Moje dziecko siedzi, ale nie obraca się - czy to normalne?

Czy to normalne, że moje dziecko siedzi, ale nie obraca się?

Wielu rodziców martwi się o rozwój dzieci, zwłaszcza jeśli ten nie przebiega książkowo. Jedną z nurtujących ich kwestii jest siedzenie bez obracania się. 

Czy brak umiejętności obracania się u niemowlaka, które potrafi już siedzieć, jest powodem do niepokoju? Kluczem do znalezienia odpowiedzi na to pytanie jest zrozumienie, jak przebiega motoryczny rozwój niemowląt oraz świadomość, że dzieci rozwijają się w swoim indywidualnym tempie. 

Nie każdy maluch przechodzi dokładnie przez te same etapy rozwoju w takiej samej kolejności. Zwykle obracanie się poprzedza inne umiejętności ruchowe, w tym siadanie, ale to normalne, że niektóre dzieci mogą nauczyć się siedzieć, zanim opanują umiejętność obracania się.

Typowa sekwencja rozwoju motorycznego

Rozwój motoryczny niemowląt zazwyczaj przebiega według ustalonej kolejności, co wynika z naturalnych etapów dojrzewania układu nerwowego i mięśniowego. Typowa sekwencja obejmuje takie kamienie milowe jak podnoszenie główki, obracanie się z brzuszka na plecy i odwrotnie, siadanie, raczkowanie, stawanie i chodzenie. 

W pierwszych miesiącach życia dziecko koncentruje się głównie na rozwoju mięśni szyi i tułowia, co umożliwia podnoszenie główki i obserwowanie otoczenia. Następnie, zwykle około 4-5 miesiąca, niemowlę zaczyna obracać się z pleców na brzuch i odwrotnie. Jest to kluczowy etap, ponieważ wymaga koordynacji różnych grup mięśniowych oraz równowagi. Dopiero po nabyciu tej umiejętności dzieci zwykle zaczynają siedzieć (samodzielnie lub z lekkim podparciem). Ma to miejsce zwykle pomiędzy 6. a 9. miesiącem życia. Może się jednak zdarzyć, że dziecko najpierw zacznie siedzieć, a dopiero potem opanuje obracanie się. Każda z tych umiejętności jest ważna, ponieważ przygotowuje ciało dziecka do kolejnych wyzwań poprzez wzmacnianie siły mięśni, doskonalenie koordynacji, orientacji przestrzennej i zmysłu kinestetycznego.

Przyczyny wcześniejszego siedzenia niż obracania się

Istnieje kilka możliwych przyczyn, dla których dziecko może siedzieć, ale nie obracać się. Co na to wpływa?

Indywidualne różnice w rozwoju

Każde dziecko rozwija się w swoim tempie. Niektóre skupiają się na rozwoju jednej umiejętności, podczas gdy inne rozwijają się bardziej równomiernie. 

Rozwój siły mięśniowej 

Niektóre dzieci szybciej niż inne rozwijają mięśnie pleców i brzucha. To umożliwia im siedzenie, zanim nauczą się obracać. Jednocześnie brak umiejętności obracania się może wskazywać na mniejszą siłę lub koordynację w innych partiach ciała, takich jak mięśnie boczne i mięśnie brzucha.

Charakter aktywności w ciągu dnia

Znaczącą rolę w rozwoju motorycznym dziecka mogą również odgrywać czynniki zewnętrzne. Dzieci, które spędzają dużo czasu w krzesełkach do karmienia, nosidełkach czy fotelikach samochodowych, miewają ograniczone możliwości eksploracji podłogi, co jest kluczowe dla nauki obracania się. 

Tym samym rozwój tej umiejętności zwykle przyspieszają swobodne aktywności na podłodze, na przykład zabawy podczas leżenia na macie oraz możliwość korzystania z bezpiecznej, przyjaznej przestrzeni, co zachęca do poruszania się. 

Znaczenie obracania się dla ogólnego rozwoju

Obracanie się ma kluczowe znaczenie dla dalszego rozwoju dziecka. Przede wszystkim przygotowuje do kolejnych etapów ruchowych, takich jak pełzanie, raczkowanie czy chodzenie.
Ponadto niemowlak, który potrafi się obrócić, wzmacnia mięśnie tułowia, ramion i nóg, doskonali kontrolę nad ciałem, rozwija także świadomość swojego ciała w przestrzeni.  To dlatego pominięcie tego etapu lub jego opóźnienie może wpłynąć na równowagę oraz koordynację w dalszych fazach rozwoju ruchowego. 

Potencjalne konsekwencje pomijania etapu obracania się

Choć wiele dzieci rozwija się w nietypowej kolejności, pominięcie etapu obracania się może niekiedy prowadzić do pewnych trudności.  

Rozwój mięśni i koordynację

Obracanie się wymaga zaangażowania wielu grup mięśni, w tym mięśni bocznych tułowia, mięśni brzucha i ramion. W rezultacie pominięcie tej umiejętności może wpłynąć na ich siłę. To z kolei może w przyszłości utrudniać rozwój innych umiejętności ruchowych, takich jak raczkowanie, wspinanie się czy chodzenie.

Trudności w późniejszych etapach rozwoju

Dzieci, które pomijają etap obracania się, mogą również napotkać trudności z rozwinięciem koordynacji ruchowej. Obracanie się jest pierwszym etapem, w którym dziecko uczy się świadomie kontrolować ruchy swojego ciała w przestrzeni, co jest kluczowe dla dalszych, bardziej złożonych umiejętności, takich jak raczkowanie czy wstawanie.

Jak wspierać rozwój umiejętności obracania się?

Jeśli dziecko potrafi siedzieć, ale nie obraca się, można wspierać jego rozwój i zachęcać do aktywności. Pomóc mogą różne ćwiczenia i zabawy, na przykład układanie dziecka na brzuchu na kilka minut dziennie. Można też zachęcać maluszka do podnoszenia główki, umieszczając przed nim kolorowe zabawki. Jeszcze innym sposobem jest układanie interesujących dziecko przedmiotów poza zasięgiem rączek, ale w polu widzenia. Warto także pokazać, jak się obracać się.

Duże znaczenie ma także organizacja bezpiecznej przestrzeni, w której dziecko będzie mogło swobodnie poruszać się po podłodze. Dobrze jest ułożyć na podłodze miękkie maty lub koce, które chronią przed urazami, a także zabezpieczyć gniazda elektryczne czy narożniki ścian bądź mebli.

Kiedy należy skonsultować się ze specjalistą?

Choć nie każde odstępstwo od typowego przebiegu rozwoju malucha jest powodem do zmartwienia, w niektórych sytuacjach warto skonsultować się z pediatrą lub neurologiem dziecięcym, także fizjoterapeutą dziecięcy. 

Dzięki temu, że specjaliści w stanie ocenić rozwój motoryczny dziecka oraz stwierdzić, czy brak postępów w rozwoju ruchowym ma związek z problemami neurologicznymi, można zyskać spokój, ale i zalecenia (np. zestaw ćwiczeń).

Oznaki opóźnionego rozwoju motorycznego

Oznaki, które mogą sugerować opóźnienie w rozwoju motorycznym, to:

• brak prób obracania się do 6 miesiąca życia,
• brak chęci do podnoszenia główki podczas leżenia na brzuchu,
• trudności z utrzymaniem równowagi podczas siedzenia.

Moje dziecko siedzi, ale nie obraca się – podsumowanie

Brak umiejętności obracania się u niemowlaka, który potrafi siedzieć, nie zawsze jest powodem do zmartwień. Każde dziecko rozwija się w swoim tempie, a indywidualne różnice mogą sprawić, że pewne umiejętności pojawiają się w innej kolejności. 

Ponieważ obracanie się jest ważnym etapem rozwoju, który wpływa na koordynację, siłę mięśni i różne umiejętności motoryczne, warto wspierać rozwój malucha poprzez odpowiednie ćwiczenia i zabawy. 

W sytuacji, gdy brak postępów w obracaniu się budzi niepokój, dobrze jest skonsultować się z pediatrą, który oceni, czy rozwój motoryczny dziecka przebiega prawidłowo.