Już potrafię! - kluczowe umiejętności matematyczne przedszkolaka

Przyjęło się uważać, że nauka matematyki zaczyna się dopiero w szkole, w dodatku jest ona bardzo trudna. Tymczasem już trzylatek potrafi pokazać ile ma lat, a czterolatek liczy swoje palce, rozpoznaje numer domu czy tramwaju, wie ile ma samochodzików czy lalek. Umiejętności matematyczne to nie tylko arytmetyka, ale też porównywanie wielkości, długości, orientacja w przestrzeni czy czasie.

Co powinno umieć dziecko kończąc przedszkole i rozpoczynając naukę w szkole?

• znać nazwy liczb,
• przyporządkowywać jeden do jednego podczas dzielenia się (na przykład słodyczami czy zabawkami),
• przeliczać niewielkie zbiory (w zakresie 1-10),
• rozumieć zasadę liczenia: jeden obiekt = jeden liczebnik,
• rozumieć zasadę stałego porządku: po jeden jest zawsze dwa,
• podczas zabawy dodawać i odejmować jeden element zbioru,
• używać palców, aby szybko coś dodać,
• rozumieć stałość liczby,
• pojmować, że ostatni liczebnik oznacza jednocześnie liczebność zbioru,
• rozumieć, że można liczyć nie tylko przedmioty, ale też rzeczy abstrakcyjne (np. trzy życzenia),
• rozumieć, że można zacząć liczyć od dowolnego przedmiotu, a kolejność nie ma wpływu na liczebność,
• rozpoznawać symbole matematyczne : +, -, =,
• orientować się w najbliższej przestrzeni, posługiwać się określeniami dotyczącymi położenia przedmiotów: na górze, na dole, za, pomiędzy itp.,
• orientować się w schemacie własnego ciała: nazywać części ciała, rozróżniać stronę lewą i prawą, także u osoby stojącej naprzeciwko,
• rozpoznawać i nazywać figury geometryczne płaskie: koło, kwadrat, prostokąt, trójkąt i przestrzenne: kula, sześcian,
• określać cechy obiektów: kształt, wielkość, kolor, grubość, fakturę,
• porządkować i klasyfikować zbiory ze względu na ich cechy,
• rozumieć, że czas można mierzyć,
• rozumieć cykliczność zjawisk w przyrodzie (dzień i noc, pory roku, miesiące),
• określać ciężar przedmiotów (lżejszy, cięższy), pojemność naczyń, długość, szerokość, wysokość.

W jaki sposób wspierać naukę matematyki?

Przygotujcie kalendarza pogody

Przez tydzień, codziennie o tej samej godzinie odnotujcie jaka jest pogoda za oknem: rodzaj opadu, temperaturę, stopień zachmurzenia, wiatr. Oczywiście, zabawa może trwać dłużej niż tydzień, warto też do niej wracać, kiedy zmieni się pora roku. Zebrane wyniki można opracować, pokazując dziecku, jak rysuje się wykresy.

Odczytujcie tabele i schematy

Korzystamy z nich codziennie – odczytując godziny odjazdów autobusu, dawkując nawóz do kwiatków, odczytując rachunki, oglądając wiadomości. Można angażować w odczytywanie takich danych dziecko, pokazywać mu jak to robimy.

Uczcie się ułamków

Większość dzieci zupełnie intuicyjnie pojmuje czym jest połowa, a czym ćwiartka – wystarczy, że pomaga w dzieleniu jabłka, pizzy, ciasta, czekolady. Opanowaniu tej umiejętności służą też klocki: na przykład mały jest połową dużego.

Bawcie się wodą

Można ja zorganizować w wannie lub dużej misce. Dajemy dziecku naczynia o różnej objętości i miarkę, a następnie zachęcamy do sprawdzenia ile miarek (wprowadzamy przy tym pojęcia: litr, pół litra) mieści się w określonych naczyniach.

Bawcie się różnymi masami plastycznymi

Bawcie się plasteliną, ciastoliną, gliną, masą solną lub mąką ziemniaczaną zalaną niewielką ilością wody. Masy można łączyć z różnorodnymi materiałami plastycznymi, co służy przede wszystkim dostarczaniu bodźców zmysłowi dotyku, ale też uczy określania: mniej-więcej, lżejszy-cięższy.

Przemeblowujcie mieszkanie

Zmieniając ustawienie mebli w pokoju, zaangażujcie w to dziecko: niech korzystając z miarki krawieckiej lub zwijanej taśmy sprawdzi, czy wystarczy miejsca na dany mebel – to wymaga zmierzenia i mebla, i ściany.

Róbcie porządki

Sprzątając zabawki ułóżcie je na półkach tworząc zbiory: misiów, autek, książeczek. Segregując pranie dzielimy je według koloru – przed praniem, a po upraniu tworząc zbiór koszulek, skarpet itd.

Bawicie się!

W czasie zabawy można dziecko zachęcać do:

• liczenia i klasyfikowania: ile masz aut? Ile jest osobowych?
• określania stosunków przestrzennych: co jest nad nami? Co jest z lewej strony naszego mieszkania? 

Tańczcie

Jest mnóstwo zabaw ruchowych, które wymagają wykonywania poleceń typu: „do przodu prawą nogę daj”. Można też samemu wymyślać takie polecenia do dowolnej melodii.

Gotujcie wspólnie

Trudno wyobrazić sobie lepszą okazję do nauki niż gotowanie i pieczenie. Trzeba odczytać przepis, odmierzyć ilości produktów, postępować zgodnie z instrukcją, nastawić minutnik i sprawdzić temperaturę piekarnika – wszystko to sprzyja rozwijaniu umiejętności matematycznych, a daje dziecku mnóstwo satysfakcji. Nie można bowiem zapominać o tym, jak ważne w procesie uczenia się są pozytywne emocje.