Jak radzić sobie z poczuciem winy, gdy twoje dziecko jest „inne”

Rodzice dzieci z problemami w uczeniu się i trudnościami w koncentracji uwagi często czują się winni. Choć takie poczucie winy jest powszechne, naprawdę rzadko jest ono uzasadnione, a na pewno nie jest w żaden sposób użyteczne. Na szczęście są rzeczy, które możesz zrobić, aby pozbyć się poczucia winy lub przekuć je w coś bardziej pożytecznego.

Dlaczego rodzice czują się winni?

Zacznijmy od tego, że jeśli masz poczucie winy związane z problemami dziecka, to musisz wiedzieć, że nie jesteś w tym osamotniona. Poczucie winy i wstydu jest powszechne wśród rodziców, których dzieci mają tego rodzaju trudności. Istnieje wiele powodów, które rodzice wskazują, to kilka najczęściej wymienianych:

• Poczucie, że to „przez Ciebie” dziecko jest takie. Pojawia się ono szczególnie wówczas, gdy któreś z rodziców w dzieciństwie także miało podobny problem. Okazuje się, że ADHD, dysleksja, zaburzenia uwagi często występują „w rodzinie” i rozważa się czynnik dziedziczny. W takich sytuacjach rodzic podobnie „obciążony” czuje się z tym wyjątkowo źle i uważa, że jest odpowiedzialny za stan dziecka.

• Poczucie, że stworzyłeś lub pomijałeś problemy. Jeśli jesteś matką, możesz się zastanawiać, czy problemy nie biorą się stąd, że zbyt słabo troszczyłaś się o siebie w czasie ciąży. Inni rodzice martwią się, że przeoczyli wczesne sygnały świadczące o problemach dziecka i niewystarczająco prędko zaczęli z nim pracować, prowadzić terapii, szukać pomocy.

• Poczucie, że jesteś złym rodzicem. A jeśli nawet nie złym, to na pewno niewystarczająco dobrym. Nawet jeśli bardzo się starasz, oboje pracujecie ciężko, to i tak może się okazać, że to nie pomaga i nie przynosi oczekiwanych skutków. Wtedy zarzucasz sobie, że to Twoja wina. Często poczucie to podsycają uwagi innych ludzi, którzy sugerują, że to wina wychowania i postępowania z dzieckiem.

• Wstydzisz się własnych reakcji. Powolność dziecka, jego ciągłe zajmowanie się czymś innym, kręcenie na krześle, gdy ma pracować… to wszystko może męczyć i drażnić. Czasem tak bardzo, ze nie umiesz powstrzymać się od krzyku, narzekania czy złośliwości skierowanych do dziecka. Gdy to przemyślisz, obwiniasz się, że nie potrafisz zdobyć się na empatię i wyrozumiałość w stosunku do własnej pociechy.

• Dlaczego właśnie my? To pytanie prędzej czy później stawiają sobie rodzice każdego dziecka z problemami. Nie jest to poczucie winy, a raczej złość, że to właśnie Wy musicie się zmagać z tymi trudnościami. Jednak taka złość, podobnie jak poczucie winy, choć może chwilowo przynieść ulgę, na dłuższą metę nie jest tym, co „pracuje” dla Was.

Wszystkie te uczucia są normalne. Ale nie są ani pomocne, ani uzasadnione.

Jak radzić sobie z tymi uczuciami?

Zrozumienie niektórych przyczyn, dla których rodzice czują się w ten sposób, może pomóc wyeliminować poczucie winy i sprawi, że uda się podjąć pewne kroki, aby poczuć się lepiej.

Wiedz, że to nie Twoja wina

Wiedz, że nie spowodowałeś problemów Twojego dziecka. Kiedy mowa o ADHD, ADD czy innych trudnościach z koncentracją uwagi i nauką, wiele wskazuje na to, że kluczową rolę odgrywa genetyka. Niektóre cechy genetyczne, takie jak kolor oczu, są przekazywane w rodzinach w przewidywalny sposób (możemy określić prawdopodobieństwo, czy dziecko odziedziczy taki czy inny kolor tęczówki). Jednak geny, dotyczące procesów uczenia się i kontrolowania swojego zachowania, do takich nie należą.

Prawdopodobnie istnieje wiele genów, które odpowiadają za procesy uczenia się – nie zostały one jeszcze dostatecznie poznane. Tym bardziej nie jest możliwe świadome zdecydowanie, czy nasze dziecko będzie takie czy inne, leży to całkowicie poza naszymi możliwościami.

Oprzyj się chęci obwiniania

Oprzyj się chęci obwiniania siebie, partnera i dziecka. Zastanów się nad pozytywnymi stronami Waszej sytuacji. Spróbuj też częściej spoglądać na sprawy z perspektywy dziecka – to jemu jest w tej sytuacji najtrudniej.

Zbuduj sieć wsparcia

Zbuduj sieć wsparcia. Dzięki niej zrozumiesz, że nie jesteś pozostawiona sama sobie. Z czasem, gdy poczujesz się pewniej, odkryjesz, że Ty także możesz dzielić się z innymi. Rodzice dzieci, które mają problem z nauką i skupieniem uwagi, mogą być źródłem skutecznych porad – często takich, jakich nie znajdziesz w książkach. Dzięki takiej sieci możesz też spotkać ludzi, którzy staną się przyjaciółmi Twoimi lub Twojego dziecka.

Dowiedz się jak najwięcej

Dowiedz się jak najwięcej o kwestiach uczenia się i koncentrowaniu uwagi. Zrozumienie tego, jak dziecko się uczy, co mu pomaga, a co je rozprasza, pozwoli Ci działać skuteczniej. Dzięki takiej wiedzy możesz też pewniej wstawić się za dzieckiem w szkole – wiesz czego możesz oczekiwać i jak tego wymagać. Z Twoim merytorycznym wsparciem dziecku łatwiej będzie osiągnąć sukces: naukę w zgodzie z samym sobą i na miarę własnych możliwości.

Wypracuj strategie radzenia sobie w różnych sytuacjach

Wypracuj strategie radzenia sobie w różnych sytuacjach. Niektóre dni będą lepsze od innych. Dowiedz się, jak poradzić sobie ze zmęczeniem, zrezygnowaniem, bezradnością czy frustracją. Twój spokój pomoże dziecku bardziej niż najbardziej wyszukane terapie – dzięki niemu wie, że wszystko jest pod kontrolą i w atmosferze bezpieczeństwa może zmierzyć się w wszelkimi wyzwaniami.

Przygotuj plan na różne okazje

Przygotuj plan na różne okazje. Szczególnie uważnie przemyśl sobie, co zrobić i odpowiedzieć, gdy ktoś powie do Ciebie jedną z tych rzeczy, które sprawiają, że czujesz się winną i odpowiedzialną za taki stan rzeczy.

Zadbaj o swój związek z partnerem

Zadbaj też o swój związek z partnerem, bo dobra relacja daje wsparcie i siłę do radzenia sobie w trudnych sytuacjach. Jeśli nie mieszkasz wspólnie z drugim rodzicem dziecka, dla jego dobra opracuj zasady pracy z nim, których będziecie przestrzegać oboje.