Do szkoły czy jeszcze poczekać?

Obniżenie wieku szkolnego i reforma szkolnictwa, która zakłada wcześniejsze niż do tej pory rozpoczęcie edukacji to na wielu forach temat nieustająco gorący. Szczególnie, że wrzesień 2011 to ostatni rok, kiedy o posłaniu do szkoły sześciolatków mogą jeszcze decydować rodzice. Rok później wszystkie dzieci urodzone w 2006 roku mają rozpocząć naukę w klasach I. Fakt ten u wielu rodziców budzi większe niż do tej pory wątpliwości: posłać dziecko do zerówki czy szkoły?

Teraz czy za rok, gdy w ławkach zasiądzie przymusowo cały rocznik oraz te dzieci, które mają 7 lat? A co potem ze studiami i pracą (więcej chętnych, mniejsze szanse...)? Czy zatem dziecko jest gotowe do pójścia do szkoły, czy jeszcze powinno zostać w zerówce? Teoretycznie, w podjęciu decyzji pomóc rodzicowi powinna...

...diagnoza gotowości szkolnej

W rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej, które reguluje tą kwestię, nie wskazano narzędzia, jakim należy się posługiwać (Rozporządzenie z dnia 23 grudnia 2008 r w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół  (Dz.U.nr 4 poz.17/ 2009). Jest tam jednak mowa o tym, że zbieranie informacji powinno być systematyczne i długofalowe, prowadzone przez nauczycieli wychowania przedszkolnego. Jeżeli nauczyciel ma jakieś wątpliwości, może zasugerować konieczność przebadania dziecka w poradni psychologiczno-pedagogicznej ze względu na zaobserwowane specjalne potrzeby edukacyjne dziecka.

W praktyce jednak nauczyciele często sięgają po gotowe narzędzia diagnostyczne, które niestety są różnej jakości i testem dojrzałości, jest np. umiejętność zawiązania sznurówki na kokardkę. Jeżeli dziecko miało buty zawsze na rzepy czy sprzączki – taki test „obleje”, choć jego motoryka mała będzie wystarczająco rozwinięta.

Warto więc pamiętać, że owe opinie szkoły czy poradni nie są wiążące i rodzic może podjąć decyzję samodzielnie, ale też zdiagnozowanie jakiegoś braku traktować jako punkt wyjścia do pracy z dzieckiem w określonej sferze. 

Wskaźniki dojrzałości szkolnej dziecka

Co powinno znać dziecko przed pójściem do szkoły?

• swoje imię i nazwisko,
• adres zamieszkania,
• imiona rodziców i ich zawody,
• nazwy kolorów, dni tygodnia i pór roku.

Co powinno umieć?

• prawidłowo trzymać ołówek,
• posługiwać się przyborami (nożyczkami, pędzlem, klejem),
• kolorować obrazek utrzymując się w liniach,
• narysować człowieka,
• odwzorowywać kształty geometryczne,
• samodzielnie się rozebrać i ubrać (zapiąć guziki i zawiązać sznurówki),
• odróżniać stronę lewą i prawą u siebie oraz kogoś, kto stoi naprzeciwko,
• znaleźć różnice na podobnych obrazkach,
• grupować przedmioty według kształtu, koloru, wielkości,
• sortować przedmioty według określonej zasady (warzywa, pojazdy, zwierzęta),
• ułożyć kilkuelementowe puzzle,
• dobierać przedmioty lub obrazki w pary (także z uwzględnieniem cechy wspólnej, np. stół-krzesło (drewno) lub  zależności, np. kura-jajko),
• odróżniać dźwięki i odtworzyć rytm,
• podzielić wyraz na sylaby (analiza) oraz złożyć w całość wyraz z usłyszanych sylab (synteza),
• rozpoznać głoskę usłyszaną na początku i na końcu wyrazu,
• liczyć do 10 – przeliczać elementy w zbiorze, dodawać i odejmować w zakresie 10,
• opowiedzieć o tym, co jest na obrazku,
• skupić się na słuchaniu bajki, muzyki,
• budować poprawne zdania na określony temat,
• lepić z plasteliny lub innej masy plastycznej,
• wykonywać proste ćwiczenia gimnastyczne (skakanie na jednej nodze, do tyłu, rzucanie i łapanie piłki),
• zgodnie bawić się z innymi – czekać na swoją kolej,
• doprowadzić zaczętą pracę do końca,
• posprzątać po zabawie,
• podporządkowywać się poleceniom dorosłego i wykonywać 3-4 polecenia w określonej kolejności,
• rozstawać się na dłuższy czas z rodzicami.

Jak wspierać i rozwijać dojrzałość szkolną

• w nieprzezroczystym woreczku umieszczaj różnego rodzaju przedmioty, niech dziecko próbuje zgadnąć co to, wkładając ręce do woreczka i rozpoznając dotykiem,
• do 10 baloników włóż fasolki, aby baloniki tworzyły pary: z 1 fasolką, 2, 3 itd. dziecko powinno dobrać baloniki w pary,
• przygotuj kawałki (podobnej wielkości) różnych owoców (warzyw), dziecku zawiąż oczy i wkładaj kawałki do buzi – niech zgaduje, co to,
• rozpoznawanie zapachów – dziecko z zawiązanymi oczami zgaduje, co wącha,
• naśladowanie ruchów i głosów zwierząt z określonej strefy: dżungli, koła podbiegunowego, oceanu, lasu
• lepienie: ciastek, plasteliny, korali z modeliny, ciastoliny i każdej innej masy plastycznej,
• słuchanie głośnego czytania, bajek muzycznych, audibooków.

Joanna Górnisiewicz

Na podstawie
 Frauke Meinders - Lucking, Susanne Loy  "Czy moje dziecko osiągnęło dojrzałość szkolną?"