Ile wody dziennie powinno pić dziecko?

Rola wody w organizmie

Woda jest niezbędna dla prawidłowego funkcjonowania każdego organizmu, nie tylko dziecka. Badania dowodzą, że stanowi ona około 60% masy ciała człowieka, kontroluje i wpływa na każdy proces fizjologiczny. Jest rozpuszczalnikiem dla większości witaminorazminerałów, odpowiada także za utrzymanie stałej temperatury ciała.

Ponadto woda jest niezbędna w procesie trawienia i wchłaniania składników ożywczych, wydalania produktów metabolizmu i toksyn oraz regulacji gospodarki wodno-elektrolitowej i kwasowo-zasadowej.

Bilans wodny

Wody zdecydowanie nie można przecenić. To dlatego, by zachować zdrowie i cieszyć się dobrym samopoczuciem, bardzo ważne jest, by utrzymać odpowiedni bilans wodny w organizmie.

Ponieważ zawartość wody w organizmie szybko ulega zmianie - wydalamy ją przez układ moczowy, pokarmowy, za pośrednictwem skóry w postaci potu oraz w wydychanym powietrzu - straty wody muszą być rekompensowane poprzez odpowiednie nawadnianie. Z uwagi na to, że zapotrzebowanie na wodę jest większe niż możliwość wytwarzania jej w ustroju, trzeba ją dostarczać do organizmu z zewnątrz.

Bilans wodny to stosunek dostarczonej do wydalonej wody z ciała. W idealnych warunkach fizjologicznych bilans powinien wynosić zero. To dlatego tak ważne jest jej stałe uzupełnianie.

Gdy bilans wodny jest ujemny, dochodzi do zaburzenia homeostazy organizmu, co odbija się na funkcjonowaniu organizmu i dobrostanie. Już niewielkie zaburzenia w dystrybucji wody mogą spowodować odwracalne, a następnie nieodwracalne zaburzenia funkcji tkanek i narządów.

Niedobór wody nie tylko pogarsza samopoczucie, ale w skrajnych przypadkach może być niebezpieczny dla zdrowia i życia. W sytuacji, kiedy poziom nawodnienia organizmu jest zbyt niski, pojawiają się objawy odwodnienia, które w przypadku dzieci może mieć poważne konsekwencje.

Odwodnienie – przyczyny i objawy

Organizm człowieka nie jest w stanie magazynować większych ilości wody, dlatego trzeba stale pamiętać o nawadnianiu. Niedostateczna podaż płynów bardzo szybko może doprowadzić do odwodnienia, którego skutkiem są zaburzenia w pracy całego organizmu. Może to być niebezpieczne.

Zgodnie z zaleceniami WHO wyróżnia się trzy stopnie odwodnienia:

• I stopień – brak lub odwodnienie małego stopnia (spadek masy ciała < 3%),
• II stopień – odwodnienie łagodne i umiarkowane (spadek masy ciała o 3–9%),
• III stopień – ciężkie odwodnienie (spadek masy ciała > 9%).

- Odwodnienie na poziomie 2-3% masy ciała może obniżać wydolność fizyczną. Wzrost niedoboru wody od 5 do 8% powoduje wzmożenie niewydolności fizycznej i psychicznej, natomiast 20% utrata wody może zakończyć się śmiercią [2]. Bez wody życie nie byłoby możliwe.

U dzieci skutki odwodnienia mogą pojawić się szczególnie szybko. Pierwsze objawy to:

• pragnienie,
• suchość w ustach,
• problemy z koncentracją,
• bóle głowy, zawroty głowy
• apatia, senność, zmęczenie, osłabienie,
• przegrzanie ciała

• rozdrażnienie, płaczliwość,

Większa utrata wody powoduje zaburzenia funkcji termoregulacyjnych organizmu i może doprowadzić do udaru cieplnego.

Dlaczego dzieci tak szybko się odwadniają?

- Dzieci małe, a zwłaszcza niemowlęta, mają większą skłonność do odwadniania się niż ludzie dorośli. Spowodowane jest to tym, że ustrój niemowlęcia (i małego dziecka) jest znacznie bardziej uwodniony niż ustrój człowieka dorosłego, a cały ten „nadmiar” wody znajduje się w przestrzeni pozakomórkowej, z której ustrój traci wodę łatwiej i szybciej niż z przestrzeni wewnątrzkomórkowej. Odwadnianiu się sprzyja także fizjologiczna niedojrzałość nerek pod względem zdolności zagęszczania moczu, czyli możliwości oszczędzania wody. [4]

Co robić, gdy dojdzie do odwodnienia?

Gdy u dziecka pojawiają się objawy odwodnienia, należy uzupełnić niedobór płynów i elektrolitów w organizmie. Trzeba wiec podać dziecku pić niegazowaną wodę, niesłodzoną herbatę, starszakowi pomóc powinny dostępne w aptekach gotowe elektrolity do rozpuszczenia w wodzie.

Gdy dziecko traci kontakt z otoczeniem, a jego ciało staje się wiotkie, oznacza to ciężkie odwodnienie. Wówczas należy wezwać karetkę lub zgłosić się z nim na SOR. Konieczne jest podawanie płynów nawadniających drogą dożylną, w postaci kroplówki.

Podstawą leczenia jest nawadnianie doustne z uwzględnieniem niedoborów i strat płynowych. To konieczne, ponieważ ciężkie odwodnienie to stan zagrażający życiu.

Ile wody dziennie powinno pić dziecko?

Ile pić wody? Indywidualne zapotrzebowanie na wodę jest uzależnione od wielu czynników, niemniej istnieją konkretne zalecenia w zakresie ilości jej spożycia. W myśl wytycznych WHO (Światowa Organizacja Zdrowia), należy pić minimum 0,03 litra wody dziennie na kilogram masy ciała.

Ile zatem wody powinniśmy pić w ciągu dnia? W przypadku osób dorosłych przeciętne zapotrzebowanie zostało wynosi 2 litry wody w przypadku kobiet i 2,5 litra w przypadku mężczyzn. Zgodnie z normami żywienia dla populacji polskiej wystarczające spożycie wody, pochodzącej z napojów i produktów spożywczych, dla dzieci i młodzieży wynosi 1,25-3,3 litra, w zależności od wieku i płci.

Zgodnie z najnowszymi zaleceniami Europejskiej Agencji ds. Bezpieczeństwa Żywności EFSA dorosły człowiek w zależności od płci powinien wypijać 2 - 2,5 litra wody dziennie, z czego 20% pochodzi z pokarmów stałych.

Zapotrzebowanie na wodę w dużej mierze zależy od wieku, a także płci. Co więcej, zgodnie z zaleceniami Instytutu Żywności i Żywienia, ilość wypijanych przez dziecko płynów powinna być szacowana z uwzględnieniem jego wagi.

Na przykład w przypadku noworodków i niemowląt do 6. miesiąca życia mówi się o 100-190 ml na 1 kg masy ciała. Co ważne, niemowlę do 6. miesiąca życia powinno być karmione wyłącznie mlekiem. Amerykańska Akademia Pediatrii ogłosiła, że do 12 miesiąca życia nie należy podawać innych dodatkowych płynów (poza mlekiem) niż woda. Soki przecierowe natomiast traktuje się jako pełen posiłek. Od chwili rozszerzenia diety dziecka, należy jednak zadbać, aby dziecko piło odpowiednią ilość wody.

Ile wody powinno pić dziecko? Okazuje się, że:

• niemowlęta w drugim półroczu powinny pić do 800 ml wody dziennie,
• dzieci w wieku 1–3 lat – 1300 ml,
• dzieci w wieku 4–6 lat – 1700 ml,
• dzieci w wieku 7–9 lat – 1900 ml.

Nastoletnie dziewczęta w wieku 10–12 lat powinny wypijać 2100 ml wody, w wieku 13–15 – 2200 ml, w wieku 16–18 lat – 2300 wody. U nastolatek w wieku 13-18 lat zapotrzebowanie na wodę wzrasta od 2200 do 2300 ml płynów na dzień

W przypadku nastoletnich chłopców zapotrzebowanie na wodę wynosi 2400 ml w wieku 10-12 lat, w wieku 13–15 lat aż 3000 ml, a w wieku 16–18 nawet 3300 ml.

Zapotrzebowanie na wodę nie jest stałe: zależy także od stanu zdrowia, ale i temperatury otoczenia oraz podejmowanej aktywności fizycznej. Podawanie wody jest konieczne w czasie upału lub gdy dziecko ma gorączkę.

Latem, kiedy temperatury są wysokie, a organizm traci więcej wody, trzeba pić jej więcej. Więcej wody potrzebuje także organizm dziecka, które ma gorączkę czy zmaga się w wymiotami i biegunką lub jest w ruchu: biega, skacze, jeździ na rowerze. Tym samym mniej wody potrzebuje zdrowy młody człowiek, który właśnie czyta książkę czy ogląda bajkę.

Jaka woda jest najlepsza?

Ustalono, że podstawowymi kryteriami wyboru wody, pozyskiwanej i sprzedawanej w opakowaniach jednostkowych, powinna być:

• ogólna suma rozpuszczonych składników mineralnych [mg/l],
• ich rodzaj i zawartość,
• stopień mineralizacji wody,
• zawartość sodu oraz siarczanów,
• wiarygodność producenta (bezpieczeństwo produkcji),
• systemy zabezpieczające jakość produktu gotowego [1].

Dziecku najlepiej podawać wodę źródlaną i mineralną o niskim lub średnim stopniu mineralizacji, zawierająca poniżej 500 mg jonów minerałów na litr. Szczególnie istotna w składzie wody dla maluchów jest niska zawartość sodu (<20 mg/l) i siarczanów (<20 mg/l).

Wody butelkowanej nie trzeba przegotowywać przed podaniem, chyba że wymaga tego obróbka posiłku.

A co z wodą z kranu?

- Nie zaleca się korzystać z wody wodociągowej, chyba że mieszkasz w miejscu, gdzie jest wysokiej jakości. Jednak nigdy standardy wody w kranie (regulowane Ustawą o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków) nie będą tak restrykcyjne jak te dotyczące tej butelkowanej. [ź]

Jak podawać wodę dziecku?

Aby zapewnić optymalną podaż wody i nie dopuścić do odwodnienia, należy wpajać dziecku zdrowe nawyki. Co jest ważne?

Przede wszystkim picie wody - często, w niedużych ilościach, małymi łykami. Najlepiej sprawdza się czysta, niegazowana woda mineralna. Aby wyrobić u dzieci nawyk picia czystej wody, warto podawać ją jako główny płyn.

Okazuje się, że często to rodzice czy dziadkowie "przeszkadzają" dzieciom w piciu wody, podsuwając im soczki i napoje (a i często sami nie pijają wody). To błąd. Podawanie dzieciom słodzonych napojów i gotowych soków nie jest dobrym sposobem na nawodnienie organizmu. Ponadto, ponieważ zawierają też cukier, który sprzyja rozwojowipróchnicy, a spożywany w nadmiarze może prowadzić do otyłości.

Wskazane jest, aby pić wodę często, po kilka łyków. Pozwala to na utrzymanie stałego poziomu nawodnienia.

Nawadnianie to jednak nie tylko woda, ale także pokarmy, również stałe. Jakie są źródła wody w diecie? Sporo wody zawierają zwłaszcza owoce i warzywa. Duże ilości wody znajdują się w mleku i przetworach mlecznych, takich jak kefir czy maślanka, a także w mięsie, rybach, jajach.

Największą zawartością wody, bo aż >90 g na 100 g produktu, wyróżniają się warzywa takie jak ogórek, cukinia, kapusta pekińska, sałata, papryka, bakłażan czy kalafior. Owoce z największą ilością wody to arbuz, melon, truskawki i maliny [2]

Warto także uczulać dziecko, że picie wody podczas posiłku, a także bezpośredni przed nim lub po nim nie jest wskazane, ponieważ rozrzedza soki trawienne i daje uczucie przesadnej sytości. Po wodę warto sięgać między posiłkami: na pół godziny przed lub po zjedzeniu.

Jak zachęcać dziecko do picia wody?

Zdarza się, że dzieci piją niechętnie, szczególnie jeżeli chodzi o czystą wodę. Jak to zmienić? Przede wszystkim dawać dobry przykład.

Aby zainteresować malucha piciem wody, świetnym pomysłem wydaje się kupienie dziecku kolorowego, komfortowego w użytkowaniu bidonu (najlepiej z przyjaznego człowiekowi i środowisku materiału).

Warto też zachęcać je do eksperymentowania ze smakiem wody. Wystarczy do niej dodać owoce (doskonale sprawdzi się cytryna, limonka czy pomarańcza, ale także arbuz czy truskawki) czy warzywa (pasuje na przykład ogórek). Wodę można urozmaicić miętą czy melisą.

Ponieważ dziecko zawsze powinno mieć dostęp do świeżej wody, należy pamiętać, by mogło łatwo po nią sięgać nie tylko w domu, ale i poza nim. Co robi? Do plecaka czy własnej torebki zawsze trzeba wkładać butelkę wody mineralnej. W ten sposób dziecko każdej chwili może zaspokoić pragnienie.