Prawa kobiety w ciąży

Właśnie dowiedziałaś się, że jesteś w ciąży i dołączyłaś do grona pracujących przyszłych mam. Artykuł ten więc jest idealny właśnie dla Ciebie, przedstawi Ci on bowiem, jakie przysługują Ci prawa a jakie obowiązki ma Twój pracodawca w związku z Twoją ciążą.

Obowiązki pracodawcy względem kobiety w ciąży

Obowiązek pracodawcy związany z  Twoim rodzicielstwem zaczyna się w chwili, gdy  zgłosisz swojemu pracodawcy, że jesteś w ciąży i potwierdzisz ten fakt zaświadczeniem lekarskim. Podstawowym przejawem szczególnej ochrony, jest zakaz zatrudniania ciężarnej przy pracach uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia przyszłej mamy.

Zakaz ten ma charakter bezwzględny co oznacza że pracodawca nie może zatrudnić pracownicy nawet za jej zgodą. Naruszenie tego zakazu upoważnia kobietę do odmowy wykonania pracy, co nie będzie stanowiło z jej strony naruszenia obowiązków pracowniczych. Ponadto co warto podkreślić, zlecenie ciężarnej wykonania pracy szkodliwej ze względu na jej stan, stanowi wykroczenie przeciwko prawom pracownika.

Zakaz zatrudniania kobiety w ciąży

W związku z zakazem zatrudniania kobiety przy pracach wzbronionych, pracodawca powinien zapewnić jej inną odpowiednią  ze względu na jej stan pracę. Przeniesienie nie może pogorszyć jednak jej sytuacji wynagrodzeniowej. Oznacza to, iż jeżeli wynagrodzenie na nowym stanowisku pracy jest niższe od dotychczasowego, to przysługuje wówczas takiej pracownicy dodatek wyrównawczy, odpowiadający różnicy pomiędzy wynagrodzeniem poprzednim a wynagrodzeniem przysługującym na nowym stanowisku.

Prace wzbronione w ciąży

W tym miejscu warto przedstawić jakimi pracami definiuję się wyżej opisane prace wzbronione. Są to prace związane z wysiłkiem fizycznym i transportem ciężarów, prace wykonywane w mikroklimacie zimnym, ciepłym oraz zmiennym, prace w hałasie i drganiach, narażające kobietę ciężarną na działanie pól elektromagnetycznych, promieniowania jonizującego i nadfioletowego oraz prace przy monitorach ekranowych, prace pod ziemią, poniżej poziomu gruntu i na wysokościach, prace w podwyższonym lub obniżonym ciśnieniu, prace w kontakcie ze szkodliwymi czynnikami biologicznymi, prace w narażeniu na działanie szkodliwych substancji chemicznych, prace grożące ciężkimi urazami fizycznymi i psychicznymi.

Pracodawca nie może również zatrudnić ciężarnej w godzinach nadliczbowych jak również w porze nocnej. Zakazy te mają charakter bezwzględny a więc nie uchyla ich zgoda samej zainteresowanej.

Kobiety w ciąży nie można również delegować bez jej zgody poza stałe miejsce pracy ani zatrudnić w systemie przerywanego czasu pracy.

Zwolnienie od pracy dla kobiety ciężarnej

Pracodawca zobowiązany jest również do udzielania zwolnień od pracy celem przeprowadzanie badań lekarskich, za czas wolny pracownicy przysługuje prawo do wynagrodzenia naliczanego w ten sam sposób jak wynagrodzenie za urlop.

Kobieta w ciąży - zakaz wypowiadania umowy o pracę

Ochronie podlega również sam stosunek pracy, a dokładnie jego trwałość co oznacza zakaz wypowiedzenia umowy o pracę oraz jej rozwiązanie bez wypowiedzenia. W praktyce oznacza to, że w okresie ciąży pracodawca nie może skutecznie złożyć oświadczenia woli w sprawie wypowiedzenia umowy o pracę.

Bezskutecznym staje się również takie wypowiedzenie, które co prawda zostało złożone przed tzw. okresem ochronnym (czyli trzecim miesiącem ciąży), jednak termin rozwiązania umowy przypada na ten termin. Bezskutecznym staje się również takie wypowiedzenie, które dokonane zostało gdy kobieta nie była w ciąży, lecz udowodni że w okresie wypowiedzenia a najpóźniej w ostatnim dniu znajdowała się w ciąży.

Kodeks pracy zakazuje również niezwłocznego rozwiązania umowy o pracy z ciężarną z przyczyn zawinionych przez pracownicę. Pracodawca nie może rozwiązać takiej umowy w trybie dyscyplinarnym bez zgody reprezentującej kobietę zakładowej organizacji związkowej. Ma to jednak tylko zastosowanie gdy organizacja taka istnieje w zakładzie pracy. W sytuacji gdy brak jest takiej organizacji pracodawca zwolniony jest z obowiązku uzyskania zgody.

Ochronie nie podlega jednak wypowiedzenie umowy na okres próbny zawartej na co najmniej miesiąc czasu, okres wypowiedzenia takiej umowy wynosi wówczas tydzień czasu.

Sytuacja jednak zmienia się, gdy umowa na okres próbny została zawarta na okres dłuższy niż jeden miesiąc. Umowa taka jak również umowa na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy, która zostałaby rozwiązana po upływie trzeciego miesiąca ciąży zostaje przedłużona do dnia porodu. Ponieważ z tym dniem umowa taka ulega rozwiązaniu, kobieta traci status pracownika a co za tym idzie traci również prawo do urlopu macierzyńskiego, przysługuje jej jednak prawo do zasiłku macierzyńskiego.

Kiedy można zwolnić kobietę w ciąży 

Pracodawca może natomiast rozwiązać umowę o pracę z pracownicą, która jest w ciąży w sytuacji, gdy zakład pracy ogłosił likwidację bądź też upadłość. W omawianej kwestii termin w którym miałoby dojść do rozwiązania umowy musi być uzgodniony z zakładową organizacją związkową. Jeżeli jednak organizacja taka nie istnieje w zakładzie pracy o terminie rozwiązania umowy decyduje sam pracodawca.

Przepisy regulujące ochronę kobiety w ciąży mają za zadanie uchronienie przyszłej mamy przed szkodliwym wpływem wykonywanej pracy oraz ochronę nienarodzonego jeszcze dziecka, dlatego też ważne jest aby każda przyszła mama miała świadomość jakimi prawami dysponuje oraz czego może oczekiwać od swojego pracodawcy, aby życie zawodowe nie zaszkodziło jej ani maleństwu.

Z jakich uprawnień możesz skorzystać dodatkowo:

Okres okołoporodowy

• badania, które wykrywają potencjalne nieprawidłowości w ciąży (diagnostyka prenatalna),
• od 4 do 9 dodatkowych wizyt położnej w opiece nad dzieckiem (tzw. wizyty patronażowe) oraz większa ilość wizyt poradnictwa edukacji przedporodowej. Od 21 tygodnia ciąży do rozwiązania, położne przygotowywać będą kobiety do porodu i rodzicielstwa. Edukacja przedporodowa dotyczyć będzie porodu, połogu, karmienia piersią i rodzicielstwa,
• poród w szpitalu na najwyższym specjalistycznym poziomie (III poziom referencyjny) - zgodnie ze wskazaniami lekarskimi,
• koordynowana opieka nad kobietą w ciąży, zwłaszcza w ciąży powikłanej. Podczas porodu i połogu kobieta będzie miała zapewnioną opiekę położniczą, w tym zabiegi wewnątrzmaciczne, zgodnie ze standardami opieki położniczej nad ciążą i ciążą patologiczną. Noworodek będzie mieć zapewnioną opiekę neonatologiczną,
• wsparcie kobiety karmiącej piersią (poradnictwo laktacyjne), zwłaszcza, jeśli dziecko urodziło się przed ukończeniem 37 tygodnia ciąży lub ważyło w chwili porodu poniżej 2500 gramów.