Tych ważnych umiejętności dziecko nauczy się na placu zabaw

Plac zabaw to ulubione miejsce Twojego dziecka? Jeśli chętnie na nim spędza wolny czas, warto stwarzać mu do tego jak najwięcej okazji, ponieważ plac zabaw to także doskonałe miejsce do nauki wielu umiejętności i rozwoju.

Czego dziecko może nauczyć się na placu zabaw?

W odniesieniu do dzieci często używa się określenia „rozwój sensomotoryczny” ponieważ rozwój zmysłów i umiejętności przemieszczania się oraz poruszanie się, są ze sobą nierozerwalnie połączone. Towarzyszy temu stopniowe dojrzewanie układu nerwowego. Aby rozwój był prawidłowy, konieczna jest odpowiednia stymulacja wszystkich zmysłów oraz ich współpraca (czyli tak zwana integracja sensoryczna).

Oprócz zmysłów znanych każdemu, to znaczy wzroku, słuchu, smaku i dotyku, każdy człowiek ma też zmysł przedsionkowy oraz zmysł czucia głębokiego. Układ przedsionkowy, nazywany także zmysłem równowagi oraz układ proprioceptywny, czyli zmysł orientacji ułożenia części własnego ciała, są odpowiedzialne za to, jak dziecko reaguje na położenie jego ciała w przestrzeni, ale mają też ogromne znaczenie dla procesu uczenia się.

Przede wszystkim dzięki nim utrzymuje się prawidłowe napięcie mięśniowe i koordynacja wszystkich części ciała. Zmysły te pozwalają określać nam gdzie jest góra, a gdzie dół, która strona jest prawa, jak daleko od nas coś się znajduje, gdzie znajdują się nasze ręce, nogi i tułów (bez kontrolowania tego wzrokiem), umożliwiają planowanie i kontrolowanie ruchu.

Od sprawności tych dwóch układów i ich zintegrowania z resztą organizmu zależy, czy dziecko szybko i z łatwością nauczy się czytać oraz pisać, czy też będzie mu to sprawiać problemy. Wiele wskazuje też na to, że mają one wpływ na sposób w jaki odbieramy i interpretujemy bodźce, a pośrednio także na emocje.

Dlatego tak ważna jest właściwa stymulacja układu przedsionkowego oraz czucia głębokiego, a najbardziej służy jej naturalna, wszechstronna aktywność ruchowa – taka, jaką dziecko podejmuje na placu zabaw.

Huśtanie czyli pobudzamy sensorykę

Bujanie się na różnego rodzaju huśtawkach i w różnych pozycjach, pozwala dziecku oswajać się z dużą ilością bodźców dostarczanych przez zmysły, a następnie przetwarzać je i integrować. Dzieci powinny mieć dostęp do huśtawek na dwóch łańcuchach, która porusza się w jednym kierunku, ale też do takich zawieszonych na jednej linie, które mogą bujać się w różnych kierunkach (zawieszone na lince opony, kule czy dyski).

Młodsze dzieci lubią, aby je popychać, ale starsze szybko uczą się jak ruchem całego ciała oraz prostowaniem i zginaniem nóg wprawić całą huśtawkę w ruch – to doskonałe ćwiczenie koordynacji, ale też wzmacniające mięśnie nóg, brzucha i grzbietu. Huśtawki uczą też umiejętności oceniania niebezpieczeństwa: jak wysoko się rozbujać, aby nie spaść? Z jakiej wysokości można bezpiecznie zeskoczyć? Jak blisko podejść, aby nie zostać uderzonym?

Z kolei huśtawka typu „waga” uczy, że aby się bawić, trzeba znaleźć kogoś do pary – najlepiej o podobnej wadze. Podczas huśtania konieczne jest kontrolowanie ruchu poprzez odbijanie się nogami. Nie można odbić się za mocno ani za słabo. Moment odbicia trzeba też skoordynować z ruchem tej drugiej osoby. To zabawa, która bardzo dobrze uczy współpracy z innymi ludźmi.

Wspinanie czyli uczymy się planowania

Wiele placów zabaw jest wyposażonych w elementy ćwiczące umiejętność wspinania się: malutkie ścianki wspinaczkowe, liny z supłami, drabinki. Podobnie jak huśtanie się, wspinanie się wymaga koordynacji wielu zmysłów. Pozwala też uświadomić sobie położenie poszczególnych części ciała i wymaga określania kierunków oraz planowania kolejnych ruchów i przewidywania ich konsekwencji: jeśli położę tu rękę, nie będę mieć miejsca na stopę; jeśli wejdę tak wysoko, to którędy zejdę; jaki powinien być następny ruch? Wspinanie uczy też utrzymania równowagi i balansowania ciałem, a to pozwala lepiej poznać własne możliwości.

Zwisanie czyli rozwój motoryki

Zabawa na wszelkich instalacjach, które wymagają zwisania, przenoszenia ciężaru ciała z ręki na rękę, pozwala dziecku rozwijać umiejętności motoryczne, zarówno w zakresie motoryki dużej (ruchy całego ciała), jak i motoryki małej (ruchy palców i dłoni). Zabawy te sprzyjają rozwijaniu umiejętności planowania ruchów i wspierają koordynację wzrokowo-ruchową. Z kolei zabawy polegające na zwisaniu głową w dół wzmacniają wszystkie mięśnie (podniesienie się z tej pozycji mocno je napina), ale też ćwiczy zmysł czucia głębokiego.

Kontakty z innymi dziećmi - umiejętności społeczne

Dzieci mają na nie ogromne zapotrzebowanie i szalenie mało okazji ku temu: w szkole czy na zajęciach dodatkowych zwykle nie mają na to ani czasu, ani możliwości. Spędzanie czasu na placu zabaw pozwala na swobodną zabawę, nudzenie się i twórcze wymyślanie własnych gier.

To pozwala lepiej poznawać innych, uczyć się komunikowania swoich potrzeb, ale też uwzględniania wymagań innych. Dzięki obserwowaniu innych, dziecko uczy się nie tylko słuchania tego co mówią, ale też odczytywania gestów, mimiki, mowy ciała. Kiedy pojawią się problemy – próbuje je samodzielnie rozwiązać.

Plac zabaw to miejsce wielu aktywności. Dlatego też plac zabaw to idealne miejsce dla wszystkich tych dzieci, które mają trudności z koncentracją uwagi, integracją sensoryczną, koordynacją. Spędzając czas w takich miejscach dziecko nie tylko bawi się, ale też przy tej okazji wszechstronnie się rozwija. Czy już wiecie, dlaczego warto chodzić na place zabaw?

Joanna Górnisiewicz