Pozwól mi być samodzielnym

Sprawności motoryczne to umiejętności wymagające bardzo precyzyjnej koordynacji (np. posługiwanie się sztućcami, wiązanie sznurowadeł, jazda na rowerze, gra w piłkę). Co ważne, nie kształtują się w wyniku samego procesu dojrzewania lecz muszą zostać wyuczone.

Aby dziecko opanowało daną sprawność musi:

• być dojrzałe do nauki (jeśli mięśnie i układ nerwowy dziecka nie dojrzały jeszcze na tyle, by potrafiło ono utrzymać przedmiot w dłoni to oczywiście za wcześnie jeszcze na naukę jedzenia łyżeczką)

• mieć możliwość obserwowania dobrych wzorców

• mieć okazję do ćwiczeń

• mieć wsparcie otoczenia w postaci zachęty, demonstrowania umiejętności, poprawiania błędów.

To wszystko oznacza, że aby nasze dziecko samodzielnie posługiwało się sztućcami czy wchodziło po schodach nie wystarczy, że do tego "dorośnie". Musimy jeszcze być dla niego wzorem i stworzyć mu okazję do ćwiczeń. Jeśli wyręczamy dziecko we wszystkich czynnościach samoobsługowych, znosimy po schodach (żeby tylko nie spadło) to opanuje ono te sprawności później niż do tego dojrzało, później od jego rówieśników z wielodzietnych rodzin, w których nie ma czasu na nadopiekuńczość. Jednocześnie dając dziecku wskazówki jak ma wykonać daną czynność i jakie błędy popełnia, możemy znacznie przyspieszyć naukę sprawności i zapobiec powstaniu złych nawyków.

Na podstawie obserwacji i badań określono wiek, w którym dzieci zazwyczaj opanowują różne umiejętności. Poniższe zestawienie pomoże wskazać kiedy dojrzałość dziecka pozwala na rozpoczęcie nauki danej sprawności. Nie zapominajmy jednak, że każde dziecko rozwija się w nieco innym tempie - jeśli późno zaczęło siadać i chodzić, to prawdopodobnie później dojrzeje do wykonywania bardziej skomplikowanych ruchów. Ponadto nie należy oczekiwać, że dziecko opanuje kilka odrębnych sprawności ruchowych, nie poświęcając odpowiedniej ilości czasu na ćwiczenie każdej z nich oddzielnie. Na przykład jazda na rowerze dwukołowym wymaga zwykle od pół roku do roku ćwiczeń.

Jeśli dziecko miało wystarczająco dużo okazji do ćwiczeń to zazwyczaj:

• chodzi bez podtrzymania w 12-14 mies. życia,

• w 11-12 mies. życia potrafi przez chwilę trzymać kubek i próbuje samodzielnie jeść łyżeczką (niezdarnie - rozrzuca i rozlewa),

• przed końcem 2 roku życia potrafi chodzić bokiem, tyłem, stać na jednej nodze (z pomocą), chodzić na palcach,

• przed końcem 2 roku życia potrafi wchodzić i schodzić po schodach trzymając się poręczy lub ręki rodzica i stawiając najpierw jedną nogę na stopniu i dostawiając do niej drugą,

• pod koniec 2 roku życia dość sprawnie posługuje się łyżką i widelcem,

• w 3 roku życia potrafi smarować chleb masłem

• w 4 roku życia kroi nożem kruche pokarmy

• pomiędzy 3 a 4 roku życia potrafi jeździć na rowerku trzykołowym (ale bywają i takie, które radzą z tym sobie w wieku 2 lat)

• około 4 roku życia wchodzi i schodzi po schodach bez trzymania i stawia nogi na przemian

• w 5 - 6 roku życia potrafi przejść po wąskiej pochyłej desce lub linii narysowanej kredą

• około 6 roku życia (czasami wcześniej) dorasta do jazdy na rowerze dwukołowym

• w 6 roku życia potrafi rzucać i chwytać piłkę (czasami następuje to znacznie wcześniej, różnice między dziećmi bywają duże)

• w 6 - 7 roku życia wiąże sznurowadła i ma już opanowane samodzielne mycie, jedzenie, czesanie, ubieranie i dorównuje w tym dorosłym.

Pozwólmy naszym dzieciom dorastać i uczyć się samodzielności!

mgr Anna Dmitruk