Syndrom widzenia komputerowego, czyli skutki uboczne nauki zdalnej

Syndrom widzenia komputerowego jest jednym z nieoczywistych skutków epidemii związanej z COVID-19.  Ból i szczypanie oczu czy niewyraźne widzenie, to tylko niektóre z objawów. Uczniowie coraz częściej zgłaszają je rodzicom. Wiele godzin, które spędzają podczas zajęć online, wpatrując się w monitory, skutkuje różnymi dolegliwościami bólowymi i bywa zagrożenia dla narządu wzroku. Dlatego opisujemy na co zwrócic uwagę i jak pomóc dziecku.

Nauka na odległość, realizowana przy pomocy komputerów, tabletów i innych urządzeń niesie ze sobą nie tylko możliwości edukacyjne. Dzieci uczą się, skupiając wzrok na monitorze komputera, nie wodzą nim za nauczycielem, nie patrzą na pomoce naukowe, nie rozglądają się po klasie. Wpatrują się w niebieskie światło monitora. To może być szkodliwe. Dlaczego?

Po pierwsze według American Optometric Association nadmierna ekspozycja na niebieskie światło emitowane przez monitory urządzeń elektronicznych najbardziej niebezpieczna jest właśnie dla dzieci. Jak niebieskie światło szkodzi oczom?

- To nie tajemnica, że niebieskie światło uszkadza siatkówkę oka. Niebieska frakcja światła pochodzącego z elektronicznych ekranów zmienia niezbędną do widzenia substancję w siatkówce w toksyczny dla komórek związek. Nieustannie jesteśmy wystawieni na działanie niebieskiego światła, którego ani soczewka, ani rogówka nie są w stanie zatrzymać czy odbić. – mówi prof. Ajith Karunarathne z Uniwersytetu w Toledo, autor publikacji, która ukazała się w piśmie „Scientific Reports. źródło

Po drugie w takim trybie wzrok pracuje intensywnie, w przeciwieństwie do innych zmysłów. System sensoryczny nie jest przystosowany do działania w taki sposób. W rezultacie system wzrokowy jest obciążony i nadmiernie się koncentruje. Dla dzieci, które wciąż się rozwijają, może to być szczególnie obciążające.

Czym jest syndrom widzenia komputerowego?

Syndrom widzenia komputerowego (CVS – computer vision syndrome) istniał na długo przed życiem w izolacji i uczeniem się na odległość z powodu epidemii wywołanej przez COVID-19. Pojawia się, gdy spędzamy przy komputerze za dużo czasu.

Objawami CVS związanymi z powierzchnią oka jest:

• nadmierne łzawienie oczu,
• niewyraźne widzenie,
• uczucie piasku pod powiekami,
• podwójne widzenie,
• pieczenie oczu,
• ból oczu,
• przekrwienie spojówek,
• nietolerancja soczewek kontaktowych, które dotychczas były tolerowane dobrze,
• krótkowzroczność wywołaną przez środowisko.

Pojawiają się również syndromy ogólne, pozaoczne. To bóle głowy, karku, barków i pleców czy zmęczenie. Bóle głowy mogą być także skutkiem nieskorygowanej lub źle skorygowanej wady refakcji bądź zeza.

    - Większość problemów z widzeniem funkcjonalnym pojawia się, ponieważ dzieci nie mają jeszcze umiejętności, których potrzebują, aby sprostać wymaganiom wzrokowym, jakie są im stawiane. Kiedy narząd wzroku musi działać w warunkach, które nie są optymalne, pojawiają się problemy: bóle głowy, zmęczenie wzroku, zmęczenie oczu i ogólne zmiany w zachowaniu. - twierdzi dr Bryce Appelbaum of Appelbaum Vision in Bethesda w stanie Maryland. źródło

Praca przy komputerze a problemy ze wzrokiem

Wielu specjalistów stoi na stanowisku, że większość zaburzeń widzenia pojawia się naturalnie lub dziedzicznie. Według dr Appelbauma istnieją dowody na to, że wiele z nich jest związanych również z tym, jak obchodzimy się z narządem wzroku na co dzień. Można na przykład uszkodzić oczy wpatrując się w ekran komputera bądż czytając w nieodpowiednich odległościach, nieodpowiednich porach, przy złym oświetleniu.

- Niektóre typowe schorzenia oczu, takie jak krótkowzroczność czy astygmatyzm mogą rozwinąć się w wyniku nadmiernego obciążenia wzroku podczas pracy w bliży, jak również złej postawy przyjmowanej podczas czytania lub pracy z komputerem. - twierdzi dr Bryce.

Badanie przeprowadzone przez University of California w Berkley School of Optometry wykazało, że istnieje silna korelacja między rozwojem krótkowzroczności a ilością czasu spędzonego na komputerze.

Kilka faktów o pracy przy komputerze

Obraz wyświetlany na ekranie komputera składa się z tysięcy kropek – subpikseli, które są najczęściej utrzymane w trzech barwach. To kolor zielony, czerwony i niebieski. Subpiksele tworzą piksel, który rejestrowany jest przez oko ludzkie.

Obraz na ekranie komputera nie jest wyświetlany w sposób ciągły. Ulega cyklicznemu odświeżaniu. Co interesujące, granice liter, które są wyświetlane na ekranie komputera nie są tak ostre, jak w tekście drukowanym. Im mniejsza rozdzielczość ekranu, czyli liczba pikseli tworzących daną literę, tym mniejsza ostrość obrazu i większy wysiłek wzrokowy.

Jak zadbać o wzrok podczas pracy z komputerem?

Obecnie praca wzrokowa do bliży związana z monitorem nie ogranicza się już tylko do komputerów, ale obejmuje tablety, laptopy czy smartfony. Oznacza to, że czas spędzany przed ekranem znacznie się wydłuża. Jak dbać o wzrok?

Szalenie ważne jest stanowisko pracy. Monitor powinien znajdować się w odległości 90-100 cm i około  12-15 cm poniżej poziomu oczu.  Należy siedzieć na krześle, które pozwala stopom płasko opierać się o podłogę, a nogi ustawiać pod kątem 90 stopni. Bardzo ważne jest także wygodne krzesło oraz odpowiednie oświetlenie stanowiska pracy.

Nie należy przechylać głowy podczas oglądania ekranu.

Naukowcy twierdzą, że ilość niebieskiego światła generowana przez wyświetlacze nie jest duża, ale zalecają ograniczenie korzystania z nich, kiedy jest ciemno.

Monitor powinien być jak największy i wystarczająco jasny. Trzeba zadbać ustawienie odpowiedniej wielkości czcionki czytanego tekstu.

Bardzo ważna jest korekcja wad refrakcji. Po pierwsze zapobiega to przybliżaniu się do ekranu komputera. Po drugie pozwala uniknąć bólu głowy i oczu.

Podczas pracy z komputerem bardzo ważne są krótkie przerwy. Oderwanie wzroku od komputera minimalizuje dyskomfort związany z syndromem widzenia komputerowego. Wystarczy patrzeć na odległy punkt poza monitorem chwilę, co najmniej 2 razy na godzinę. To pozwala rozluźnić akomodację, zapobiega przemęczeniu wzroku.

Warto również pamiętać o ćwiczeniach relaksacyjnych oczu, takich jak na przykład mruganie. Można na chwilę zamykać oczy - zawsze wtedy, gdy podczas korzystania z komputera, tabletu czy smartfonu pojawia się dyskomfort w obrębie narządu wzroku.

Dobrym pomysłem jest wietrzenie pomieszczenia, w którym się przebywa, a także dbanie o optymalny stopień nawilżenia powietrza. Warto przy tym pamiętać o unikaniu bezpośredniego nawiewu suchego powietrza na twarz.

Osoby, które zmagają się z syndromem widzenia komputerowego powinny pić dużo płynów, najlepiej wody. Dobrze jest również nawilżać oko, stosując dobrej jakości krople do oczu, pomocne w leczeniu zespołu suchego oka (bez konserwantów).