Rola babci i dziadka w życiu dziecka

Dlaczego babcia i dziadek są ważni dla dzieci?

Babcia i dziadek odgrywają kluczową rolę w życiu dzieci, ale i całej rodziny. Są źródłem miłości, wsparcia i mądrości. Co to dokładnie znaczy? Dlaczego dziadkowie są tak ważni dla swoich wnuków? Powodów jest co najmniej kilka.

Przekazywanie tradycji rodzinnych

Dziadkowie często stanowią ogniwo łączące rodzinę jako całość. Są strażnikami tradycji rodzinnych. Przekazują je przez słowa, kiedy opowiadają historie o swoich przodkach, ale i poprzez czyny. Pomagają wnukom tym samym zrozumieć swoje korzenie i budować więzi międzypokoleniowe. To wzbogaca dzieciństwo, wzmacnia tożsamość i zapewnia poczucie przynależności oraz zakorzenienia w rodzinie.

- Ze względu na swoją rolę społeczną dziadkowie pomagają dostrzec ciągłość między przeszłością a teraźniejszością. Pełnią ważną rolę scalającą rodzinę, dzięki czemu zarówno wnuki, jak i cała rodzina mają silniejsze poczucie więzi i wspierania się wzajemnie. [3]

Nauka wartości i wzorce postępowania

Opowiadane przez babce i dziadków historie, ich doświadczenia oraz wspomnienia to także wartościowe lekcje życia. Dziadkowie przekazują dzieciom bowiem takie wartości, jak wytrwałość, lojalność, ciężka praca czy cierpliwość. To fantastycznie uzupełnia codzienne doświadczenia młodych ludzi.

- Oddziaływanie rodziny, a w szczególności dziadków, ma pozytywny wpływ na rozwój psychofizyczny dziecka i jest on ważny już na samym początku życia, gdzie dziecko przebywa w gronie najbliższych mu osób. Pierwszymi i chyba najważniejszymi osobami - wzorcami - są rodzice, rodzeństwo i dziadkowie. To oni wpływają na zachowania dzieci, na rodzaj kontaktów, szukanie pozytywnych autorytetów oraz szacunek do innych ludzi. Dziecko, obserwując zachowania rodziców i dziadków, automatycznie uczy się, jak odnosić się do innych oraz reagować na pozytywne i negatywne zachowania. Spotkania rodzinne odpowiadają za podtrzymywanie tradycji nie tylko rodzinnych, ale i środowiskowych i kulturowych, a często religijnych i narodowych. Przekazywanie tego dziedzictwa pozwala na podtrzymywanie dalszej tradycji na następne pokolenia. [3]

Bezwarunkowa miłość i wsparcie emocjonalne

Dziadkowie odgrywają kluczową rolę w kształtowaniu rodzinnej atmosfery, ale i oferują zwykle dzieciom bezwarunkową miłość. To daje im poczucie bezpieczeństwa i pewności siebie. Relacje te mają obustronne korzyści: dzieci czują się kochane i wspierane, a dziadkowie czerpią z tego radość (co wpływa na ich zdrowie i długość życia).

Dziadkowie stanowią ważny punkt odniesienia. Ich obecność nabiera szczególnego znaczenia w momentach, gdy rodzina mierzy się z trudnościami lub przechodzi przez kryzysy czy okresy zmian. Badania opublikowane w Scientific Reports wykazały na przykład, że zaangażowanie babci ze strony matki może łagodzić skutki wczesnych trudnych doświadczeń życiowych u dzieci. Jej obecność pełni funkcję ochronną - zmniejsza problemy emocjonalne i behawioralne, zwłaszcza u młodych ludzi narażonych na stresujące sytuacje.

Wpływ na rozwój i samopoczucie dzieci

Dziadkowie dla wnuków często stają się wspaniałymi towarzyszami zabaw, cierpliwymi słuchaczami, powiernikami sekretów, pocieszycielami i wzorami do naśladowania. Nic dziwnego, że badania wykazują, iż zaangażowanie dziadków w życie wnuków może znacząco wpłynąć na ich rozwój emocjonalny i behawioralny. Uniwersytet Oksfordzki potwierdził, że dzieci, które mają silne relacje z dziadkami, są szczęśliwsze, bardziej stabilne emocjonalnie i lepiej radzą sobie z wyzwaniami życia codziennego.

Choć dziadkowie mogą nie zawsze bezpośrednio wpływać na wyniki w nauce czy zachowanie młodzieży, ich obecność i wsparcie mają znaczenie dla rodzinnej harmonii i dobrego samopoczucia dzieci. 

Wsparcie w opiece i wychowaniu

Dziadkowie często odgrywają aktywną rolę w codziennym życiu dzieci, pomagając rodzicom w opiece. Wielu z nich, zwłaszcza na emeryturze, angażuje się pomoc, oferując odbieranie dzieci ze szkoły, opiekę popołudniową czy wspólne spędzanie czasu.  To nie tylko wzmacnia więzi rodzinne, ale również pozwala rodzicom na chwilę wytchnienia, zmniejszając stres w rodzinie.

Tym samym babcia i dziadek, dzięki swojej miłości i zaangażowaniu, nie tylko wspierają rozwój emocjonalny dzieci, ale również ułatwiają codzienne życie rodzicom. Służą wsparciem - są osobami, którym można zaufać i powierzyć opiekę nad dzieckiem, mając pewność, że jest ono w bezpiecznych rękach.

Od czego zależą relacje dziadkowie-wnuki?

Jak pokazuje analiza The Role of Grandparents in the Lives of Youth, relacje między dziadkami a wnukami zależą od różnych czynników, takich jak bliskość geograficzna, jakość relacji między rodzicami a dziadkami oraz wiek dziecka i rodzica.

To, jak będą kształtować się kontakty i komunikacja w relacji dziadkowie–wnuki, w dużej mierze zależy od samych dziadków: od ich postrzegania własnej roli w rodzinie oraz od decyzji dotyczących sposobu jej realizacji. Ważny wpływ mają również ich dzieci, czyli rodzice wnuków - czy umożliwią częste i bezpośrednie kontakty dzieci z dziadkami oraz czy będą dostrzegać pozytywne aspekty tych relacji.

Karolina Appelt w literaturze psychologicznej wyróżnia trzy główne typy relacji między dziadkami a wnukami [3]:

1. Związek zdystansowany – dziadkowie pełnią rolę „mało znanych dalekich krewnych”, z którymi wnuki kontaktują się rzadko.

W takich sytuacji wpływ dziadków na życie wnuków jest niewielki, co wynika z fizycznego lub emocjonalnego oddalenia. Relacje są chłodne i zdystansowane, a rola babci i dziadka nie jest przez nich postrzegana jako znacząca.  

2. Związek zaangażowany – dziadkowie występują jako „troskliwi opiekunowie” i aktywnie uczestniczą w wychowywaniu wnuków. Są zaangażowani w opiekę, nierzadko zastępują zapracowanych rodziców.  

3. Związek towarzyski – dziadkowie przyjmują rolę „mądrych towarzyszy”, budując ciepłe, bliskie relacje z wnukami. Poświęcają im dużo czasu i często rozpieszczają, ale nie przejmują obowiązków związanych z opieką ani nie zastępują rodziców. Potrafią znaleźć równowagę między troską o innych a dbaniem o swoje potrzeby i ulubione aktywności.

Dziadkowie są fundamentem rodzinnej struktury. Ich obecność pomaga dzieciom rozwijać się, wzmacnia więzi międzypokoleniowe i sprawia, że młodzi ludzie mają silniejsze poczucie przynależności i lepsze warunki do rozwoju. Warto docenić ich rolę i zaangażowanie nie tylko z okazji Dnia Babci czy Dnia Dziadka.