Czy TikTok jest bezpieczny dla dzieci? Co rodzicu musisz wiedzieć

Choć TikTok tak, jak i inne serwisy społecznościowe, nie tylko umożliwia kontakt z innymi, ale i jest sposobem na zdobycie nowych znajomych oraz pokazanie się w internecie, uznawany jest za fenomen internetu. Co go wyróżnia?

TikTok to serwis społecznościowy, którego główną funkcją jest udostępnianie filmów tworzonych przez użytkowników. Powstał w 2018 roku z połączenia dwóch popularnych aplikacji: Douyin i Musical.ly. Po fuzji platforma mediów społecznościowych zgromadziła ponad 800 milionów aktywnych użytkowników. Aplikacja TikTok jest najczęściej pobieraną na świecie aplikacją inną niż gry. Udostępniono ją w 75 językach na 150 rynkach świata.

TikTok jest preferowany przez osoby poniżej 25. roku życia (stanowią jego główną grupę odbiorców). Aby stać się jego aktywnym użytkownikiem, wystarczy posiadać smartfon z dostępem do internetu i pobrać aplikację. Rejestracja w serwisie jest darmowa.

TikTok to aplikacja atrakcyjna, ponieważ umożliwia twórczą swobodę wypowiedzi, oferuje przestrzeń do wyrażania siebie w dowolny sposób. Każdy użytkownik może stworzyć swój własny, krótki (maksymalnie 60-sekundowy) filmik nagrany za pomocą kamery telefonu i udostępnić go w aplikacji. Każdy inny TikToker może go obejrzeć, także polubić lub skomentować.

Treści filmików obejmują szeroki zakres tematów, w tym modę, gotowanie, sport i samouczki typu „DIY - zrób to sam”, „polecajki”, wskazówki dotyczące sprzątania, także nieszkodliwe i zabawne wyzwania.

Najpopularniejsze formaty i tematy filmików na TikToku to transmisje na żywo, lip-sync (synchronizacja ust w rytm muzyki), nagrywanie domowych zwierzaków, filmiki poradnikowe, challenge, taniec czy filmiki opatrzone hashtagiem, które często nawiązują do memów czy bieżących wydarzeń.

Nie można nie dostrzec, że TikTok to także sieć społecznościowa o ogromnym potencjale, jeśli chodzi o nawiązywanie nowych znajomości. Co więcej, dzięki globalnemu zasięgowi aplikacja oferuje możliwość poznania nie tylko ludzi ze swojej okolicy czy kraju, ale i z całego świata. To zdecydowanie poszerza horyzonty, pozwala przełamać bariery językowe. Warto także pamiętać, że dzięki TikTokowi można się sporo nauczyć (a nauka poprzez zabawę jest nie tylko efektywna, ale i atrakcyjna dla młodych użytkowników).

Od jakiego wieku dziecko może korzystać z TikToka? Z założenia z aplikacji mogą korzystać nie tylko osoby dorosłe, ale i starsze dzieci (od 13 roku życia).

Przy rejestracji konta na TikToku należy podać datę urodzenia. Wiek jest potrzebny, by TikTok mógł dostosować zarówno uprawnienia konta, jak i proponowane treści.

Istnieją 4 kategorie ograniczeń wiekowych:

• użytkownicy poniżej 13 roku życia mogą korzystać wyłącznie z sekcji aplikacji przeznaczonej dla dzieci.

Najmłodsi użytkownicy nie mogą oglądać treści nieodpowiednich do wieku. Ponadto zabezpieczenia nie pozwalają na publikowanie, wyszukiwanie ani komentowanie filmów,

• użytkownicy w wieku od 13 do 15 lat domyślnie posiadają konta prywatne. Oznacza to, że udostępniane wideo mogą komentować wyłącznie ich znajomi.

Nowa aktualizacja TikToka uniemożliwia wysyłanie powiadomień do użytkowników TikTok po godzinie 21:00. Wyłączona jest również funkcja sugerująca innym konto użytkownika,

• użytkownicy powyżej 16 roku życia zyskują dostęp do możliwości prowadzenia transmisji na żywo i wysyłania wiadomości prywatnych. Nie mogą otrzymywać powiadomień po godzinie 22:00,

• użytkownicy 18-letni mogą kupować, wysyłać i odbierać wirtualne prezenty.

TikTok posiada opcję kontroli rodzicielskiej, dzięki której możliwe jest sparowanie konta rodzica z kontem dziecka i:

• kontrolowanie wyświetlanych i udostępnianych treści,
• przeglądanie prywatnych wiadomości,
• monitorowani czasu spędzanego w aplikacji,
• możliwość modyfikacji ustawień prywatności dziecka.

TikTok nie został stworzony z myślą o dzieciach, stąd wiele publikowanych treści można uznać za zagrożenie dla najmłodszych użytkowników. Oznacza to, że pomimo systemów ograniczeń wiekowych oraz kontroli rodzicielskiej nie jest w pełni bezpieczny.

Zgodnie z warunkami aplikacji minimalny wiek umożliwiający korzystanie z aplikacji to 13 lat. Ponieważ jednak nie istnieje realny sposób na weryfikację wieku osoby zakładającej konto, zaporę ograniczeń wiekowych można obejść poprzez stworzenie konta z fałszywą datą urodzin. Wówczas często znika „problem” braku dostępu, ograniczonego dostępu czy nadzoru rodziców.

- Obecnie witryna wykorzystuje więcej sygnałów niż wiek deklarowany przez użytkownika, próbując określić jego wiek, w tym szkoląc moderatorów w zakresie identyfikowania kont nieletnich i udostępniając rodzicom narzędzia umożliwiające zażądanie usunięcia kont nieletnich dzieci. Prawda jednak jest taka, że każde znające się na technologii dziecko poniżej 13 roku życia może założyć konto bez zgody rodziców i bez wiedzy rodziców. Jeśli to zrobi, może mieć dostęp do treści jawnych i nieodpowiednich bez ograniczeń.

Zagrożeniem TikToka jest głównie to, że publikowane treści nie przechodzą wcześniejszej moderacji. Pojawiają się po zatwierdzeniu przez użytkownika. Zdjęcie filmu łamiącego zasady serwisu, w zależności od algorytmów analizujących treści, jak i zgłoszeń naruszenia regulaminu, zajmuje sporo czasu.

TikTok a małe dzieci

Czasem z TikToka chcą korzystać małę dzieci - zarówno maluszki, jak i przedszkolaki (chcą obejrzeć na przykłąd śmeiszne zwierzątka). Co wówczas?

Aplikacja została stworzona dla nastolatków i dorosłych, stąd jej treści odzwierciedlają zainteresowania tej grupy wiekowej. Tym samym są zwykle nieodpowiednia dla młodszych użytkowników.

Wprawdzie monitorowanie aktywności młodszych dzieci na TikTok może umożliwić czerpanie przyjemności, jednak tak naprawdę nie jest to aplikacja odpowiednia dla żadnego dziecka w wieku poniżej 13 lat.

Czy pozwolić dziecku korzystać z aplikacji TikTok? Przed podjęciem decyzji na pewno trzeba dostrzec jego dwie strony. Aplikacja może stanowić narzędzie promujące wolność słowa, kreatywność i rozrywkę, ale i być szkodliwa dla nastolatków i dzieci. Nie bez znaczenia jest świadomość zagrożeń. TikTok nie jest uważany za bezpieczny dla dzieci i nigdy nie wolno go używać bez nadzoru rodziców.

Na TikToku, ale i w innych mediach społecznościowych, nawet po zastosowaniu ustawień bezpieczeństwa i prywatności mogą być dostępne bardzo różne treści (często niewskazane także dla dorosłych), które są niebezpieczne czy nieodpowiednie dla dzieci z pierwszych klas szkół poddstawowych i nastolatków. Co to takiego?

To filmiki, które przedstawiają nagość, niebezpieczne wyzwania (np. Skullbreaker Challenge, Blackout Challenge), nawołują do nienawiści, pokazują przemoc i inne drastyczne treści, ale i promują obraźliwy język oraz wyidealizowane, nierealne wzorce sylwetki. Ponadto propagują nadmierny konsumpcjonizm, narcyzm, próżność, niezdrowe trendy i kult ciała. To sprawia, że młody człowiek może poczuć się zagubiony. Częste są także problemy z samoakceptacją, postrzeganiem swojego ciała czy poczuciem własnej wartości.

W niektórych przypadkach może to prowadzić do:

• lęku,
• przewlekłego stresu,
• zaburzeń odżywiania, takie jak anoreksja i bulimia,
• samookaleczenia,
• depresji,
• prób samobójczych lub samobójstwa.

- Młodzi ludzie oglądają filmy przedstawiające ludzi o „idealnym” ciele i „idealnym” życiu. Od wpływowych osób z umięśnionym brzuchem po trendy w kulturze dietetycznej — te filmy mogą mieć znaczący wpływ na wizerunek ciała dziecka. Ich regularne oglądanie może prowadzić do nierealistycznych oczekiwań i wyobrażeń, jak wygląda „normalne” ciało. Niektórzy uważają, że przyczyniło się to do wzrostu liczby zaburzeń odżywiania u młodych ludzi w ostatnich latach.

To jednak nie wszystko. Niebezpieczne dla młodych umysłów mogą być także rozmowy na drażliwe tematy, takie jak polityka, rasizm i przemoc. Należy mieć świadomość, że obecne „autorytety”, czyli influencerzy oraz internet stanowiący często jedyne źródło wiedzy o świecie, kształtują światopogląd i postawy, kreują świat o specyficznych zasadach, priorytetach i wartościach.

Nie można także zapomnieć o tym, że dziecko w świecie mediów społecznościowych może stać się ofiarą cyberprzemocy,hejtu czy znęcania się, ponieważ niektórzy użytkownicy mogą krytykować jego treści, co może mieć wpływ na jego pewność siebie. TikTok daje wprawdzie użytkownikom możliwość zatwierdzania komentarzy, zanim te staną się widoczne, ale to nie powstrzymuje przed ich przeczytaniem, co także może być szkodliwe dla zdrowia psychicznego dziecka.

Z drugiej strony TikTok jest tak popularny i powszechny, że nastolatki mogą czuć się pominięte, jeśli z niego nie korzystają. Specjaliści wskazują w tym kontekście na zespół strachu przed przegapieniem (FOMO).

Korzystanie z tej aplikacji może wiązać się także z innymi zagrożeniami, takimi jak nawiązywanie kontaktów z nieznajomymi o złych intencjach, udział w niebezpiecznych wyzwaniach i udostępnianie danych osobowych.

Gdy dziecko tworzy konto TikTok korzystając ze swojego konta Google, Facebook lub poczty e-mail, stwarza większe ryzyko udostępnienia danych osobowych. Może także klikać w niebezpieczne linki.

Jest jeszcze jedna kwestia. Spędzanie zbyt dużej ilości czasu w mediach społecznościowych może mieć wpływ na poziom stresu i sen. Często zastępuje kontakty z rówieśnikami w trybie off-line i zniechęca do aktywności w realnym świecie.

- Czy wiesz, że ze względu na promowanie nieodpowiednich treści TikTok został zakazany w kilku krajach, w tym w Chinach (skąd aplikacja pochodzi), Indiach, Bangladeszu i Pakistanie?

Media społecznościowe oferują ciekawy sposób wyrażania siebie i zachęcają do kreatywności, więc nie są niczym złym. Ważne jednak jest, by korzystać z nich mądrze, a w przypadku dzieci dbać o bezpieczne korzystanie z aplikacji. Co można zrobić?Jakie środki bezpieczeństwa należy podjąć podczas korzystania z TikTok?

Przede wszystkim rodzice muszą zrozumieć aplikację i jej funkcje (TikTok udostępnia przewodnik dla rodziców, który może w tym pomóc). Kluczowa jest wiedza, jak chronić dziecko, blokować nieodpowiednie treści i zgłaszać je TikToka.

Jak zabezpieczyć konto dziecka na TikToku? Pomocne są takie rozwiązania kontroli rodzicielskiej i monitorowania aktywności dziecka jak:

• parowanie rodzinne umożliwiające połączenie konta dziecka z kontem rodzica. To pozwala na zarządzanie ustawieniami prywatności syna czy córki,

• tryb ograniczony (tryb ograniczonego dostępu). Ta funkcja pomaga odfiltrować filmy wideo, które mogą zawierać tematy nieodpowiednie lub dla dorosłych i zapobiec ich wyświetlaniu na stronie dziecka. Wszelkie nieodpowiednie treści pojawiające się w tym trybie można zgłosić,

• konto prywatne dziecka, co oznacza, że tylko zatwierdzeni obserwatorzy będą mogli oglądać jego filmy,

• kontrola ustawienia wideo filmu, co pozwala zdecydować, kto może je oglądać, komentować i udostępniać,

• filtry komentarzy, które umożliwiają zarządzanie tym, kto może komentować filmy dziecka i zapobiegają pojawianiu się nieodpowiednich komentarzy na jego kanałach,

• prywatne wiadomości bezpośrednie, co może pomóc w zarządzaniu tym, kto może kontaktować się z dzieckiem prywatnie w aplikacji. Można wybrać opcję „tylko znajomi” lub „nikt”,

• powiadomienie, jeśli którekolwiek ustawienia zostaną zmienione lub wyłączone w telefonie ich dziecka,

• cyfrowa równowaga, która ustala limity czasowe korzystania z aplikacji, co pozwala zarządzać czasem, jaki dziecko może spędzać w aplikacji. To pomaga kontrolować czas spędzany na telefonie (możesz ustawić dzienny limit czasu. Po jego upływie konieczne będzie wprowadzenie hasła, aby móc dalej korzystać z platformy)

Upewnij się też, że autoryzacja reklam jest wyłączona (jest to ustawienie domyślne, wyłącz spersonalizowane reklamy).

Ważne jest także zgłaszanie i blokowanie treści oraz użytkowników. Jeśli TikTok naraża dziecko na przemoc, dwuznaczne motywy i treści wulgarne, najlepiej włączyć tryb zastrzeżony.

Przestrzegaj dziecko przed zagrożeniami związanymi z korzystaniem z mediów społecznościowych, ale i upewniaj się też, że młody człowiek:

• rejestrując się na TikTok-u, ale i innych platformach, nie przesyła nieprawdziwych informacji, w szczególności dotyczy to daty urodzenia (to ma wpływ na ustawienia poziomu bezpieczeństwa),

• nie podaje swojego pełnego imienia i nazwiska obcym,

• nie udostępnia ani nie publikuje swojego numeru telefonu, adresu, a nawet miasta, w którym mieszka,

• nie wysyła zdjęć nikomu, kogo nie zna. Mówimy dzieciom, aby uważały na zdjęcia udostępniane w internecie, jednak rodzice powinni również modelować to dobre zachowanie i dawać przykład.

Kontrola rodzicielska jest kluczowa w dbaniu o bezpieczeństwo dziecka podczas korzystania ze wszystkich aplikacji. Pamiętaj jednak, że podobnie jak w wielu obszarach, istnieje cienka granica pomiędzy monitorowaniem ze względów bezpieczeństwa a szpiegowaniem działań dziecka. Zawsze dobrze jest pracować z dzieckiem i zachować jak największą otwartość, aby monitorować, czy to, co robi ono w Internecie, jest bezpieczne.

Zapytaj swoje dziecko o to, z kim rozmawia/wchodzi w interakcję i zadawaj pytania o to, jak się poznało i o jakich rzeczach rozmawia. Przypominaj, że nie wszyscy w internecie są tym, za kogo się podają, i że nigdy nie wolno umawiać się z kimś off-line.

Bezpieczeństwo w internecie w dużej mierze zależy także od dojrzałości i świadomości dziecka, stąd ogromne znaczenie ma rozmowa z rodzicem na temat korzystania z mediów społecznościowych, zagrożeń i środków bezpieczeństwa, jakie trzeba zachować.

Dobrze jest także poruszać inne tematy, podejmowane w filmikach w internecie. To może stanowić zdrową przeciwwagę dla treści, które wielu z nas uznaje za kontrowersyjne czy wątpliwie wartościowe (kult ciała, materializm, konsumpcjonizm i inne postawy, których nie chcemy wpajać swoim dzieciom).

Warto także rozmawiać o ulubionej muzyce, filmach i treściach na TikToku. Wiedza, jakie treści dziecko interesuje, co mu się podoba i w co się angażuje, jest bardzo istotna. Nie mniej ważne jest, by budować dobrą relację, opartą na zrozumieniu i zaufaniu. Dzięki niej dziecko nie będzie bało się poprosić o pomoc czy zgłosić mamie czy tacie problem.