Kiedy dziś pada nazwa „Montessori”, większości z nas kojarzy się z bardzo drogim przedszkolem. Ewentualnie, jeśli ktoś ma nieco lepsze rozeznanie, z równie drogimi pomocami, których nie wiadomo, jak używać. Rzeczywiście przedszkola montessoriańskie przeżywają ostatnio renesans i coraz więcej się o nich mówi. Dlaczego tak się dzieje i kim była Maria Montessori?

O Marii Montessori słów kilka

Kiedy dziś słyszymy, że Maria Montessori była lekarzem, nie widzimy w tym nic niezwykłego. A jednak jest to niezwykłe, jeśli weźmiemy pod uwagę, że ukończyła medycynę w 1896 roku. Była pierwszą kobietą we Włoszech, która dokonała tej sztuki. Swoją „przygodę” z edukacją rozpoczęła od pracy z dziećmi upośledzonymi umysłowo. Wówczas były one umieszczane w szpitalach psychiatrycznych dla dorosłych. Dążąc do poprawienia ich losu, działała na ich rzecz, a kiedy otwarto w Rzymie instytut zajmujący się tym, stanęła na jego czele. Po jakimś czasie okazało się, że  nauczane przez nią dzieci osiągały lepsze wyniki w nauce niż dzieci zdrowe. Zachęciło ją to do pracy z dziećmi zdrowymi. Ukończyła więc studia antropologiczne i została dyrektorem przedszkola, które nazwała Case dei Bambini - Domy Dziecięce. Wkrótce stały się one sławne – niezwykłe miejsca, gdzie dzieci cicho i spokojnie pracują nad tym, co je akurat interesuje.

Maria Montessori kształciła nauczycieli z wielu krajów, a liczba szkół i przedszkoli prowadzonych tą metodą wzrastała. Wojna to wszystko zmieniła, najpierw zmusiła Marię Montessori do opuszczenia kraju, a w całej Europie zamykano montessoriańskie placówki. I choć zmarła dopiero w 1952 roku, jej idee, szczególnie w krajach postkomunistycznych, zostały zapomniane, a odradzają się dopiero od jakiegoś czasu, od kiedy pojawiła się możliwość poszukiwania alternatywnych dróg edukacji przedszkolnej i szkolnej.

Istota Pedagogiki Montessori

W centrum jest dziecko. Powinno rozwijać się we własnym tempie i rytmie. Każde dziecko jest inne i rozwija się według swojego własnego planu. Dziecko chce się uczyć i jeśli tę chęć docenimy i odpowiednie wesprzemy – efekty będą zdumiewające. Dziecko i jego praca muszą być uszanowane. Ważną rolę w nauce odgrywają dotyk i ruch, bowiem najlepiej się uczy przez doświadczenie i aktywność.

Nauczyciel/rodzic stoją w cieniu. Obserwują dziecko i są gotowi do udzielenia mu pomocy, ale nie narzucają się z nią. Otoczenie jest tak zorganizowane, aby dziecko mogło samo decydować o tym, nad czym będzie w danej chwili pracować. Musi mieć swobodę w wyborze materiałów, działań i odkryć. Samodzielny wybór pracy pobudza zainteresowanie. Jedyne ograniczenia to pewne normy zmierzające do utrzymania porządku (który zresztą jest dzieciom potrzebny, bo dzieci lubią porządek i sensowne zajęcia). Dzięki takim warunkom dziecko będzie się uczyć szybciej i efektywniej.

Nieodłącznym elementem Pedagogiki Montessori są pomoce dydaktyczne zwane Materiałem Montessori. Są one starannie i estetycznie wykonane, przede wszystkim z materiałów naturalnych: drewna, metalu, ceramiki. Dzielą się na pięć kategorii:

-    do ćwiczeń z praktycznego życia (dotyczący samoobsługi, porządku, związany też z troską o środowisko),
-    sensoryczny (służący do rozbudzenia aktywności umysłowej poprzez doznania zmysłowe),
-    do nauki języka, matematyki, kultury i innych dziedzin wiedzy,
-    artystyczne (związane z ekspresją muzyczną, plastyczną, taneczną itp.)
-    materiały religijne.

Czemu służyć ma takie właśnie wychowanie i kształcenie dzieci?

1.    Ponieważ dziecko ma wspaniałą zdolność koncentracji należy je wspierać w tym.
2.    Wypracowaniu zamiłowania do pracy, porządku, ciszy – dzieci szybko uczą się to doceniać.
3.    Posłuszeństwo oparte na swobodnej decyzji, a nie przymusie.
4.    Uniezależnienie od nagrody – dziecko chce pracować dla własnej satysfakcji, dla radości z poprawnie wykonanego zadania.
5.    Wspieranie się w grupie i pomoc, bez rywalizacji, poszanowanie pracy i wysiłku innych.
6.    Zainteresowanie światem i otoczeniem. Miłość do świata, dbałość o niego i szacunek biorący się z jego poznania.
7.    Przede wszystkim rozwinięciu samodzielności i wiary we własne siły. „Pomóż mi zrobić to samemu” - to słowa pięknie oddające istotę tego celu i całej Pedagogiki Montessori.

Joanna Górnisiewicz

Wychowanie dziecka - przeczytaj pozostałe nasze artykuły.

Rozwój dziecka w wieku przedszkolnym - kliknij tutaj.

Masz dziecko w przedszkolu ? - zajrzyj tutaj

Kliknij też w zerówkę  i szkołę.