Jak bajka psychoedukacyjna może pomóc twojemu przedszkolakowi?

Czy słyszeliście o bajkach terapeutycznych? Historiach, które pomagają dzieciom rozwiązywać problemy oraz objaśniać świat ? Bajka psychoedukacyjna jest niezwykłą pomocą, kiedy chcemy rozwiązać trudne sytuacje np. bójki w przedszkolu, lęk przed pójściem do grupy przedszkolnej czy porozmawiać o niezadowoleniu z pojawienia się rodzeństwa. Zobacz jak można wykorzystać bajkę psychoedukacyjną.

Czym jest bajka psychoedukacyjna?

Bajka psychoedukacyjna jest jednym z rodzajów bajki terapeutycznej (inne to: bajka relaksacyjna, bajka psychoterapeutyczna). Jej zadaniem jest pokazanie dziecku sposobów radzenia sobie z daną sytuacją. Ma ona wywołać zmiany zachowania u dziecka, a także przedstawić nową perspektywę spojrzenia na sytuację lękową czy wywołującą złość.

W bajce tego typu występuje bohater, z którym dziecko w łatwy sposób może się zidentyfikować, bo ma podobne problemy oraz odczuwa zbliżone emocje. Wydarzenia oraz reakcje bohatera mają poszerzać świadomość dziecka, pokazać mu nowe wzory zachowania, a także pokazać sposoby przeżywania i radzenia sobie z uczuciami.

Bajki psychoedukacyjne pokazują rolę empatii, współpracy, informują dziecko, jak może poradzić sobie w sytuacjach złości. Uczą postrzegania potrzeb innych osób, a także pomagają w budowaniu poczucia własnej wartości.

Bajka psychoedukacyjna może być swoistym pomostem pomiędzy rodzicem a dzieckiem.

Czytając dziecku bajkę psychoedukacyjną razem doświadczacie niezwykłego stanu zatopienia się w świecie bohatera, który tak bardzo jest zbliżony do świata dziecka. To pomaga mu odkryć, że jego uczucia nie są dziwne czy nieadekwatne. To pomaga dziecku zbudować różne rozwiązania, nawet w najtrudniejszych sytuacjach, a rodzicom daje szansę na realne zrozumienie i pomoc dziecku w jego problemach. Bajka psychoedukacyjna może być swoistym pomostem pomiędzy rodzicem a dzieckiem.

Jak wykorzystywać bajki psychoedukacyjne w rozwiązywaniu trudności przedszkolaka?

Bajki psychoedukacyjne możesz czytać już dziecku od ok. 4 roku. To jest czas, kiedy maluch zaczyna rozumieć mechanizmy rządzące światem i nabywa zdolność decentracji interpersonalnej, która wiąże się z myśleniem o tym, co w danej sytuacji mogłaby pomyśleć inna osoba, a z drugiej strony jest zafascynowany bajkowymi motywami.

Tego typu bajki sprawdzają się do około 9. roku życia, jednak w starszym wieku można zachęcać dziecko, aby samo pisało opowiadania i bajki, które pomogą mu wyrazić emocje.

Bajka ma ogromny profilaktyczny i wspierający wpływ na dziecko. W bezpiecznej atmosferze, bez napięcia i stresu, ma ono szansę na zamianę zachowania. Bajkowy bohater i jego przygody, podobny do realnego świat, pokazuje maluchowi, jak radzić sobie z problemami, co daje dzielenie się zabawkami z innymi dziećmi, pozwala przekonać się, że rodzice zawsze wracają, a w przedszkolu dzieje się wiele wspaniałych wydarzeń. To szansa na przyjęcie perspektywy drugiej osoby, ukazanie jakie emocje wywołuje bicie, co można zrobić zamiast uderzenia kolegi, nawet jeśli jest się bardzo złym.

Jak ułożyć swoją bajkę psychoedukacyjną?

Takie bajki możesz stworzyć sam/a. Każdy z nas zna najlepiej swoje dziecko, potrafi spojrzeć na świat jego oczami.

Aby ułożyć swoją własną bajkę psychoedukacyjną należy wziąć pod uwagę kilka elementów:

• Pytanie: po co? Zastanów się, po co chcesz napisać taką bajkę, co ma zmienić i jakiej zmiany oczekujesz.
• Fabuła – zastanów się, o czym ma być bajka, jakie wydarzenia w niej umieścisz; warto pamiętać, aby była dość dynamiczna i interesująca dla dziecka (inspiracja: zainteresowania malucha).
• Bohater – powinien być podobny do Twojego dziecka, ale nie powinien być nim. Może mieć zbliżone cechy charakteru czy wyglądu, podobnie patrzeć na świat - tak, aby Twoje dziecko się z nim utożsamiło.
• Sposoby radzenia sobie – pokaż bohatera, jak rozwiązuje swoje trudności za pomocą konstruktywnych rozwiązań. Ukaż, jak rozmawia z ważną osobą, jak dzięki rozmowie ustala plan działania lub odczuwa ulgę wyrzucenia trudnych emocji. Dzięki temu zaprezentujesz dziecku oczyszczającą i budującą moc rozmowy.
• ·Elementy magiczne – ciekawy, oryginalny świat jest intrygujący dla dziecka, jednak warto pamiętać o tym, aby był również bliski dziecku, tak by mogło się w nim odnaleźć i wykorzystać pokazane w bajce rozwiązania w rzeczywistości.
• ·Zakończenie – pozytywne rozwiązanie sprawy jest motywujące i dające dziecku możliwość w wiary nie tylko w swoje możliwości, ale także w pozytywny obraz świata.

Po przeczytaniu bajki nie zasypuj dziecka pytaniami, nie tłumacz mu morału ani zachowania bohaterów. Pozwól, by samo zmierzyło się z tym, co mu opowiedziałaś/eś. Jeśli jednak dziecko chce Cię zapytać o różne kwestie, ma ochotę na rozmowę – wyjdź mu naprzeciw. Odpowiedz na pytania, możesz zapytać o wrażenia i odczucia po bajce.

Jeśli układasz bajkę pod sytuacje lękowe lub bardzo trudne zachowania, nie proś dziecka o narysowanie ilustracji do bajki. Takie podejście może w nim wzmacniać trudne emocje. Lepszym rozwiązaniem jest odczekanie jakiegoś czasu i następnie powrót do rozmowy na temat bajki. Wtedy rysunek o podjętych rozwiązaniach jest jak najbardziej wskazany.

Jak poznać, że bajka psychoedukacyjna dziecku pomogła?

Czytając ten tekst masz pewnie w głowie pytanie: jak poznać, że bajka psychoedukacyjna dziecku pomogła? Jak sprawdzić, czy coś zmieniła?

Bajka psychoedukacyjna pełni funkcję profilaktyczną, ma dawać wiedzę oraz podpowiadać możliwości i rozwiązania. Jeśli dziecko chętniej zacznie wyrażać swoje emocje, opowie nam o konkretnych trudnych dla niego zdarzeniach czy spróbuje wykorzystać przedstawione w bajce sposoby rozwiązywania trudności, możemy w praktyce zobaczyć, jak bajka działa.

Dziecko nie musi podejmować takich samych działań jak bohater opowieści, może się jedynie zainspirować lub być bardziej świadomy, co się z nim dzieje w określonej sytuacji. Maluch ma szansę identyfikacji z głównym bohaterem, co pozwala mu zobaczyć akceptację dla jego trudnych emocji, a także otworzyć się bardziej na nowe przeżycia.

Bajkoterapia nie zastąpi konsekwentnej pracy z dzieckiem ani rodzicielskich rozmów, jednak daje dzieciom szansę na wypracowanie własnych rozwiązań, możliwość utożsamienia się z bajkowym światem i zrozumienie go, co pozytywnie wpływa na działania dziecka w rzeczywistym świecie.

Proponowane bajki psychoedukacyjne:

Molicka M., Bajki terapeutyczne dla dzieci, Media Rodzina, Poznań 1999
D.Brett, „Opowiadania dla twojego dziecka”, Gdańsk 1998
Barciś A., Bąkiewicz G., Cebula R. i in., Bajkoterpia, czyli bajki-pomagajki dla małych i dużych., Nasza Księgarnia, 2015

Paulina Gaworska, psycholog

Bibliografia:
Jakubczyk K.,(2013). Bajkoterpaia jako metoda pracy z dzieckiem w wieku przedszkolnym. Nauczyciele i Szkoła 1(53), s. 249-258