Nadpobudliwe dziecko w szkole

W klasie każdy uczeń posiada określone miejsce w strukturze społecznej. Pozycja będąca wyrazem zaufania i przychylności kolegów sprzyja rozwojowi osobowości ucznia i jego dojrzewaniu społecznemu.

I odwrotnie - pozycja ucznia odrzuconego, lekceważonego i nie darzonego sympatią, osłabia w nim wiarę w siebie, budząc poczucie krzywdy i nieufności do ludzi. Dlatego bardzo ważne jest miejsce jakie zajmuje uczeń nadpobudliwy w swoim środowisku.

Nadpobudliwość jest przyczyną trudności

Nadpobudliwość powoduje różnorakie trudności w podporządkowaniu się regulaminowi szkolnemu i dostosowaniu się do wymagań nauczycieli, co może niekorzystnie wpłynąć na stosunki uczeń - nauczyciel. Również stosunki z kolegami są zagrożone na skutek nadmiernej emocjonalności i aktywności. Jeżeli z nadpobudliwością współwystępują fragmentaryczne zaburzenia rozwojowe, pojawiają się trudności w nauce, które komplikują dodatkowo sytuację dziecka nadpobudliwego. Dezorganizujący wpływ nadpobudliwości na przebieg procesu nauczania  przejawia się w zaburzeniu uwagi, w chaotyczności, w wahaniach mobilizacji i znacznej męczliwości.

Niezależnie od różnic indywidualnych dzieci te, mają przeważnie łatwy kontakt z rówieśnikami, są towarzyskie, rozmowne, często wyraźnie gadatliwe. Otoczeniem interesują się bardzo żywo, ale powierzchownie, łatwo zmieniają przedmiot  zainteresowania,  w rozmowie  często przeskakują z tematu na temat.

Dzieci nadpobudliwe nie potrafią skupić się przez dłuższego czasu na jednej czynności. Z reguły są bardzo ruchliwe, nie znoszą skrępowania ruchów. Posadzone na krześle przez 45 minut - kręcą się, wiercą niespokojnie, co chwila wstają, wymachują nogami, manipulują przedmiotami znajdującymi się w zasięgu ręki.

Dziecko nadpobudliwe nie przewiduje  także następstw różnych zjawisk - nie widzi związku między bieganiem po klasie, a złością nauczyciela. Nie dlatego, że nie zna zasad, ale dlatego, że nie potrafi ich zastosować w codziennym życiu. Ma  ogromne trudności z zaplanowaniem i organizowaniem tego, co ma zrobić Jest ciągle zagubione w tysiącu różnych spraw i informacji.

Dziecko nadpobudliwe w klasie znajduje się w sytuacji trudnej. Oprócz tego, że powinno wysiedzieć w miejscu przez 45 minut, wymaga się od niego uważnego słuchania nauczyciela, zajmowania się przez dłuższy czas tym samym tematem, zapamiętywania wielu informacji i panowania nad swoimi  zachowaniem. Dla dziecka nadpobudliwego jest to zbyt trudne, dlatego nauczyciel świadomy tych problemów powinien ułatwić mu zadanie, wprowadzając pewne reguły w pracy z  dzieckiem nadpobudliwym.

Wskazówki dla nauczyciela

• Pracę z dzieckiem nadpobudliwym zawsze zacząć trzeba od zrozumienia i akceptacji jego trudności.
  
• Dziecko powinno siedzieć w cichym i spokojnym miejscu w klasie, najlepiej blisko nauczyciela; jeśli nie samemu to z bardzo spokojnym uczniem.
  
• Na jego ławce nie powinno być absolutnie nic oprócz niezbędnych przyborów (tylko książka, lub tylko zeszyt i długopis).
  
• Każde rozpoczęte zadanie musi być doprowadzone do końca. Zaczynamy od zadań łatwiejszych i stopniowo zwiększając ich trudność wydłużamy czas trwania zadania.
  
• Należy zapewnić dziecku regularne przerwy na poruszanie się. Jego aktywność powinna być pozytywnie  ukierunkować np. na pomoc w rozdaniu pomocy szkolnych,  zebranie zeszytów,  czy zanoszenie książek do biblioteki.
  
• Powinno mieć dużo wzmocnień pozytywnych. Należy zauważać jego wysiłek włożony w pracę i często go chwalić, co wzmacnia motywację do podejmowania kolejnych działań.
  
• Mówić do dziecka krótkimi zdaniami, w sposób pozytywny np. wyjmij książkę; otwórz ją na stronie 15; przeczytaj zadanie. Kolejne polecenia należy dawać po wykonaniu poprzednich.
  
• Oddziaływać na dziecko należy powoli, bez pośpiechu, głosem nieco ściszonym.  Nauczyciel musi panować nad swoimi emocjami, zachowywać spokój i rozsadek w każdej sytuacji.
  
• Ściśle współpracować z rodzicami dla dobra dziecka.

Literatura:

Nartowska H.: Dzieci nadpobudliwe psychoruchowa, PZWS Warszawa 1980
Nartowska H.: Wychowanie dziecka nadpobudliwego, Nasza Księgarnia, Warszawa 1986
Wolańczyk T., Kołakowski A., Skotnicka M.: Nadpobudliwość psychoruchowa u dzieci, Wydawnictwo BiFolium, Lublin 1999
Opracowała mgr Agnieszka Horabik