Jak rodzicielstwo bliskości wpływa na rozwój dziecka

Rodzicielstwo bliskości to podejście do wychowywania, które ma na celu wytworzenie silnych, bezpiecznych więzi między rodzicami a dziećmi. Wielu z nas to czuje i działa intuicyjne. Inni na zaadoptowanie zasad potrzebują czasu. Czy warto? Zobacz, jak taka postawa wpływa na rozwój dzieci.

Co to jest rodzicielstwo bliskości?

Rodzicielstwo bliskości (ang. attachment parenting, AP, RB) to filozofia rodzicielska, oparta na zasadach teorii przywiązania w psychologii rozwojowej. Jej istotą jest silna więź emocjonalna, jaka tworzy się między dzieckiem i jego opiekunami, najczęściej rodzicami. Ma ona wpływ na jego przyszłe życie.

William i Martha Searsowie, twórcy idei AP twierdzą, że to wychowanie zdroworozsądkowe, które wszyscy rodzice by uprawiali, gdyby nikt nie ingerował w ich zdrowe, rodzicielskie odruchy.

Rodzicielstwo bliskości to nie tyle praktyki, a raczej postawa rodziców. To spokojne podejście do rodzicielstwa, które kładzie nacisk na więź z dzieckiem na głębokim poziomie emocjonalnym. Wiele uwagi poświęca się jakości relacji z dzieckiem.

W myśl idei wrażliwi i dostępni emocjonalnie rodzice pomagają dziecku zbudować bezpieczny styl przywiązania, który sprzyja prawidłowemu rozwojowi społecznemu i emocjonalnemu oraz wpływa na poczucie szczęścia. Mniej wrażliwi i oddaleni emocjonalnie opiekunowie, którzy zaniedbują potrzeby dziecka, nie zapewniają mu warunków do wytworzenia bezpiecznego stylu przywiązania. Tym samym w przyszłości może mieć ono różnego rodzaju problemy psychiczne.

Założenia i zasady

Według Attachment Parenting International (API), międzynarodowej organizacji promującej ideę bliskiego rodzicielstwa, istnieje kilka zasad, które wspierają powstanie bezpiecznej więzi dziecka z opiekunem. Jakie są założenia koncepcji RB?

• Przygotuj się do ciąży, porodu i rodzicielstwa.

• Staraj się podejmować świadome decyzje dotyczące dziecka, począwszy od ciąży.

• Szybko i konsekwentnie reaguj na potrzeby dziecka w zakresie odżywiania, snu, dyscypliny i fizycznego oraz emocjonalnego kontaktu. Karm z miłością i szacunkiem. Reaguj z wrażliwością. Zapewnij odżywczy dotyk. Zapewnij bezpieczny sen.

• Zapewnij stałą, pełną miłości opiekę. Mów do dziecka przy każdej możliwej okazji, reaguj z czułością. Pamiętaj, że bardzo ważna jest bliskość mamy czy taty.

• Praktykujpozytywną dyscyplinę. Unikaj agresywnych technik na rzecz delikatnych, responsywnych.

• Dąż do równowagi w życiu osobistym i rodzinnym. Pamiętaj nie tylko o potrzebach dziecka, ale i rodziców.

Warto również zwrócić uwagę na filary bliskości. To: więź uczuciowa podczas narodzin, karmienie piersią, noszenie dziecka, spanie blisko dziecka, wiara, że płacz dziecka jest jego sposobem komunikacji, a także wystrzeganie się surowych metod wychowawczych i równowaga.

Jak wygląda RB w praktyce?

Rodzice wychowujący w bliskości starają się zrozumieć biologiczne i psychologiczne potrzeby swoich dzieci. Dzięki temu nie mają nierealistycznych oczekiwań co do ich zachowania. Bardzo ważne jest traktowanie ich życzliwie i z szacunkiem, aby wzbudzić poczucie godności.

Należy dbać również o to, by wyznaczać dzieciom granice stosownie do ich wieku, uwzględniając aktualny etap rozwoju fizycznego i psychologicznego. To pozwala uniknąć frustracji, która pojawia się, gdy od młodego człowieka oczekuje się działań czy postaw przekraczających jego możliwości.

Bardzo ważne jest, by zaakceptować temperament dziecka oraz stworzyć stymulujące środowisko, a także organizować zabawy skłaniające do poszukiwania, podejmowania decyzji i rozwiązywania problemów.

Dyscyplina w tego typu rodzicielstwie to uczenie dziecka poprzez nakierowywanie, odwracanie uwagi, dopuszczanie naturalnych konsekwencji zachowań, słuchanie i modelowanie. To wychowywanie bez odsyłania do kąta, klapsów, kar i przekupstwa.

W rodzicielstwie bliskości ważne jest, by dziecko nauczyło się komunikować swoje potrzeby dorosłym. Nie chodzi jednak o to, by zaspakajać te, o które dziecko może zadbać samodzielnie.

Wpływ rodzicielstwa bliskości na rozwój dziecka

Celem rodzicielstwa bliskości jest wychowanie dzieci, które mogą tworzyć zdrowe, emocjonalne więzi z innymi ludźmi przez całe życie. Musi się to rozpocząć od stworzenia pełnej szacunku, współczującej relacji między rodzicem a dzieckiem. Dialog, podmiotowe traktowanie dziecka i bycie dla niego partnerem stwarza warunki do prawdziwego porozumienia.

Koncepcja AP oznacza wiele korzyści zarówno dla dziecka, jak i jego rodziców, ponieważ:

Rodzicielstwo bliskości buduje relację między nimi

Warto pamiętać, że pierwsze doświadczenia, jakim podlega małe dziecko, kształtują jego wewnętrzny model postrzegania świata, a relacja z głównym opiekunem i stosunek do rodziców przekładają się na ogólne relacje międzyludzkie.

Rodzicielstwo bliskości kształtuje poczucie własnej wartości

Dzieci wychowywane w omawianym nurcie wierzą w siebie, znają swoje umiejętności, są otwarte i ciekawe świata. Są uczone dbania o swoje potrzeby, ustawianie i ochronę swoich granic, a także reagowania, gdy te są naruszane. Zaufanie, jakim obdarzają opiekunów, przekłada się na zaufanie do siebie.

Rodzicielstwo bliskości uczy dbania o swoje potrzeby

Dzieci dorastają ucząc się, że można bezpiecznie ufać innym, że świat jest dobrym miejscem, że ich potrzeby będą odpowiednio rozpoznawane i konsekwentnie zaspokajane.

- Dorosły, który na ogół zaspokaja, uznaje i dostrzega potrzeby dziecka ma mniejszy problem z tym, żeby odmówić dziecku czy w inny sposób zadbać o swoje potrzeby. Wie też, że jeśli dziecko zacznie się złościć, protestować, płakać to rodzice może spokojnie je wspierać i nie musi z nim walczyć o to, kto tu rządzi. Agnieszka Stein, psycholożka. [1]

Rodzicielstwo bliskości stwarza warunki do szanowania potrzeb innych

Ponieważ dzieci są odbiorcami wrażliwego i bliskiego rodzicielstwa, same stają się wrażliwe zarówno na potrzeby bliskich, jak i ich nastroje. Kiedy ktoś czuje się źle, starają się mu pomóc poczuć się lepiej.

Dzieci, które doświadczają rodzicielstwa bliskości, okazują empatię. Zanim zaczną działać, biorą pod uwagę uczucia innych. Myślą o tym, jak ich działania wpływają na ludzi. Mają zdrowe poczucie winy, źle się czują, gdy źle postępują. Ma to związek z tym, że troska, dawanie, słuchanie i odpowiadanie na potrzeby są normą rodzinną, stają się dla dziecka naturalne. To stwarza warunki do szanowania potrzeb innych.

Dzieci mają zdolność odczuwania bliskości z drugą osobą, ponieważ nauczyły się tworzyć więzi z ludźmi, a nie z rzeczami. Stają się osobami wrażliwymi nawet w świecie zaawansowanych technologii. Standardem w ich przyszłych związkach staje się ich intymność. Są czułe, potrafią dawać miłość, ale i ją przyjmować.

Rodzicielstwo bliskości uczy komunikacji opartej na porozumieniu

RB nie tylko buduje przyjazną atmosferę w domu, ale i pozwala czuć się dobrze, pewnie i bezpiecznie. Przede wszystkim wzmacnia jednak relacje w rodzinie, ponieważ zaspokaja potrzeby wszystkich zaangażowanych - także w konflikty - stron.

Rodzicielstwo bliskości akceptuje wszystkie emocje

W rodzicielstwie bliskości opiekunowie akceptują wszystkie emocje. Dzieci odnajdują przestrzeń do ich doświadczania i przeżywania. Dzieje się tak, ponieważ AP zakłada spójność między tym, co dziecko myśli i czuje, a tym, co wyraża.

Co ważne, rodzice akceptują wszystkie emocje dziecka i doceniają je. Ponieważ uznają, że emocje są potrzebne i niosą ważne informacje, nie starają się o to, żeby dziecko nie przeżywało emocji, tylko o to, żeby mu w tych emocjach towarzyszyć. Nie są to więc rodzice, którzy trzymają dzieci pod kloszem i izolują je od realnego życia. – Agnieszka Stein [2]

Rodzicielstwo bliskości buduje motywację wewnętrzną

Motywacja do działania nie pochodzi z zewnątrz, nie płynie z kar i nagród. Pochodzi z wewnątrz.

Rodzicielstwo bliskości rozwija samodzielność

RB rozwija również samodzielność. Dzieci lepiej sobie radzą ze stresem, podejmowaniem decyzji, czują się bardziej niezależne.

Dzieci wychowujące się w rodzicielskiej bliskości są także mniej podatne na „wpadki”. Radzą sobie lepiej, ponieważ rozumieją własne możliwości. Myślą też o innych i konsekwencjach, zanim zaczną działać. Są też lepiej zorganizowane, doświadczają zdrowej niezależności, łatwiej podejmują decyzję.

Rodzicielstwo bliskości kształtuje kreatywność

Dzieci wychowując się w przyjaznej i bezpiecznej przestrzeni zachowują się naturalnie, próbują i popełniają błędy. To kształtuje ich otwartość na świat i zachęca do poszukiwania swojej drogi. Ma to związek z brakiem narzuconych im przez dorosłych schematów postępowania.

Rodzicielstwo bliskości wzmacnia zaufanie do siebie jako rodzica

Rodzice, którzy praktykują taki styl wychowania, nabierają pewności siebie i odnajdują swój styl wychowywania. Intuicyjnie używają podstawowych narzędzi, aż odnajdują te, które się sprawdzają i działają. Wiedzą, z jakich rad warto skorzystać, a które zignorować. Są bacznymi obserwatorami, dzięki czemu są bardziej wrażliwi, potrafią odczytać sygnały dziecka i reagować intuicyjnie. Czuję się dobrze w swojej rodzicielskiej roli.

[1], [2] https://agnieszkastein.pl