Dojrzewanie – jak przetrwać i wesprzeć dziecku w tym trudnym okresie
Czas, kiedy dziecko zaczyna dorastać, może być bardzo trudny, zarówno dla niego, jak i dla jego rodziców. Rozpoczyna się wiele znaczących zmian hormonalnych i fizycznych. Towarzyszą im liczne zmiany emocjonalne i psychologiczne.
Dziwne i niepokojące zachowanie nastolatka jest po prostu jego reakcją na zmiany, które przychodzą wraz z wiekiem. Jak w tym okresie pomóc dziecku i wesprzeć je? Przygotowaliśmy listę wskazówek, które pomogą Ci przetrwać okres dorastania i dojrzewania Twojego dziecka.
Dużo rozmawiaj
Próba przeprowadzenia rozmowy z dzieckiem może być naprawdę trudna. Rzadko kiedy udaje się uzyskać coś więcej niż „tak”, „nie” czy westchnienie. A potem nagle rozmowa przeradza się w kłótnię i dziecko wylewa masą pretensji. Taki przebieg rozmowy jest normalny w domach, gdzie mieszka nastolatek. Jak sprawić, aby rozmowa stała się czymś więcej?
- Posłuchaj, co dziecko ma do powiedzenia. To młody i niezależny człowiek o własnej opinii. Ma do niej prawo. Szanuj jego poglądy. Staraj się spojrzeć na życie z jego perspektywy. Jeżeli się z nim nie zgadzasz, wyjaśnij dlaczego. Próbuj więcej słuchać niż mówić.
- Spędzajcie jak najwięcej czasu razem. Nastolatki zwykle wolą spędzać czas z przyjaciółmi czy w grupie rówieśników, ale znalezienie czasu na wspólne uprawianie sportu, jakieś hobby, spacer z psem, to szansa na niewymuszoną rozmowę. W takich chwilach możesz dowiedzieć się o swoim dziecku czegoś więcej. Nie zmuszaj do mówienia, ale uważnie słuchając i nie krytykując zdobądź zaufanie dziecka – stań się osobą, której może powiedzieć wszystko.
- Nastolatek staje się coraz bardziej niezależny. Potrzebuje prywatności i przestrzeni. Okaż mu w tej sferze zaufanie, jednak dziecko nadal powinno poinformować o tym gdzie jest i co robi - przede wszystkim ze względów bezpieczeństwa.
- Rosnąca niezależność nastolatków powoduje, że chcą samodzielnie podejmować decyzje. Choć nie zawsze można na to pozwolić, należy je w jak największym stopniu włączyć w proces podejmowania decyzji – szczególnie tych dotyczących samego dziecka, ale też całej rodziny.
- Bawcie się razem. Nastolatek nadal lubi robić fajne rzeczy. Dlatego grajcie wspólnie w gry planszowe, ale też takie na komputerze (to pozwoli zajrzeć głębiej w to, co dziecko interesuje), nadal róbcie to, co sprawiało przyjemność waszej rodzinie, gdy dziecko było młodsze.
- Nawet gdy zachowanie twojego nastolatka staje się niewyobrażalnie irytujące i wydaje się że robi on wszystko, aby Cię do siebie zrazić i zniechęcić, tak naprawdę nadal potrzebuje troski, uwagi i miłości. Bądź kochającym rodzicem, który pomoże przetrwać te wszystkie trudne momenty.
Bądź przyjacielem swojego dziecka
Można się spotkać z opinią, że jeśli jesteś rodzicem, to nie możesz być przyjacielem swojego dziecka. Oczywiście w pewnych sprawach to rodzic nadal ustala zasady i wymaga ich przestrzegania, czasem też musi z całą stanowczością powiedzieć „nie”, ale nic nie stoi na przeszkodzie, żeby jednocześnie był dla dziecka wsparciem, słuchał go, wspólnie z nim spędzał czas i był tą osobą, z którą dziecko może porozmawiać na każdy temat, powierzyć jej każdy sekret i ufać jej w trudnych momentach.
reklama
Seks, kłamstwa i używki
Jedne z najdelikatniejszych kwestii, z którymi musisz sobie radzić jako rodzic nastolatka, są te związane z seksem, alkoholem, narkotykami. Większość dzieci boi się omawiać te tematy z rodzicami i woli rozmawiać o tym ze swoimi przyjaciółmi. Czasem, żeby uniknąć rozmów z rodzicami, mogą rozwinąć kolejny zły nawyk: kłamstwo.
- Rozmowy o seksie to nadal w wielu rodzinach temat tabu. Jednak mówienie o tej sferze ludzkiego życia jest ważne i potrzebne, nie powinno mieć też charakteru jednorazowego kazania. To raczej temat, który powinien się przewijać możliwie często. Atmosfera sprzyjająca poruszaniu tematów związanych z płciowością i seksem sprawi, że dziecko zada pytanie i uzyska wiarygodną odpowiedź z zaufanego źródła. W czasie rozmowy rodzic ma też zawsze szansę na wtrącenie informacji o konsekwencjach rozpoczęcia życia płciowego.
- Picie nie kończy się na „tylko jednym drinku”, a spożywanie napojów alkoholowych przez nastolatków jest prawdziwym problemem. Dlatego każdy młody człowiek powinien mieć świadomość, że spożywanie alkoholu zanim osiągnięta zostanie pełna dojrzałość układu nerwowego, jest bardzo szkodliwe i trwale upośledza pracę mózgu. Nastolatki nie lubią, żeby mówić im co i jak mają robić, dlatego taka rozmowa powinna mieć formę dialogu, zakończonego ustaleniem zasad dotyczących picia i ponoszenia konsekwencji, jeżeli zasady zostaną złamane. Warto też poświęcić trochę czasu na uczenie dziecka, jak ma mówić „nie”, aby umiało odmówić, gdy ktoś zaproponuje mu picie.
- Opowieści narkomanów zaczynają się bardzo podobnie: impreza i „tylko ten jeden raz”, którzy szybko zamienia się w regularne zażywanie narkotyku. Dla nastolatka prawie wszystko jest przygodą. Chcą wszystkiego spróbować, tylko dla "dreszczyku emocji". A do uzależnienia wystarczy tylko jeden krok. Dlatego zanim zaczniesz z dzieckiem rozmowę, zbadaj uważnie temat, aby nie zabrakło Ci argumentów. Przy tej okazji dowiesz się, na co zwracać uwagę i jakie są objawy wskazujące na to, że dziecko zażywa takie substancje. Przekaż swoją wiedzę dziecku, aby rozumiały, czym może skończyć się choćby jedna próba.
Mądrze wybieraj bitwy
Jeśli do tej pory dziecko było „trzymane krótko” może u niego się pojawić ogromna chęć do buntowania się i negowanie wszystkiego. Taki bunt może przybierać bardzo różne i bogate formy. Nie warto wówczas walczyć z dzieckiem o wszystko. Wybierz te rzeczy, które mają naprawdę znaczenie, a resztę odpuść: zmiana koloru włosów, malowanie paznokci, dziwne ubranie – o to nie warto toczyć bojów, ale kiedy nastolatka chce zrobić coś, co trwale zmieni jej ciało (tatuaż czy kolczyk w nosie) zareaguj.
reklama
Przyjaciele i przyjaciółki
Jedną z rzeczy, które nastolatki badają w okresie dojrzewania, są nowe relacje. Mogą w tym okresie zawierać znajomości, które przetrwają całe ich dorosłe życie. To także czas, gdy zaczynają się pierwsze poważne związki.
Możesz nowych przyjaciół dziecka nie lubić i obawiać się, że są złym towarzystwem, które odciąga od tego, co w tym wieku naprawdę ważne, ale weź pod uwagę, że nie możesz tego dziecku powiedzieć. Jasne postawienie sprawy: „nie chcę, żebyś się z nią/nim widywała”, to proszenie się o kłopoty i wręcz zachęcenie do tego, aby dziecko postąpiło wbrew radzie. Zamiast tego poświęć nieco czasu na lepsze poznanie przyjaciół czy sympatii dziecka.
Twoja neutralna postawa prędzej pozwoli dziecku dostrzec, dlaczego ta znajomość mu szkodzi niż zdecydowany zakaz.
Trzymaj się zasad
Reguły obowiązują także wówczas, gdy dziecko staje się nastolatkiem. Inteligentne i udane rodzicielstwo opiera się na zbiorze zasad, które są dobrze zdefiniowane, uzasadnione i wiążą się z konsekwencjami. Upewnij się, że dzieci wiedzą, jakie są zasady i rozumieją, jakie są konsekwencje ich złamania. Ustalając nowe reguły dbaj o to, aby zgadzał się z nimi także drugi rodzic dziecka, a postawione granice służyły przede wszystkim temu, aby nastolatek poznawał nowe rzeczy bez szkody dla siebie.
Joanna Górnisiewicz