Jak rozmawiać z dzieckiem o jego mocnych i słabych stronach?

Dzieci w wieku wczesnoszkolnym stoją przed bardzo wieloma wyzwaniami. Za nimi przejście od prawie nieustannej zabawy do systematycznej nauki, przyjęcie obowiązków szkolnych, zaaklimatyzowanie się w nowej grupie rówieśniczej, poradzenie sobie z pierwszymi sukcesami i porażkami edukacyjnymi oraz społecznymi. Czy wiesz, że świadomość mocnych i słabych stron może mu pomóc w funkcjonowaniu - zarówno w szkole, jak i w domu? Jak zatem rozmawiać o nich z dzieckiem?

Czym są mocne i słabe strony?

Intensywny rozwój intelektualny w szkole podstawowej oraz wyzwania społeczne stanowią dla dziecka możliwość poznania i sprawdzenia swoich umiejętności oraz zauważenia własnych talentów. Zdolności do myślenia przyczynowo – skutkowego, wyciągania wniosków, kojarzenia faktów, a także prób autorefleksji pozwala dzieciom na diagnozę tego co lubią, w czym czują się dobrze oraz co im sprawia przyjemność.

Obserwacja dziecka pod czas zabawy, realizowania programu edukacyjnego, czasu na placu zabaw czy na wyjazdach i wycieczkach dostarcza rodzicom wiedzy o możliwościach swojej pociechy. Występy w przedszkolu, przedstawienia, konkursy, a także różnorodne warsztaty są szansą dla dzieci na poznanie swoich umiejętności oraz kompetencji.

Wiek wczesnoszkolny to również czas, kiedy najszybciej można zdiagnozować różnorodne trudności dziecka zarówno w zakresie deficytów poznawczych, jak i społeczno-emocjonalnych: niedojrzałość emocjonalną, nadpobudliwość psychoruchową, trudności w zakresie opanowania materiału matematycznego itp.

Dziecko między 6. a 9. rokiem życia często określa siebie poprzez kompetencje jakie nabywa „jestem tancerką”, „wspaniale jeżdżę na rowerze”, „dobrze radzę sobie z liczeniem”. Kolejne sukcesy edukacyjne i społeczne budują poczucie kompetencji oraz pozytywnej samooceny dziecka.

Większa możliwość decydowania o sobie, dawanie wyborów przez rodziców oraz kolejne umiejętności wchodzące w zakres samodzielności pozwalają dziecku na kształtowanie poczucia sprawczości oraz wpływu na własne życie.

Jak rozmawiać z dzieckiem o jego mocnych i słabych stronach?

Sukcesy i niepowodzenia szkolne są dobrym przyczynkiem do rozmowy z dzieckiem na temat mocnych i słabych stron. Warto pytać dzieci, jak zrobiły daną rzecz, jakie umiejętności wykorzystały, osiągając zamierzony efekt.

Można pomóc dziecku nazywać niektóre jego umiejętności czy cechy. Podobnie z niepowodzeniami - takie sytuacje dają szansę na rozmowę, co można poprawić następnym razem, co dziecko zrobiło dobrze, a jednak nie osiągnęło się zamierzonego efektu, jakie mogą być tego przyczyny.

Zadawanie pytań dzieciom i czekanie na ich odpowiedź, dawanie możliwości na poszukanie rozwiązań przez dziecko jest treningiem wyciągania wniosków, budowania swojej samooceny, a także realistycznego oceniania swoich kompetencji.

Aby wyłowić mocne i słabe strony dziecka warto je obserwować w zabawie, zarówno indywidualnej, jak i z rówieśnikami, ponieważ wtedy właśnie jest ono najbardziej swobodne - pokazuje całą gamę emocji oraz własnych cech.

Nie porównuj dziecka

Nie porównuj dziecka do innych. Jeśli już chcesz pokazać mu progres, jaki zrobiło w danej umiejętności, porównaj je do niego samego na wcześniejszym etapie rozwojowym. Dzięki temu pokazujesz mu wzrost jego umiejętności, dajesz szansę na zauważenie procesu, jakim jest uczenie się nowych rzeczy, ale także chronisz je przed zgubnym wpływem porównywania siebie do innych, które powoduje pogorszenie samopoczucia, kompleksy oraz nieadekwatną ocenę własnych możliwości.

Pochwała, docenienie zaangażowania, a także symboliczne odznaki za włożoną pracę w dany projekt pomagają dziecku spostrzegać siebie jako osobę kompetentną, samodzielną i mającą możliwości do realizacji kolejnych wyzwań.

Rozmawiając z dzieckiem o jego dobrych i słabych stronach możesz wykorzystać bajki terapeutyczne, ćwiczenia rozwojowe, a także teksty psychologiczne określające predyspozycje danej osoby.

Paulina Gaworska, psycholog

Bibliografia:

Stawecka A. (2009) Rozwój psychofizyczny dzieci w okresie późnego dzieciństwa., Kielce, Studia Pedagogiczne. Problemy Społeczne, Edukacyjne i Artystyczne 18, 61-74