencje patologii

Zdarza się, że objawem zbyt krótkiego wędzidełka języka jest ślinienie siędziecka. Dzieje się tak, ponieważ zaleganie języka na dnie jamy ustnej, co uniemożliwia swobodny odpływ śliny. Ta się gromadzi i zbiera się pod językiem, a czasami wypływa na zewnątrz.

Krótkie wędzidełko sprzyja rozwojowi wad zgryzu u dzieci i dorosłych, ponieważ język nie oddziałuje wtedy we właściwy sposób na struktury otaczające jamę ustną.

Wędzidełko języka różni się grubością, długością i sprężystością u poszczególnych noworodków. Krótkie wędzidełko wiąże się z tym, że:

• przy próbie podniesienia języka do góry wędzidełko napina się i grubieje,
• ruch języka w obrębie jamy ustnej jest ograniczony,
• język słabo się wysuwa (nie kieruje się swobodnie w stronę nosa ani brody, a zwraca się w prawą lub lewą stronę),
• końcówka języka ma charakterystyczny kształt - przypomina serce (czubek języka jest wcięty na środku, a nie zaokrąglony). Układanie języka w kształt serca jest przy krótkim wędzidełku jest typowe i bardzo charakterystyczne.

Rozpoznanie krótkiego wędzidełka języka dokonywane jest na podstawie oględzin oraz badania palpacyjnego. Lekarz ocenia:

• pozycję i kształt języka w spoczynku,
• pozycję i kształt języka podczas wykonywani ruchów,
• grubość i sprężystość wędzidełka,
• długość wolnego fałdu wędzidełka,
• wielkość i budowę przyczepu wędzidełka do języka,
• wielkość przyczepu wędzidełka do dna jamy ustnej i części zębodołowej żuchwy.

W przypadku krótkiego wędzidełka języka wykonuje się zabieg, który pozwala zniwelować problem. To podcięcie wędzidełka.

W zależności od budowy krótkie wędzidełko języka może wymagać prostego przecięcia, nazywanego frenotomią bądź też bardziej złożonego zabiegu wycięcia wędzidełka, czyli frenektomii. U starszych dzieci wykonuje się zabieg frenuloplastyki.

Na czym polega podcięcie wędzidełka języka?

Podcięcie wędzidełka to bezpieczny zabieg wykonywany w znieczuleniu miejscowym. Polega on na przecięciu błony znajdującej się pod spodem języka, z której to zbudowane jest wędzidełko. Po zabiegu konieczne są ćwiczenia, które zapobiegną powstaniu zrostów, i co najważniejsze-nauczą unosić język do góry.

Po niepowodzeniu zabiegu/zabiegów frenotomii lub w przypadku szczególnej budowy anatomicznej przeprowadza się zabieg frenektomii, czyli wycięcia wędzidełka.

Kiedy nie podcinać wędzidełka?

Podcinanie wędzidełka nie zawsze jest konieczne. Czasem, w niektórych przypadkach, specjaliści mogą zalecać wykonywanie specjalnych ćwiczeń. Trening ten ma na celu wytrenowanie języka i uniknięcie podcięcia wędzidełka.

Przykładowe ćwiczenia, które można wykonywać zarówno przed, jak i po zabiegu podcięcia wędzidełka językowego:

• Otwórz buzię i oblizuj wargi.
• Wylizuj talerz lub miseczkę.
• Otwórz buzię i dotknij językiem kącików ust.
• Spróbuj naśladować odgłosy kopyt konia.
• Spróbuj dotknąć językiem do nosa i do brody.

Decyzję o podcięciu wędzidełka podjęzykowego należy skonsultować z logopedą, chirurgiem, laryngologiem lub foniatrą, to jest specjalistami, którzy ocenią prawidłową budowę i ruchomość języka.

Jeśli podejrzewasz, że dziecko może mieć problem ze zbyt krótkim wędzidełkiem, udaj się do pediatry lub laryngologa.