Jak wybrać książkę dla dziecka

Czasem zdarza się, że zaglądam do księgarni, żeby kupić dzieciom książkę, ale nie mam konkretnego tytułu czy choćby autora na myśli. Pół biedy, jeśli jest to realna księgarnia, po dłuższej chwili spędzonej między półkami, po kilkunastu obejrzanych i „pomacanych” książkach udaje mi się coś wybrać. Gorzej, jeżeli zakupu dokonuję w księgarni internetowej. Wirtualnej książki nie mogę przekartkować ani ocenić jakości umieszczonych w niej ilustracji. Nic dziwnego zatem, że wybór jest trudny, zwłaszcza, że na rynku książek przeznaczonych dla dzieci i młodzieży co roku pojawiają się trzy tysiące tytułów. Czym się zatem kierować wybierając książkę dla dziecka?

Płcią

Wprawdzie płeć nie powinna determinować tego, co czytamy, mam nawet swoją prywatną teorię, że dobra książka obroni się sama i podobać się będzie bez względu na wiek i płeć, jednak bądźmy realistami: pod wpływem środowiska (szczególnie rówieśniczego), reklam i mediów, w pewnym wieku dzieci mają zainteresowania typowe dla danej płci.

Wiekiem

Wielu wydawców na okładkach umieszcza informację, dla jakiego wieku dana pozycja jest przeznaczona. Także wiele księgarni dokonuje pewnych podziałów. Można się nimi sugerować, nie należy się jednak bezkrytycznie takimi wskazaniami kierować, bowiem tak naprawdę istotna jest dojrzałość małego czytelnika. Czterolatkowi może się podobać lektura przeznaczona dla znacznie starszego dziecka, ale bywa i tak, że nastolatek zaczytuje się w baśniach i nic w tym zdrożnego. Są jednak pewne „wiekowe” wskazówki, które mogą pomóc, szczególnie osobie, która dopiero nabiera doświadczenia w tym zakresie.

0+

To właściwie książko-zabawki. Wykonane z tkanin, ceratek, pianki, gumy, zróżnicowane pod względem kształtu, faktury, zawierające ruchome elementy dające się wyjmować i chować. Takie książeczki mogą nawet zastąpić poduszeczkę czy ochraniacz w łóżeczku, mogą też towarzyszyć maluchowi w kąpieli. Przeważnie nie zawierają tekstu, tylko same obrazki lub krótkie, jednowyrazowe podpisy. Jest to forma oswajania dziecka z kształtem książki, uczy się ono, że należy skupić wzrok na stronach. Wybierając tego typu książeczki należy się kierować jakością wykonania i użytymi materiałami, bo małe dziecko uczy się świata także przez branie wszystkiego do buzi. Zabawkowe książki powinny mieć takie same atesty, jak każda inna zabawka dla niemowląt. Niezależnie od tego, warto już siedzącemu dziecku czytać „normalne” książki, najlepiej krótkie i proste rymowanki z bogato ilustrowanych wydań.  

2 - 3 lata

To idealny czas, żeby dziecko zaprzyjaźniło się z książką. Do samodzielnej „lektury” należy podsuwać dziecku książki z grubymi kartkami z tekturki, która nie potarga się podczas niewprawnego obracania czy nawet szarpania i potrząsania. Tekstu powinno być niewiele, aby nie nadużywać dziecięcej cierpliwości, najlepsze są krótkie, wpadające w ucho wierszyki lub kilkudaniowe historyjki dotyczące otaczającego dziecko świata.

4-5 lat

Dzieci w wieku przedszkolnym lubią książki o zwierzętach. Mogą to być specjalnie dla nich przygotowane publikacje, ale powodzeniem cieszą się także albumy i encyklopedia na „wyrost”. Warto przy tym pamiętać, że poważne wydawnictwa dbają o zawartość merytoryczną swoich książek, na rynku jest natomiast sporo tytułów tanich, lecz jeżących się od błędów. Przedszkolaki lubią też historie o swoich rówieśnikach, najbardziej takie, w których bohaterowie muszą się zmierzyć z podobnymi sytuacjami jak samo dziecko: wizyta u dentysty, lekarza, narodziny młodszego rodzeństwa, pójście do przedszkola. Na tym etapie pojawiają się pierwsze dziecięce zamiłowania i preferencje, zdarza się, że chłopcy wolą książki o dinozaurach i maszynach, a dziewczynki o księżniczkach i wróżkach. Dbajmy jednak o to, żeby i jedni i drudzy dostawali lektury zróżnicowane tematycznie.

6-7 lat

To czas, kiedy dziecko zaczyna samodzielnie czytać. Ważne jest zatem na tym etapie, aby książki były dostosowane do potrzeb tej grupy czytelników: napisane były czcionką niezbyt zagęszczoną, prostymi zdaniami, okraszone dobrymi ilustracjami, które pozwolą odpocząć oczom. Sam tekst powinien być interesujący, zarówno pod względem tematu, jak i fabuły.

8+

W tym wieku dzieci mają własne preferencje i najchętniej same decydują o doborze lektur. Dorosły może (i powinien) podsuwać własne propozycje.

Listy lektur

W poszukiwaniach książki dla dziecka (szczególnie starszego) możemy też kierować się listami lektur. Niektórym może się to źle kojarzyć, warto jednak wziąć pod uwagę, że lista książek zalecanych do przeczytania w danej klasie układana jest przez znawców tematu. Szkoda by było, żeby dziecko nie sięgnęło po jakąś wartościową pozycję tylko dlatego, że jest na owej liście. Oprócz listy książek zalecanych przez ministerstwo, można znaleźć też listy polecane przez autorów danego podręcznika do języka polskiego czy po prostu różnego rodzaju rankingi czy „złote listy”.

Nagrody

Niezłą wskazówką są także listy książek nagrodzonych w rozmaitych konkursach, przy czym warto sięgnąć nie tylko po zwycięzców, ale także nominowanych, na przykład w takich konkursach, jak:

Książka Roku PS IBBY
Nagroda DONGA
Literacka Nagroda im. K. Makuszyńskiego
Konkurs literacki im. Astrid Lindgren