Porażka może być zwycięstwem. Naucz dziecko wyciągania wniosków

Sukces i zwycięstwo zazwyczaj są jednogłośnie interpretowane jako coś dobrego i pożądanego. Z kolei porażka czy doświadczenie niepowodzenia, choć niechciane, mogą coś dziecku pokazać mogą być wartościowe. Kiedy zamiast słowa „porażka” wstawisz „lekcja”, na dane wydarzenie można spojrzeć całkowicie inaczej. Pomóż swojemu dziecku wyciągać wnioski z danej sytuacji i pokaż, że porażka może być zwycięstwem.

Czy wiesz, dlaczego dzieci chcą odnosić sukcesy?

Potrzeba odnoszenia sukcesów jest zaszczepiona w ludziach od najmłodszych lat. Dzięki nim uzyskujemy poczucie spełnienia i satysfakcji z efektów naszych działań, dostajemy uwagę oraz aprobatę otoczenia. Zarówno dorosły, jak i dziecko, dzięki osiąganiu zamierzonych rezultatów, zyskuje poczucie sprawstwa i wpływu na swoje życie.

Porażki są dla dzieci frustrujące, ponieważ na drodze do realizacji celów staje przeszkoda - coś się nie udaje. Może młody człowiek nie ma potrzebnej wiedzy, umiejętności lub w danej sytuacji ktoś wykonał swoje zadanie lepiej. Takie sytuacje są nieuniknione, dzięki nim dziecko uczy się radzenia sobie z trudnymi emocjami, konfrontuje się z własnymi ograniczeniami. Naszą rolą, jako rodziców, jest nauczenie dzieci widzenia porażki jako zwycięstwa, jako szansy i lekcji, która wykorzystana może dać niespodziewane rezultaty. Tylko jak to zrobić?

Zobacz, jak pomóc dziecku poradzić sobie z porażką

Kiedy sami przyjmiemy perspektywę, że porażka jest okazją do nauki, a każdy może popełniać błędy, które kształtują charakter, łatwiej będzie nam przekonać dzieci do takiego podejścia.

Zamiast porównywać, krytykować czy dyskredytować wysiłek dziecka, warto spojrzeć na daną sytuację jego oczami, wczuć się i empatycznie spróbować zrozumieć jego emocje. Np. w trakcie grania w grę planszową możemy zastosować metodę naprzemiennego wygrywania i przegrywania tak, aby oswoić dziecko z różnymi wariantami zakończenia gry.

W sytuacji, kiedy pojawia się złość czy smutek po przegranej, mamy szansę wyrazić zrozumienie dla emocji dziecka np. „Widzę, że jest Ci smutno, ponieważ chciałeś wygrać. Mam propozycję - może spróbujemy jeszcze raz, co Ty na to?”. Jednocześnie akceptujemy uczucia i proponujemy rozwiązanie. Możemy też poczekać na rozwiązanie, które wymyśli dziecko.

Pomocne w uczeniu się radzenia sobie z poravżką jest bezpieczna atmosfera, w której dziecko czuje się pewnie i komfortowo. Jeśli wie, że rodzice nie nakrzyczą na nie, kiedy coś mu się nie uda, a docenią zaangażowanie, wysiłek i staranie, chętniej będzie podejmowało nowe próby i to nawet w sytuacji, kiedy niektóre z nich będą nieudane.

Nadmierna koncentracja na sukcesie, dążenie do perfekcjonizmu nie są sprzymierzeńcami nauki i wyciągania wniosków z porażek. Dlatego pozwolenie sobie i dziecku na niedociągnięcia może być dobrym wyjściem, zwłaszcza jeśli pociecha za bardzo przejmuje się efektem swoich działań.

Rozmowa z córką lub synem o tym, co daje porażka, jak można następnym razem podejść do problemu oraz wspólne szukanie rozwiązań – buduje nową perspektywę. Pokazuje, że z wielu sytuacji płyną bezcenne lekcje, a samodzielne szukanie, próbowanie i ulepszanie własnej pracy jest możliwością wpływania na otaczający nas świat.

Zrozum, że porażka może być zwycięstwem. Co robić, aby nauczyć dziecko wyciągania wniosków?

Uznaj uczucia dziecka, nie zaprzeczaj im, ani nie bagatelizuj ich.

Razem spróbujcie zastanowić się, co się wydarzyło, co może dać dobrego określona sytuacja oraz jakie rozwiązania były by możliwe. Daj szansę dziecku, aby pierwsze zaproponowało swoje rozwiązania.

Modeluj zachowanie – pogratuluj zwycięstwa dziecku w grze, doceń prace innej osoby. Pochwal, a jednocześnie powiedz, kiedy coś Cię zezłościło lub zasmuciło.

Motywuj pozytywnie, porównuj jedynie z dzieckiem na innym etapie rozwoju. Unikaj krytykowania, porównywania z innymi, przeceniania możliwości dziecka oraz bagatelizowania sytuacji i wysiłku włożonego w daną pracę.

Rozmawiaj z dzieckiem o sprawach, które wzbudzają Twoją dumę, opowiadaj o sytuacjach, które wymagały wiele prób, pokazuj procesy zmiany np. na podstawie rysunków dziecka, uczenia się pisania liter czy etapy uczenia się zawiązywania sznurówek czy nauki jazdy na rowerze.

Pokazuj, że Tobie też czasem coś nie wyjdzie – zupa będzie niedoprawiona, będziemy mieć trudniejszy dzień w  pracy lub zapomnimy o zakupach. Dziecko bacznie Cię obserwuje, uczy się od Ciebie, jak ma reagować na coś co mu nie wyjdzie.

Paulina Gaworska

Bibliografia:
Nelson J. Pozytywna dyscyplina. CoJaNaTo, Warszawa, 2015