Jak czyścić pępek noworodka i dlaczego to ważne?

Co to jest pępek?

Pępek jest pamiątką z życia płodowego, pozostałością po pępowinie, która w ciąży jest łącznikiem pomiędzy dzieckiem a łożyskiem w ciąży. To dzięki niej maluch ma zapewniony dopływ tlenu i składników odżywczych. Tą samą drogą usuwane są zbędne produkty przemiany materii.

Po porodzie, kiedy maluch wydostaje się na świat, pępowina zostaje przecięta, po uprzednim zaciśnięciu jej około 2 cm od powierzchni brzucha (zacisk zdejmuje się przed wyjściem ze szpitala). Kikut pępowiny zabezpiecza się suchym, jałowym gazikiem. Wygojony pępek (łac. umbilicus) to blizna w środkowym punkcie brzucha będąca pozostałością po odpadniętej pępowinie.

Jak wygląda kikut pępowinowy?

Po porodzie i przecięciu pępowiny kikut pępowiny jest wilgotny, niebiesko-biały. W ciągu 24 godzin obkurcza się i wysusza, a jego kolor zmienia się na żółtobrązowy, następnie czarnobrązowy.

Proces gojenia pępka zazwyczaj trwa około 2 tygodni, chociaż zdarzają się i takie sytuacje, kiedy czas mumifikacji i odpadnięcie kikuta znacznie się wydłuża. Przyjmuje się, że kikut pępowiny odpada zwykle pomiędzy 5. a 15. dobą po urodzeniu.

Jak wygląda pępek po odpadnięciu kikuta?

W wyniku mumifikacji kikuta pępowinowego i wygojenia ranki po jego odpadnięciu tworzy się pępek. Początkowo miejsce po odpadnięciu kikuta przypomina ślad po odpadnięciu strupa, a skóra powinna być różowa lub delikatnie zaczerwieniona.

Po kilkunastu dniach pępek niemowlaka przypomina pępek dorosłego. Może być wklęsły lub wypukły, co zależy od metody zawiązania pępowiny.

Jak czyścić pępek noworodka

Pępek noworodka goi się samoistnie, ale bardzo ważne jest, by zawsze był czysty i suchy. Kikut jest podatny na zakażenia, dlatego wymaga odpowiedniej pielęgnacji i higieny, a także obserwacji gojącego się miejsca.

Do niedawna zalecano, by pępek noworodka przemywać spirytusem czy gencjaną. Dziś stosuje się suchą pielęgnację. Co to znaczy? Właściwa pielęgnacja pępka obejmuje oczyszczanie go gazikiem i dokładne osuszanie.

Pępek i jego okolice trzeba oczyszczać aż do czasu całkowitego zagojenia się miejsca, a każdy zabieg przy pępku wykonywać po uprzednim umyciu rąk.

Czym przemywać pępek noworodka? Raz na dobę trzeba oczyścić pępek zwilżonym wodą gazikiem lub patyczkiem higienicznym. Zanurz wacik lub gazik w ciepłej wodzie i delikatnie przemyj okolice pępka. Unikaj pocierania, aby nie podrażnić skóry.

Potem należy dokładnie osuszyć pępek czystym, suchym wacikiem lub gazikiem. Upewnij się, że skóra jest całkowicie sucha. To bardzo ważne, by miejsce to było suche i czyste. Należy uważać, aby nie podrażnić miejsca gojenia. Warto używać gazików bezpyłowych.

Sucha pielęgnacja polega także na częstym wietrzeniu i ograniczeniu moczenia kikuta, aż do jego samoczynnego odklejenia. Bardzo ważny jest dostęp powietrza, stąd nie zakleja się pępka i nie przykrywa opatrunkiem. Trzeba przy tym uważać, by brzeg pieluszki ani nie uwierał, ani nie obcierał, ale i by nie ograniczał dostępu powietrza do kikuta (staraj się tak odwijać brzeg pieluszki, aby nie przykrywał i nie drażnił kikuta pępowiny).

- Kikut pępowiny jest najbardziej podatną na zakażenie częścią ciała noworodka. Do czasu gdy odpadnie, należy go traktować jak gojącą się ranę, która może ulec zakażeniu i stać się źródłem uogólnionej infekcji. [1]

Przemywanie kikuta pępowinowego alkoholem nie jest rekomendowane przez specjalistów. Nie pomaga on bowiem w szybszym gojeniu się pępka, a może go wręcz przedłużać. Dodatkowo podrażnia delikatną skórę noworodka. Z kolei inne specyfiki, takie jak gencjana czy kremy mogą utrudniać gojenie się rany.  Także nie są wskazane. Unikaj więc alkoholu, ale i środków antyseptycznych na pępek, jeśli nie ma wyraźnych zaleceń od lekarza, ponieważ mogą podrażnić delikatną skórę niemowlaka.

Jak czyścić pępek niemowlaka? Wygojony pępek może być delikatnie umyty czy zamoczony w czasie kąpieli.

Czy wiesz, że wielu specjalistów jest zdania, że pępek noworodka można nie tylko zamoczyć, ale i przemywać tak, jak inne części ciała? Najważniejsze jest, by później go dobrze wyczyścić i osuszyć czystym gazikiem, a następnie pozostawić nieosłonięty. Pozostali pediatrzy radzą jednak, by starać się, aby obszar pępka nie był zanurzony w wodzie podczas kąpieli niemowlaka, dopóki pępowina całkowicie nie odpadnie i miejsce się nie zagoi.

W przypadku wątpliwości, jak się obchodzić z pępkiem, warto zapytać położną podczas wizyty patronażowej. Krótki instruktaż powinien uspokoić rodziców, którzy z pielęgnacja pępka mają problem.

Pępek noworodka - co powinno niepokoić?

Pępek noworodka goi się samoistnie, a wychodzący z niego kikut pępowiny odpada do dwóch tygodni. Podczas gojenia się pępka, kiedy kikut będzie się oddzielał, można zaobserwować niewielką ilość krwi. Podkrwawiony pępek u noworodka zwykle nie jest niczym niepokojącym.

Niepokoić i tym samym wymagać konsultacji lekarskiej będzie przedłużające się w czasie gojenie kikuta (niepokojące jest, gdy po 15 dniach kikut pępowiny jeszcze nie odpadł), a także:

• ropa u nasady kikuta, sączenie się treści surowiczo-krwistej o zgniławym zapachu (żółta wydzielina wskazuje na źle gojący się pępek u noworodka, w tym zakażenie. To poważna sprawa. Trzeba mieć na uwadze, że zakażony bakteriami kikut może być źródłem zakażenia ogólnego),

Stwierdzenie w okolicy nasady kikuta pępowiny wydzieliny ropnej, surowiczej lub krwistej z towarzyszącym zaczerwienieniem i obrzękiem skóry w okolicy pępka oraz wzmożonym ociepleniem tej okolicy wskazuje na zapalenie okołopępkowe. Stan ten wymaga pilnego ogólnego leczenia antybiotykami oraz leczenia miejscowego, często w szpitalu. [1]

• silne krwawienie,
• wyraźne zaczerwienienie,
• obrzmienie pierścienia, obrzęk wokół pępka,
• wydęcie pierścienia wokół kikuta, rosnąca nierówna tkanka u nasady kikuta,
• rozmiękanie kikuta,
• podwyższenie temperatury ciała,
• niepokój dziecka.

Tkanka o nierównej powierzchni, pokrywająca kikut pępowiny (także w miejscu po jego odpadnięciu) lub rozwijająca się u jego nasady, to zwykle ziarnina pępka.

Regularnie sprawdzaj, czy miejsce po pępowinie goi się prawidłowo. Jeśli zauważysz cokolwiek niepokojącego, skontaktuj się z pediatrą.