Zasiłek opiekuńczy – komu przysługuje, w jakim wymiarze?

Z zasiłku opiekuńczego może skorzystać rodzic lub opiekun prawny dziecka, jeśli jest zwolniony od wykonywania pracy, bo musi opiekować się:

• dzieckiem, które nie ukończyło 8 lat i wystąpiła jedna z następujących sytuacji:

o    nieprzewidziane zamknięcie żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, do których dziecko uczęszcza,
o    poród lub choroba małżonka lub rodzica dziecka, którzy stale opiekują się dzieckiem, a poród lub choroba uniemożliwia tę opiekę,
o    pobyt w szpitalu albo innej placówce leczniczej małżonka lub rodzica dziecka, którzy stale opiekują się dzieckiem;
o    konieczność izolacji dziecka z powodu podejrzenia o nosicielstwo choroby zakaźnej,
o    choroba niani (z którą ma zawartą umowę uaktywniającą, lub dziennego opiekuna, którzy opiekują się dzieckiem,

• dzieckiem niepełnosprawnym (tj. dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji), które nie ukończyło 18 lat, jeśli wystąpiła jedna z następujących sytuacji:

o    poród lub choroba małżonka lub rodzica dziecka, którzy stale opiekują się dzieckiem, jeśli poród lub choroba uniemożliwia im opiekę,
o    pobyt w szpitalu albo innej placówce leczniczej małżonka lub rodzica dziecka, którzy stale opiekują się dzieckiem;

• chorym dzieckiem;
• chorym dzieckiem niepełnosprawnym, które nie ukończyło 18 lat;
• innym niż dziecko chorym członkiem rodziny.

Z wyjaśnień ZUS wynika, że zamknięcie żłobka, przedszkola, klubu dziecięcego lub szkoły, do których uczęszcza dziecko musi być nieprzewidziane, a uprawniony został o tym zawiadomiony w terminie krótszym niż 7 dni przed ich zamknięciem.

Zasiłek opiekuńczy przysługuje, gdy nie ma innych członków rodziny, którzy mogą  zapewnić opiekę. Nie dotyczy to opieki nad chorym dzieckiem w wieku do lat 2.

Definicja „inny członek rodziny” obejmuje: małżonek, rodzic, rodzic dziecka, ojczym, macocha, teściowie, dziadkowie, wnuki, rodzeństwo oraz dzieci w wieku ponad 14 lat – pod warunkiem, że w czasie, kiedy się nim opiekuje, jest z nim we wspólnym gospodarstwie domowym. Osoba całkowicie niezdolna do pracy, chora, nie sprawna fizycznie lub psychicznie za względu na swój wiek, odpoczywająca po pracy na nocnej zmianie nie może zapewnić opieki.

Prawo do zasiłku mają na równi matka i ojciec dziecka. Zasiłek może otrzymać jednak za dany okres tylko jeden z rodziców, ten który wystąpi z wnioskiem o jego wypłatę.

Jeśli matka dziecka, która pobiera zasiłek macierzyński w czasie 8 tygodni po porodzie, nie może opiekować się nowo urodzonym dzieckiem, to jako ubezpieczony ojciec dziecka albo inny członek najbliższej rodziny ojciec może otrzymać dodatkowy zasiłek opiekuńczy. Musi jednak przerwać zatrudnienie lub inną działalność zarobkową, aby zaopiekować się dzieckiem.

Dotyczy to sytuacji, w których ubezpieczona matka dziecka:

• przebywa w szpitalu lub innej placówce leczniczej i nie może osobiście opiekować się dzieckiem,
• ma orzeczenie o niezdolności do samodzielnej egzystencji lub orzeczenie o niepełnosprawności w stopniu znacznym i stan zdrowia uniemożliwia jej sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem,
• porzuciła dziecko.

Dodatkowy zasiłek opiekuńczy przysługuje nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 8 tygodni życia.  

Zasiłek opiekuńczy nie przysługuje za okres, w którym przysługuje prawo do wynagrodzenia na podstawie przepisów szczególnych lub okres, w którym uprawniony korzysta z urlopu bezpłatnego lub urlopu wychowawczego,

Zasiłek przysługuje nie dłużej niż przez:

• 60 dni w roku kalendarzowym, jeżeli uprawniony opiekuje się zdrowym dzieckiem do lat 8  lub chorym dzieckiem do lat 14, w tym także dzieckiem niepełnosprawnym w tym wieku, albo
• 14 dni w roku kalendarzowym, jeżeli uprawniony opiekuje się dzieckiem w wieku ponad 14 lat lub innym chorym członkiem rodziny,
• 30 dni w roku kalendarzowym, jeśli uprawniony opiekuje się:

o    chorym dzieckiem niepełnosprawnym, które ukończyło 14 lat ale nie ukończyło 18 lat, albo
o    dzieckiem niepełnosprawnym, które ukończyło 8 lat ale nie ukończyło 18 lat, jeśli w wyniku porodu, choroby albo pobytu w szpitalu małżonka lub rodzica dziecka, którzy stale opiekują się dzieckiem, nie mogą oni opiekować się dzieckiem niepełnosprawnym.

Łączny okres wypłaty zasiłku opiekuńczego nie może przekroczyć 60 dni w roku kalendarzowym. Nie zależy on od liczby osób uprawnionych do zasiłku, liczby dzieci lub członków rodziny, którzy wymagają opieki.

Zasiłek opiekuńczy przysługuje w wysokości 80% podstawy wymiaru zasiłku.

Zasiłek przysługuje zgodnie z oświadczeniem, tj.  za cały okres, także za dni wolne od pracy, jeśli uprawniony wpisze w oświadczeniu cały okres zamknięcia placówki, albo za dni robocze, jeśli takie okresy wskaże w oświadczeniu. Uprawniony może podać łączny okres opieki nad dzieckiem albo wyłączyć z tego okresu dni, w których nie był zobowiązany pracować, np. sobotę i niedzielę lub dziecko miało zapewnioną opiekę.