Mali wielbiciele teatru
„Edukacja teatralna powinna być integralną częścią wychowania dzieci we współczesnym świecie. Pozwala ona wychować przyszłego aktywnego, wrażliwego odbiorcę sztuki, a także pomaga rozwijać inteligencję emocjonalną każdego dziecka”.
Zapoznaj malucha z teatrem
To uniwersalna a zarazem unikalna forma edukacji kulturalnej, dlatego jeśli mamy takie możliwości, warto już od najmłodszych lat, zapoznawać maluchy z różnymi rodzajami przedstawień teatralnych. Spektakle prezentowane w dziecięcych teatrach są szalenie zróżnicowane - mogą być abstrakcyjne, zupełnie „niemożliwe” i zwariowane, jak fantazja dziecięca, pełne aluzji i odniesień. Przepełnione muzyką, z iskrzącymi humorem dialogami, czasem z elementami grozy, a także wyraźnie zarysowanymi, plastycznymi postaciami. Kunsztowna gra aktorska wykonawców, ich nienaganna dykcja oraz ciepłe lecz donośne głosy (konieczne, by zainteresować widza w wieku lat kilku), to kolejne atuty, które czynią teatr wręcz niezbędnym w wychowaniu i edukacji młodego człowieka. Aktorzy bawią najmłodszych błyskotliwą rozmową, dowcipem oraz pięknym, literackim słowem. Trzeba przyznać, że zazwyczaj bardzo poważnie i z szacunkiem traktują swoją dziecięcą publiczność.
Wychowanie przez sztukę
Oprawa graficzna, scenografia i kostiumy są równie ważne. Dotykamy tu istotnej kwestii, bliskiej wychowaniu przez sztukę. Dzięki obserwacji i uczestnictwie w teatralnych wydarzeniach, dzieci kształtują właściwe upodobania estetyczne, rozwijają wyobraźnię. Teatr pomaga w rozwijaniu osobowości, pozwala dziecku odkryć własne zainteresowania i upodobania oraz wyzwala w nim ekspresję twórczą. Odgrywa dużą rolę w kształtowaniu poznawczego stosunku do otaczającego świata, rozwija uczucia i wyobraźnię, a także budzi potrzebę obcowania z literaturą, plastyką i muzyką w różnych formach. Twórcy przedstawień dla dzieci zazwyczaj starannie opracowują i wykonują kostiumy, niekoniecznie barwne, ale ciekawe, przemawiające do dziecięcej wyobraźni. Teatr niezmiennie zdumiewa i zachwyca widzów swą plastyczną oryginalnością, a w dodatku otwiera, także dorosłych, na niecodzienne rozwiązania scenograficzno-przestrzenne.
reklama
Wachlarz róznorodności
Teatr dla dzieci nie boi się nowych wyzwań ani niecodziennych konwencji, wciąż się rozwija, poszukując nowych środków wyrazu. Dzięki temu zapoznaje publiczność z różnymi technikami i formami teatralnymi, ceniąc przy tym klasykę. Po prostu dba, by przedstawienia budziły w młodym widzu zainteresowanie teatrem różnorakim. Reżyserzy i twórcy spektakli raz oczarowują nas i nasze pociechy przepięknymi, tradycyjnymi marionetkami, pozwalając poczuć młodym widzom atmosferę i urok dawnego przedstawienia kukiełkowego. Innym razem prezentują fascynujący teatr cieni lub technikę japońskiego teatru lalek bunraku, która łączy się z techniką czarnego teatru. Uczestnicząc w tego rodzaju wydarzeniach, dziecko poznaje teatr wywodzący się ze starej kultury Dalekiego Wschodu, gdzie ubrani na czarno aktorzy, na czarnym tle, niewidoczni dla widza, animują materią, która w świetle eksponuje kolor, scenografię, rytmikę ruchu scenicznego, muzykę i dramaturgię, wydobywając piękno lalki. Przyciągane tajemniczym cieniem i delikatnym blaskiem, dzieci uczestniczą w pokazie swoistej magii. Brak wesołych, skocznych piosenek nie przeszkadza, wręcz pomaga, dzieciom i dorosłym, pozostać w niesamowitym klimacie dalekowschodnich baśni.
Podczas kolejnego spektaklu dzieci poznają zupełnie inny teatr, oparty na umowności i fantazji wyczarowanej z kawałka materiału, starego garnka czy ociosanej gałęzi. Są to rzeczy tak bliskie wyobraźni dziecka, iż treść jest dla malucha jasna i czytelna bez dodatkowych wyjaśnień. Oczywiście całość musi być tak pomyślana, by dzieci nie nudziły się ani przez moment. Dzieci uwielbiają również spektakle muzyczno-taneczne, ekspresyjny taniec, rozśpiewane teksty, muzykę skomponowaną specjalnie dla teatru.
Multimedia
We współczesnych przedstawieniach coraz częściej wykorzystywane są multimedia. Dzięki video-projekcjom oraz grze świateł udaje się stworzyć wrażenie głębokiej, dynamicznej przestrzeni, pełnej różnorodnych, ruchomych iluzji, a komputerowe animacje dodają widowisku szczególnego smaczku. To nowość, a dla dzieci atrakcja i kolejny krok w poznawaniu świata teatru.
„Mędrcy starożytni chytrze obmyślili, w jaki sposób można by ludziom mówić prawdę prosto w oczy, nie robiąc tego w sposób grubiański. Pokazywali im dziwne lustro, w którym ukazywały się różnego rodzaju zwierzęta i dziwaczne przedmioty. Był to widok zarówno ciekawy, jak i budujący. Nazwali to bajką” – Hans Christian Andersen
reklama
Wychowawcze walory baśni
Właściwy baśniom schemat konstrukcyjny, z wyraźnym podziałem na bohaterów pozytywnych i negatywnych, zawsze i wszędzie przemawia do dziecięcej wyobraźni. Doskonale wiemy, że nie realistyczne opowiastki, ale właśnie opowiadanie przesycone fantazją i cudownością, jest w stanie dostarczyć dziecku ogromną ilość elementów dostosowanych do jego sposobu myślenia, rozwoju zainteresowań i wyobraźni. W teatrze dziecko ma do czynienia z oczywistym i zdecydowanie ukazanym światem dobra i światem zła, wybory moralne bohaterów są jasne, zło zostaje ukarane, dobro wynagrodzone. I choć częstokroć bohaterowie muszą przejść wiele prób, czekają ich trudne zadania, wymagające poświecenia i odwagi, to na końcu zawsze czeka nagroda.
Dzieci uczą się, że warto wierzyć w przyjaźń, miłość, odwagę, lojalność i mądrość, te najcenniejsze „skarby” człowieka. Dorosłym bajka kojarzy się zwykle z historią opowiedzianą na wesoło. Ale tak nie musi być, czego dowodem są przedstawienia, w których poprzez sztukę twórcy rozmawiają z widzami „na poważanie”, podejmując trudne tematy, takie jak współczucie, poświęcenie dla innych, zwyczajna dobroć, niełatwa w dzisiejszych czasach. Mówią też o miłości i wybaczeniu, o dojrzewaniu do odpowiedzialności, do empatii. Posługując się metaforą i językiem teatru łatwiej docierają do dziecięcych serc i umysłów, tworząc spektakle, które poruszają również rodziców. Poprzez inscenizacje pełne humoru i ciepła, wśród dowcipu i zabawy, bez natrętnego dydaktyzmu, dorośli przybliżają dzieciom sprawy ważne i poważne, trudne problemy i dylematy, o których mówi baśń, bo to rola baśni właśnie.
Teatr dla najmłodszych
Koncepcja teatru dla najmłodszych, w Europie rozpowszechniona od blisko trzydziestu lat (w tym we Włoszech, Francji, Szwecji i Danii), w Polsce jest jeszcze mało znana. Powstała z potrzeby dookreślenia zjawiska twórczości teatralnej dla dzieci w wieku od kilku miesięcy do trzeciego roku życia poniżej trzeciego roku życia i po raz pierwszy zaczęto jej używać niespełna pięć lat temu. My, dorośli często myślimy, że dzieci nie rozumieją wielu wyrafinowanych pomysłów.
Jednak badania i doświadczenie pedagogów kreatywności oraz psychologów pokazują, że maleńkie dzieci pojmują znacznie więcej, niż się często przyznaje. Toteż warto zachęcić do intensywnego uczestnictwa w kulturze teatralnej niemal „od kołyski”. Bywa tak, że rodzice boją się tego, co ich dziecko może robić w czasie spektaklu, jak oni sami powinni się zachowywać i jak reagować. Nie należy się tego obawiać. Spektakle tworzą osoby starannie przygotowane do kontaktu z maluchami, a każde przedstawienie ma inny rytm, dlatego tak ważna jest otwartość artystów, obecność „tu i teraz”, by „twórczo przetwarzać, a nie ograniczać ekspresji dzieci”, stymulując ich kreatywność. Bo to jest teatr, a w teatrze najważniejsza jest wyobraźnia!
Anna Czajkowska
pedagog, logopeda
www.logopedzi.pl