Dziecko dojrzałe do szkoły, czyli jakie? Dojrzałość poznawcza

W poprzednim artykule przeanalizowaliśmy dojrzałość szkolną pod względem fizycznym. Teraz pora na dojrzałość poznawczą, czy też umysłową, której znaczenie podkreślane jest bardzo często, warto jednak zaznaczyć, że choć ważne, nie jest ono kluczowe (bo przecież nawet najmądrzejsze dziecko może mieć np. problemy z emocjami).

Oceniając dojrzałość szkolną w sferze umysłowej, specjaliści skupiają się na kilku aspektach. Ich opis nie powinien jednak zastępować profesjonalnej diagnozy, stąd też jeśli macie, Drodzy Rodzice, wątpliwości w kwestii dojrzałości szkolnej Waszego dziecka, warto udać się po poradę do rejonowej Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej.

Dojrzałość szkolna w aspekcie poznawczym dotyczy:

• uwagi – dziecko dojrzałe do rozpoczęcia nauki w szkole potrafi skupić uwagę przez ok. 30 minut, posiada również zdolność do sterowania uwagą i podtrzymywania jej (np. podczas gdy nauczyciel opowiada jakąś historię);
• pamięci – w tym aspekcie dojrzałość szkolna dotyczy umiejętności sterowania procesem zapamiętywania (co chcę zapamiętać a czego nie? jak to zrobię?), u dziecka dojrzałego w tym zakresie obserwuje się stosunkowo duży zasób pamięci oraz jej trwałość;
• percepcji wzrokowej – czyli umiejętności analizowania i syntetyzowania tego, co dziecko widzi (obrazki, znaki graficzne), ich różnicowania (np. wyodrębniania obrazków, które nie pasują do pozostałych lub różnią się od nich, wyszukiwania różnic w dwóch obrazkach), a także dostrzegania zależności między nimi (co jest podobne, co się zmieniło). Umiejętności te można obserwować (a co za tym idzie, również ćwiczyć) podczas zabawy, np. układanie puzzli, układanie obrazków pociętych na części, wyszukiwanie konkretnych przedmiotów na obrazku itp;
• percepcji słuchowej – a więc umiejętności analizy i syntezy głosek - różnicowanie ich dźwięczności (Tomek – domek, koza – kosa) , kolejności (co jest na początku wyrazu? Co na końcu? Jaki wyraz powstanie, kiedy powiemy m-a-m-a), analiza i synteza sylab (powszechne „wyklaskiwanie” sylab i odwrotnie – składanie wyrazów z sylab);
• myślenia – umiejętność rozumienia informacji przekazywanych przez nauczyciela – posiadanie wiedzy o najbliższym otoczeniu (Jak się nazywają moi rodzice? Czym się zajmują? Jaki jest mój adres?), czasie (znajomość dni tygodnia, pór roku) i przestrzeni (rozumienie poleceń nad, pod, obok itp.); umiejętność dostrzegania podobieństw i różnic między pojęciami, umiejętność klasyfikowania (np. układania przedmiotów wg kolorów, kształtów, funkcji), umiejętność operowania informacjami tak, by możliwe było rozumienie pojęć, zasad, reguł;
• mowy – dziecko dojrzałe do rozpoczęcia nauki w szkole posiada duży zasób słów, dzięki czemu jego mowa spełnia funkcję komunikacyjną, ważne jest aby na etapie przedszkola rozpoznawać i korygować wady wymowy (warto więc przestrzegać wskazówek, jakie podsuwają logopedzi w przedszkolu czy też poradni i systematycznie pracować z dzieckiem nad poprawną wymową).