Wielu rodziców nie zdaje sobie sprawy jak ważne dla rozwoju fizycznego, emocjonalnego i intelektualnego małego człowieka jest odpowiednio zbilansowana dieta. Bardzo często się zdarza, że złe nawyki żywieniowe są przenoszone z naszego stołu na talerze naszych maluchów. Przy komponowaniu jadłospisu dla dziecka należy pamiętać, że nie jest ono miniaturą człowieka dorosłego i jego zapotrzebowanie na składniki odżywcze jest inne od naszego, dlatego należy uwzględniać jego indywidualne potrzeby i dostosowywać je w zależności od wieku dziecka. Pożywienie jest naszym jedynym źródłem energii a prawidłowo zestawiony jadłospis będzie swoistą polisą na przyszłość gdyż dobrze odżywione dzieci rzadziej chorują, lepiej się uczą i sprawiają mniej kłopotów wychowawczych.

Aby pomóc Wam drodzy rodzice w odżywianiu waszych maluchów, przedstawiamy krótką charakterystykę tłuszczów, jednego z niezbędnych składników energetycznych pożywienia.

Zapotrzebowanie człowieka na tłuszcze waha się w dość dużych granicach w zależności od wieku. Najwięcej energii pochodzącej z tłuszczów potrzebują niemowlęta 41% wartości energetycznej diety, pokarm matki całkowicie zaspokaja te potrzeby. Zapotrzebowanie spada wraz z wiekiem dziecka i już 0,5-1 maluch potrzebuje 35%, 1-6 letni 32%, natomiast 7-9 letni 30%. A wiec jaki tłuszcze podać naszym dzieciom?

Z punktu widzenia fizjologii najważniejsze są kwasy wielonienasycone zwane NNKT, (organizm nie potrafi ich syntetyzować). Są to kwas linolowy alfa-linolenowy, arachidonowy, EPA, DHA. Znajdują się one w olejach roślinnych: słonecznikowym, sojowym, kukurydzianym, lnianym, rybach morskich, orzechach i mleku matki.

ROLA NNKT:

• biorą udział w syntezie eikozanoidów - biologicznie aktywnych substancji o charakterze hormonów tkankowych, które regulują czynność hormonów i neuromediatorow - są składnikiem budulcowym komórek, błon komórkowych i mitochondriów (dlatego tak ważne w diecie dziecka, któremu cały czas tworzą się nowe komórki)
• są potrzebne do prawidłowego transportu lipidów we krwi
• hamują proces agregacji płytek krwi (profilaktyka cukrzycy II typu, chorób układu krążenia)
• zwiększają wydalanie sodu z moczem oraz rozszerzenie naczyń tętniczych.

NIEDOBÓR NNKT POWODUJE:

• Zahamowanie wzrostu
• Spadek masy ciała
• Zmiany skórne i pogorszenie procesu gojenia się ran
• Kruchość naczyń włosowatych
• Osłabienie kurczliwości  mięśnia sercowego
• Zwiększona wrażliwość na infekcje - ograniczenie syntezy eikozanoidów i w następstwie zaburzenia czynności wielu tkanek i narządów.

Na niedobory szczególnie wrażliwe są właśnie dzieci.

W diecie dziecka powinne się znaleźć  także tłuszcze jednonienasycone. Znajdują się one w oliwie z oliwek i oleju rzepakowym niskoerukowym. Pełnią funkcję ochronną w profilaktyce miażdżycy. Ważne jest, żeby dziecko polubiło specyficzny smak tych produktów, dlatego zaleca się żeby dodawać po łyżeczce tych olei do zupek malucha.

Tłuszcze wielonienasycone i jednonienasycone odkładają się w organizmie w postaci tkanki brunatnej. Znajduje się ona pomiędzy łopatkami, na karku . Zawiera ona więcej mitochondriów, niż tkanka biała (tłuszcz odłożony na pośladkach i brzuchu) i dzięki temu w procesie spalania wytwarza więcej energii, i organizm  szybciej  dostosowuje się do niskich temperatur i chroni malucha przed utratą ciepła, dlatego dzieci spożywające te tłuszcze mniej się  przeziębiają i rzadziej chorują.

Omawiając tłuszcze nie możemy pominąć tłuszczów nasyconych. Ich źródłem są : smalec, masło, łój, słoninę, tłuszcz palmowy, kokosowy i kakaowy.

Jedynym tłuszczem nasyconym, który powinien pojawić się w diecie dziecka jest masło, w przeciwieństwie do pozostałych produktów jest tłuszczem krótkołańcuchowym i dzięki temu jest łatwo strawny jest także źródłem cholesterolu i witamin A i D.

CHOLESTEROL - chemicznie jest alkoholem, ale wykazuje cechy typowe dla lipidów. Może występować w postaci wolnej i zestryfikowanej w połączeniu z nienasyconym i nasyconym kwasem tłuszczowym.

ROLA CHOLESTEROLU

• składnik błon komórkowych, składnik otoczki mielinowej (tkanka nerwowa)
• prekursor hormonów steroidowych
• prekursor wit. D
• prekursor kwasów żółciowych

W diecie dziecka a również kobiety ciężarnej i laktującej nie powinne znajdować się margaryny, gdyż są one źródłem izomerów trans, które wykazują działanie kancerogenne, i powodują usztywnianie błon komórkowych i sprzyjają odkładaniu się blaszek miażdżycowych. Dotyczy to przede wszystkich margaryn twardych (izomerów trans około 45%), dodawanych do ciasta, ciastek, czekolady  lub smażenia. Dlatego słodycze nie są zdrowe i w miarę możliwości  powinno się je wykluczyć zwłaszcza z diety dziecka.

Aby uniknąć niedoborów powinno się zamiennie stosować wyżej wymienione tłuszcze w codziennym jadłospisie malucha (zobacz, jaki olej dla niemowlaka jest najlepszy?). Należy tez pamiętać, ze adipocyty (komórki tłuszczowe) namnażają się do trzeciego roku życia później jedynie się powiększają, dlatego tak ważne jest umiejętne komponowanie jadłospisu naszych milusińskich od najwcześniejszych lat i wyrabianiu prawidłowych  nawyków żywieniowych.

Mgr inż Agnieszka Potocka-Bernacka