Probiotyki, prebiotyki, synbiotyki – czym się różnią, jak działają, kiedy je przyjmować?

Każdy słyszał o probiotykach, prebiotykach i synbiotykach. Najczęściej kojarzą nam się z antybiotykoterapią. Czy wiesz jednak, czym się różnią, jak działają i kiedy je przyjmować?

Źle zbilansowana dieta, stres, niehigieniczny tryb życia czy choroby odbijają się na kondycji, zaburzają równowagę organizmu, prowadzą do niedoborów. Dotyczy to także flory bakteryjnej. Niedobór pożytecznych drobnoustrojów, które zapewniają prawidłowe funkcjonowanie i chronią przed infekcjami, może skutkować namnażaniem się „złych” bakterii (potencjalnie chorobotwórczych). To dlatego tak ważne jest, by dbać o florę bakteryjną – do tego właśnie służą probiotyki, prebiotyki i synbiotyki.

Probiotyki – dobroczynne bakterie

Probiotyki to bakterie, które występują naturalnie w przewodzie pokarmowym człowieka, tworząc w nim korzystną mikroflorę jelitową. Probiotyki korzystnie wpływają zarówno na przewód pokarmowy, jak i na cały organizm.

Historia probiotyków sięga starożytności. Już w starożytnym Rzymie i Grecji stosowano  przepisy na napój z poddanego fermentacji mleka i traktowano go jako skuteczny środek w leczeniu chorób żołądka, jelit, wątroby.

Słowo „probiotyk” pochodzi z języka greckiego, gdzie pro bios oznacza „dla życia”.

Definicję probiotyków w 2002 roku podała Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) oraz Światowa Organizacja Zdrowia (WHO). I tak terminem probiotyki określa się żywe organizmy, które podawane w odpowiednich ilościach wykazują korzystne działanie zdrowotne. Probiotyki to nie tylko składniki i suplementy codziennej diety, ale także sprawdzone, bezpieczne leki.

Za probiotyczne uznaje się te bakterie, które są w stanie przetrwać w przewodzie pokarmowym i wykazać korzystne działanie na organizm. I tak do probiotyków zalicza się bakterie produkujące kwas mlekowy z rodzaju Lactobacillus (np. L. acidophilus, L. casei, L. reuteri. L. rhamnosus) i Bifidobacterium (B. animalis, B. breve). Do probiotyków należą także drożdżaki Saccharomyces boulardii.

Według Światowej Organizacji Zdrowia Według (WHO) probiotyki to nie tylko składniki i suplementy codziennej diety, ale także sprawdzone, bezpieczne leki. Pomagają pokonać bakterie chorobotwórcze, nie dając skutków ubocznych.

Jak działają probiotyki?

Probiotyki mają udowodniony prozdrowotny wpływ na organizm ludzki. W zależności od szczepu bakterii mogą m. in.:

• zwiększać odporność organizmu np. L. casei, L. rhamnosus,
• w trakcie antybiotykoterapii działać osłonowo,
• leczyć biegunki rotawirusowe np. L. casei Sirota, L. bulgaricus, Bifidobacterium bifidum i longum,
• w przypadku zaburzonej mikroflory jelitowej zmniejszać liczbę bakterii patogennych i przywracać równowagę między szczepami,
• zmniejszać częstość infekcji górnych dróg oddechowych np. Lactobaciullus GG
• wpływać na równowagę flory bakteryjnej np. L casei,
• działać korzystnie w przypadku zakażeń Helicobacter pylori,
• działać przeciwnowotworowo, co potwierdzono w badaniach na zwierzętach.

Gdzie szukać probiotyków

Źródłem probiotyków są zarówno mleczne napoje fermentowane: kefir, kwaśne mleko, maślanka, jogurt i mleko acidofilne, jak i produkty kiszone – np. kapusta i ogórki.

Jeśli chodzi o przetwory mleczne, to by produkt miał właściwości probiotyczne, musi zawierać odpowiednie szczepy bakterii, w odpowiedniej ilości (informacje jakie to probiotyki i w jakiej występują ilości, powinny być ujęte na opakowaniu). Wyłącznie odpowiednio duża ilość bakterii może dać oczekiwany efekt zdrowotny.

Aby produkt mleczny można było uznać za probiotyczny w jednym gramie musi on zawierać co najmniej 10 mln jednostek Bifidobacterium lub 100 mln jednostek Lactobacillus.

Dla dzieci szczególnie ważne jest podnoszenie fizjologicznie niskiej jeszcze odporności poprzez stymulację układu odpornościowego działaniem bakterii probiotycznych. Dlatego zachęcajmy dzieci do jedzenia jogurtów, kefirów i maślanek, kiszonej kapusty czy ogórków.

Probiotyki są również dostępne w postaci kapsułek zawierających bakterie suszone na zimno lub liofilizowane, które zawierają najczęściej odpowiednio wyselekcjonowane szczepy bakterii Lactobacillus (bakterie Gram-dodatnie kwasu mlekowego), w stężeniu dającym realną szansę na przywrócenie naturalnej flory bakteryjnej.

Probiotyki dla dziecka: suplement diety czy lek?

W Polsce dostępnych jest około 100 produktów probiotycznych, większość z nich w formie suplementów diety. Tylko niektóre są zarejestrowane jako leki (np. Lakcid, Lacidofil, Enterol, Lacteol forte).

Czym się różni suplement diety od leku w przypadku probiotyków? W przypadku leku wszystkie szczepy są dokładnie określone, a producent gwarantuje - do końca daty ważności - minimalną ilość żywych bakterii w preparacie. Mikroorganizmy są przebadane – udowodniono ich działanie oraz bezpieczeństwo. Ponieważ każdy preparat ma ograniczone wskazania, nie zawsze jest odpowiedzią na potrzeby pacjenta. Wówczas trzeba szukać dobrego probiotyku, który jest suplementem diety. Nie jest to łatwe, dlatego o pomoc zawsze warto prosić lekarza bądź farmaceutę.

W tym momencie rejestruje się probiotyki głównie jako suplementy diety. Dla producentów to tańsza, szybsza i wygodniejsza ścieżka. Dla nas jako konsumentów to brak pewności czy w produkcie, który kupujesz są ŻYWE BAKTERIE, użyte we właściwej ilości i czy wybrano odpowiednie szczepy. Probiotyki leki cechują się gwarantowaną zawartością stabilnych kultur bakteryjnych. W związku z tym, że leki są kontrolowane w ciągu całego okresu przydatności do spożycia, wybierając probiotyk lek masz pewność, że kupujesz żywe bakterie. Wybierając suplement – musisz wierzyć na słowo. źródło

Prebiotyki – pożywka dla probiotyków

Na wzrost flory probiotycznej ma wpływ dieta, a w szczególności jej składniki, które są pożywką dla mikroflory jelita grubego (oligosacharydy). Warto o to zadbać, wprowadzając prebiotyki.

Można powiedzieć, że prebiotyki to pożywienie dla bakterii probiotycznych. Najlepiej poznane i najpowszechniej stosowane prebiotyki to fruktooligosacharydy: inulina i oligofruktoza.

Prebiotyki to składniki pokarmowe, które nie podlegają trawieniu, ale pobudzają wzrost lub aktywność szczepów „dobrych” bakterii jelitowych. Mogą być stosowane jako alternatywa dla probiotyków lub jako dodatkowe wsparcie dla nich (choć pojawiają się głosy, że prebiotyki nie zastąpią probiotyków. Nie pomogą, gdy naturalna flora bakteryjna jest niewystarczająca bądź nieprawidłowa).

Bez prebiotyków efekt działania probiotyków jest słabszy.

By składnik żywności uznać za prebiotyk, musi on: być on odporny na trawienie w górnym odcinku przewodu pokarmowego, ulegać fermentacji przy udziale mikroflory jelitowej, stymulować wzrost probiotyków, przynosić korzyści zdrowotne.

Prebiotyki usprawniają pracę układu pokarmowego i odżywiają bakterie probiotyczne.

Gdzie szukać prebiotyków?

Prebiotyki można znaleźć w produktach farmaceutycznych, ale warto wprowadzić je do w postaci naturalnej. Gdzie ich szukać? W natce pietruszki, karczochach, cykorii, szparagach i czosnku.

Synbiotyki, czyli optymalne „2 w 1”.

Termin „synbiotyk” (zainspirowany synergią działania) oznacza kombinację probiotyków z prebiotykami. To taka opcja 2 w 1, rozwiązanie optymalne. W jednym preparacie synbiotycznym znajdują się zarówno bakterie kwasu mlekowego (probiotyk), jak i pożywka, na której mogą wzrastać (prebiotyk).

Synbiotyki działają skuteczniej niż probiotyki i szybciej przywracają równowagę mikrobiologiczną organizmu, ponieważ bakterie probiotyczne mają właściwe warunki do rozwoju i utrzymania wysokiej aktywności.