5 strategii uczenia dzieci bycia niezależnym

Niezależność, tak jak wiele innych umiejętności, kształtuje się w dzieciństwie. Później można ją wzmacniać, pielęgnować lub się jej uczyć. W dużej mierze to, czy dziecko będzie niezależne i samodzielne, zależy od rodziców, środowiska w jakim wrasta, postrzegania go przez otoczenie oraz zadań, jakie przed nim stawiają ważne osoby.

W internecie krąży taki obrazek – dwie mamy idą po ulicy z dziećmi, jedna trzyma kurczowo córkę za rękę, druga idzie spokojnie obok dziecka. Pierwsza mama zwraca się do drugiej „Co robisz, że Twoja córka jest taka samodzielna?”, druga na to „Pozwalam jej”. Warto pozwalać, ale co jeszcze można robić, aby rzeczywiście dziecko było niezależnym człowiekiem?

Granice są niezbędne

Wychowanie dziecka na osobę niezależną i samodzielną to ogromne wyzwanie i balansowanie między odpowiednim poziomem zapewnienie bezpieczeństwa a rozszerzaniem granic w miarę rozwoju córki czy syna. Granice pozwalają na ustanawianie akceptowalnych i nieakceptowalnych zachowań, dzięki nim kształtujemy normy i zasady, które przyjmujemy jako swoje.

Nauka niezależności zaczyna się od najmłodszych lat, od tego czy dziecko będzie próbowało coś zrobić wiele razy, mimo początkowych niepowodzeń, czy od razu mama lub tata będzie je wyręczało zależy np. m.in. to, jak będzie radziło sobie w szkole, czy będzie umiało podejmować własne decyzje czy obroni swoje zdanie.

To rodzic musi mieć świadomość i być uważnym, gdzie przebiega granica między niezbędną pomocą, wsparciem oraz okazywaniem troski, a gdzie już pojawia się nadopiekuńczość, wyręczanie i niepozwalanie na odkrywanie świata.

Dzieci naturalnie eksplorują wszystko, co je otacza, są ciekawe i chłonne wiedzy. Sprawdzają,  jak coś działa, co można zrobić z niektórymi przedmiotami, jakie reakcje wywoła ich zachowanie. Dopiero rodzice wprowadzają normy i zasady, zakazy i nakazy. Warto mieć na uwadze, że w tej nauce świata i prób, w dostosowywaniu dziecka do własnych oczekiwań powinna być przestrzeń na jego własne eksperymenty, poznawanie i decydowanie o sobie. Dzięki temu dziecko będzie miało świadomość, że niezależność jest pożądana przez rodziców, że może czegoś nie chcieć lub mieć swoje zdanie.

5 strategii uczenia dzieci bycia niezależnym

W nauce bycia niezależnym może pomóc 5 strategii, które uczą jak dziecko i rodzice mogą radzić sobie z problemami i wyzwaniami pojawiającymi się w jego życiu.

1.Wychowanie a wyręczanie

Postrzeganie dziecka jako osoby, która może sama o sobie decydować, ma prawa i obowiązki, pomaga wykonywać rodzinny taniec. Polega on na dawaniu bezpieczeństwa, pomocy  wsparcia, kiedy dziecko tego potrzebuje, przy jednoczesnym egzekwowaniu samodzielności w obszarach, w których wiemy, że dziecko dobrze sobie radzi. Pozwalanie na kilka prób, niedokładność czy wykonanie danej rzeczy w całkiem nowy sposób, wspiera niezależność dziecka.

2.Zaufanie

Pielęgnowanie niezależności musi być oparte na zaufaniu. Jeśli jako rodzice wiemy, że dziecko dołoży wszelkich starań, aby zrobić coś, o co je prosiliśmy, jest duża szansa, że tak będzie. Musimy ufać naszym dzieciom i pozwolić im wykonywać różne obowiązki czy poznawać nowe rzeczy w swój sposób. Dodatkowo warto mieć zaufanie do samego siebie, dzięki temu dziecko widzi, że rodzic potwierdza swoim zachowaniem to, co mu komunikuje.

3.Uczenie dokonywania wyborów

Dokonywanie wyboru to niezwykle cenna umiejętność. Dzięki jej wykształceniu dziecko uczy się jak decydować, słuchać siebie i żyć z konsekwencjami określonej decyzji. Pozwolenie mu na doświadczenie określonej odpowiedzialności za swoje czyny sprzyja jego uczeniu się, pokazuje, że złe zachowanie ma wpływ na życie jego i innych osób. Ugładzanie i wyręczanie dziecka w rozwiązywaniu problemów, pomaganie mu unikania konsekwencji powoduje, że nie uczy się ono niezależności.

4.Mała i duża odpowiedzialność

Już nawet małe dzieci, 3- i 4-latki mogą mieć zadania, za które są odpowiedzialne – odkładanie zabawek na półkę, sprzątanie kredek, nakrywanie do stołu – to zadania, których wykonanie może sprawić wiele przyjemności. Rozszerzanie zakresu działania i dodawanie nowych zadań pokazuje dziecku, że z czasem jego poczucie wpływu i odpowiedzialności rośnie. Podejmowane przez niego działania mają znaczenie, a także ich wykonanie daje radość i pozwala o sobie myśleć jak o osobie skutecznej i niezależnej.

Im więcej małych kroków w zakresie budowania niezależności podejmiemy we wczesnym dzieciństwie, tym w przyszłości nasze dziecko będzie bardziej samodzielne i zadowolone ze swoich wyborów.

Bibliografia:
Uszyńska-Jarmoc J. Bilewicz M. Kompetencje kluczowe dzieci i młodzieży. Teoria i badania, Wydawnictwo Akademickie Żak, Warszawa, 2015