Wszawica: przyczyny, objawy i leczenie

Problem wszawicy może dotyczyć każdego – nie ma znaczenia wiek, płeć, status społeczny czy strefa klimatyczna. Choroba rozprzestrzenia się bardzo szybko – specjaliści donoszą, że np. w szkołach czy przedszkolach problem dotyka nawet 90 % uczniów.

Choć bywa, że występowanie wszy jest skutkiem niewłaściwej higieny, to jednak najczęściej nieproszeni goście swoich żywicieli wybierają przypadkowo, przenosząc się przez bezpośredni kontakt bądź pośrednio – wędrując na zakażonych czapkach, gumkach do włosów, przez bliski kontakt (fotel w kinie, poduszka w pensjonacie). Ponieważ wszy – tak naprawdę - może mieć każdy z nas, warto poznać wroga.

Kilka faktów i mitów na temat wszy:

• Występują trzy odmiany wszy: wesz głowowa, wesz odzieżowa i wszy łonowe.

• Wszy głowowe, bytują na owłosionej skórze człowieka, żywią się ludzką krwią. W miejscu ugryzienia powstaje odczyn zapalny skóry charakteryzujący się uporczywym świądem.

• Wszy to stawonogi, które mogą być różnej wielkości - od 0,5 mm do 3 mm długości (samce są zazwyczaj mniejsze), czyli od wielkości kropki do wielkości ziarna sezamowego.

• Wszy są okryte chitynowym pancerzem. Nie mają skrzydeł, za to czułki i kłująco – ssące narządy gębowe.

• Wesz głowowa najczęściej jest brązowa lub beżowa, jednak może dopasowywać swój kolor do otoczenia, tj. do koloru włosów człowieka.

• Samice wszy składają od 3 do 7 jaj dziennie, które dzięki substancji klejącej przyklejają się do włosów. Wesz żyje mniej więcej miesiąc. W tym czasie składa około 200 jaj.

• Wylęg larw następuje po 7 dniach. Najwięcej jaj samice składają za uszami i na karku. Gnidy, czyli jaja wszy, są białe i przypominają łupież. Można je zwykle zobaczyć u nasady włosów.

• Wszawica występuje na wszystkich kontynentach, we wszystkich strefach klimatycznych i populacjach.

• Wszawica głowowa dotyczy nie tylko dzieci, dorośli też mogą się nią zarazić.

• Wszawica może pojawić się u dzieci w różnym wieku (najczęściej jednak występują u dzieci między 2 a 12 rokiem życia).

• W sytuacji pojawienia się wszawicy u dziecka należy dokładnie przejrzeć włosy pozostałych domowników. Najlepiej także zastosować leczenie jednocześnie u wszystkich domowników.

• Wesz głowowa nie potrafi przeżyć bez swojego żywiciela (człowieka) dłużej niż 2 dni.

• Jeśli w domu pojawi się wszawica odzieżowa należy w wysokiej temperaturze wyprać wszystkie ubrania. Może się, okazać, że żeby pozbyć się wszy, należy będzie zdezynfekować ubrania lub/i pomieszczenia preparatami owadobójczymi. Warto wiedzieć, że dziecięce zabawki pluszowe mogą zostać "zaatakowane" przez te pasożyty.

Jeśli pluszowych zabawek nie da się uprać, można włożyć je do foliowego worka i zamknąć szczelnie na 10 dni.

• Drapanie głowy przez dziecko nie musi oznaczać, że ma ono wszawicę. Może być również spowodowane przez np.: liszajec, łupież czy łojotokowe zapalenie skóry.

Mity na temat wszawicy

Występowanie wszy jest związane z ubóstwem, brakiem wykształcenia oraz nieprzestrzeganiem higieny

Wszawica występują zarówno na czystych, jak i brudnych włosach. Dla pasożytów nie ma znaczenia status materialny osoby zakażonej, czy to z jakiego środowiska pochodzi oraz jak często myje włosy.

Wesz głowowa potrafi skakać i pływać. Nie jest prawdą, że wszy potrafią skakać. Są to owady bezskrzydłe, dlatego nie potrafią skakać ani pływać. Wszawicą głowową można zarazić się jedynie przez bezpośredni kontakt głowy z głową osoby zainfekowanej lub jej przedmiotami osobistego użytku (gumkami do włosów, opaskami, szczotkami, ręcznikami, czapkami).

Wesz może przeżyć w dywanach i czapkach wiele dni. Wesz nie może przeżyć bez krwi swojego żywiciela dłużej niż 2 dni.

Trzymanie głowy pod wodą eliminuje wszy. Wszy nie można zmyć ani utopić. Co więcej, pod wodą potrafią przeżyć nawet kilka godzin!

Wszy głowowe mogą być roznoszone przez zwierzęta domowe. Czworonożni pupile nie mogą roznosić wszy, dlatego nie słuchaj, że konieczne jest przeglądanie sierści zwierząt. Nie musisz się obawiać, że twój czworonóg może być źródłem zarażenia. Jedynym żywicielem wszy głowowej jest człowiek, a jedynym jej pokarmem jest krew ludzka, którą wesz musi się żywić kilkakrotnie w ciągu dnia.

Skrócenie lub obcięcie włosów to najlepszy sposób pozbycia się jaj oraz wszy. Dla wszy nie ma znaczenia, czy dziecko ma długie, czy krótkie włosy. Skrócenie włosów nie pomoże w eliminacji ani wszy, ani nie usunie ich jaja.

Wszy rozprzestrzeniają choroby. Wszy nie roznoszą chorób. Zdarza się jednak, że przez usilne drapanie na skórze głowy mogą pojawić się sączące ranki, które mogą zadziałać jak wrota zakażeń bakteryjnych. W niezwykle rzadkich przypadkach mogą pojawić się inne choroby: grzybica, zapalenie meszków włosowych czy łysienie plackowate, wynikające z uszkodzenia skóry i wtórnej infekcji.

Dziecko, u którego wykryto wszy, należy izolować przez jakiś czas od rówieśników. Jeśli zastosujemy odpowiedni preparat odpowiedni do zwalczania wszawicy, nie ma takiej potrzeby. Stosując nowoczesne preparaty już po 15 minutach od aplikacji możemy umyć dziecku głowę, wysuszyć włosy i pozwolić mu wrócić do zabaw z innymi rówieśnikami. To wygoda zwłaszcza dla aktywnych zawodowo rodziców, którzy nie mogą sobie pozwolić na zatrzymanie dziecka dłużej w domu.

Nie ma skutecznej metody zapobiegania wszawicy. Są dostępne preparaty, który pomagają skutecznie zabezpieczyć się przed wszawicą. Najczęściej muszą być stosowane po każdym myciu włosów (minimum 2 razy w tygodniu) pozwala zapobiegać wszawicy i skutecznie chroni skórę głowy. Nowoczesne preparaty ułatwiają rozczesywanie nawet najbardziej splątanych, dziecięcych włosów.

Jakie są objawy wszawicy?

Na wszawicę najbardziej i najczęściej narażone są dzieci, które chodzą do żłobków, przedszkoli i szkół, jeżdżą na obozy, wycieczki i kolonie.

W początkowym okresie zakażenie może przebiegać bezobjawowo. Pierwszym objawem wszawicy u dziecka jest drapanie się po głowie. Świąd bierze się z podrażnienia i odczynu zapalnego wywołanego toksynami, wprowadzonymi przez wszy w trakcie pożywiania się ludzką krwią.

Wesz żyje około 30 dni, w tym czasie może znieść nawet 300 jaj. Gnidy, czyli jaja wszy, są białobrązowe i mają wielkość ziarenka piasku. Można je pomylić z łupieżem, ale są tak mocno przytwierdzone do włosów, że nie da się ich łatwo pozbyć, w odróżnieniu od łupieżu.

Wszy ludzkie, które wykluły się z jaj, nazywane są larwami lub nimfami. Dorosłe wszy są brązowe, mają wielkość 2-3 mm i przypominają ziarno sezamu. Mają kłująco-ssący narząd gębowy, który umożliwia im odżywianie się krwią. Wszy dzięki specjalnym odnóżom chwytnym szybko się się przemieszczają.

W ciągu minuty potrafią pokonać dystans 23 cm. Nie potrzeba więc im dużo czasu, by zmienić żywiciela. Dzięki pazurkom czepnym silnie przytwierdzają się do włosa i przechodzą pomiędzy nimi. Poza skórą głowy wesz ludzka może przeżyć 2 dni.

Ponieważ wszy żywią się ludzką krwią, ich ugryzienia, podobnie jak w przypadku spotkania z komarami, mogą powodować swędzenie skóry głowy. Uporczywe swędzenie skóry głowy prowadzi do intensywnego drapania, które uszkadza naskórek i prowadzi do powstawania przeczosów, sączących wydzielinę surowiczą, która jest doskonałą pożywką dla bakterii. Przeczosów należy szukać w okolicy potylicy, skroniowej oraz za uszami.

W przypadku nasilonych zmian zapalnych może dojść do powiększenia węzłów chłonnych szyjnych, to już jest niebezpieczny objaw, który wymaga wizyty u lekarza.

Uporczywe swędzenie skóry głowy, czyli jak rozpoznać wszawicę u dziecka?

• możesz przegapić pierwsze objawy wszawicy, bo początek może być bezobjawowy
• w przypadku wszawicy głowowej pojawia się uporczywy świąd skóry
• możesz zauważyć czerwone ugryzienia na szyi, karku, przy linii włosów oraz za uszami
• znajdujesz wszy i gnidy we włosach
• czasami, przy dużym zakażeniu objawem, są powiększone węzły chłonne.

Jak wygląda profilaktyka wszawicy?

Zarówno w profilaktyce, jak i leczeniu wszawicy, bardzo ważne jest kontrolowanie głowy i włosów dziecka. Czy wiesz, jak to robić?

Systematycznie sprawdzaj włosy (zwłaszcza dzieci, szczególnie po powrocie z wycieczek, kolonii, obozów). Żeby wykluczyć wszawicę głowową, przeczesuj wilgotne włosy bardzo gęstym grzebieniem i sprawdzaj głowę od nasady włosa. Zacznij sprawdzać głowę od jej nasady, robiąc przedziałki co 1-2 cm. Pamiętaj, że wszy i gnidy lubią wilgotne miejsca, dlatego zwróć szczególną uwagę na okolice za uszami i w okolicy karku.

• Naucz dziecko, żeby korzystało tylko ze swoich rzeczy (grzebieni, szczotek, gumki do włosów, ręczników, czapek i innych nakryć głowy).
• Dbaj o higienę włosów. Zwłaszcza długie włosy dziecka należy codzienne szczotkować, dokładnie myć, nie rzadziej niż raz w tygodniu.
• Pamiętaj, że wszawica nie powinna być tematu tabu. Trzeba rozmawiać o niej z dziećmi – uświadamiać je, jak mogą się zarazić i czego nie powinny robić.

Na szczęście, w przypadku wszawicy możecie pomyśleć o zastosowaniu preparatu , które działają szybko i pozwalają pozbyć się wszy.

 Leczenie wszawicy

Tak jak już pisaliśmy, u osoby zaatakowanej przez wszy, oprócz dyskomfortu wywołanego świądem, może pojawić się również zakażenie bakteryjne, liszaje, a nawet łysienie plackowate. Zdarza się, że następuje powiększenie węzłów chłonnych – szyjnych i karkowych. Wszy głowowe nie przenoszą chorób. Przenoszą je mniej znane wszy odzieżowe (dur brzuszny, zakażenie Borrelia recurentis). Dlatego nie wolno zwlekać z leczeniem, żeby nie doszło do rozprzestrzenienia wszawicy.

Najlepszym sposobem na pozbycie się wszawicy głowowej jest użycie preparatów dedykowanych walce z tymi pasożytami. Kupując je zwróć uwagę, czy zawierają substancje, takie jak jak permetryna, cyklometikon, diometikon. Są to oleje mineralne, które wnikając do układu oddechowego wszy, w efekcie ją duszą. W przypadku dzieci wybieraj produkty, które są im dedykowane. Niektóre preparaty do pozbywania się wszawicy głowowej można stosować już u dzieci powyżej 6 miesiąca życia. A jeśli jesteś w ciąży, to wiedz, że są także preparaty bezpieczne dla ciężarnych.

Komentarz specjalisty