Jak pomóc nadpobudliwemu dziecku kontrolować emocje podczas spotkań rodzinnych

Spotkania rodzinne… Dla jednych to czas, kiedy w przemiłym gronie dalszej i bliższej rodziny można usiąść, podyskutować, pośmiać się i wspólnie pozachwycać smakiem wybornych potraw. Dla innych to nudne minuty, które wydają się trwać godzinami, kiedy trzeba siedzieć w bezruchu, ciągle jeść, a w dodatku w nieustannym napięciu kontrolować każde słowo i zachowanie, aby nie narazić się na przykre komentarze cioci, niewinne „uwagi” wujka, czy całkiem jawne złośliwości ze strony dziadka. Do tej drugiej grupy najczęściej należą nasze dzieci. Jeżeli mają przy tym trudności z kontrolowaniem swoich emocji i są nadpobudliwe, to rodzinne spotkania stają się dla nich prawdziwą męką. Jak pomóc zbyt aktywnemu dziecku odnaleźć się w czasie spotkań rodzinnych?

Zaplanuj czynności, w których dziecko może brać udział

Siedzenie przy stole przez długi czas to dla ruchliwego dziecka niemała kara. W miarę spokojnie pozostanie przy nim tylko na czas jedzenia, ale pod warunkiem, że posiłek trwa tyle, co zwykły obiad w domu. Potem trzeba mu poszukać jakiegoś zajęcia. Wypróbuj takie, które pozwalają na swobodne decydowanie o tym, kiedy dziecko przyłączy się do zabawy i kiedy z niej zrezygnuje. Zajęcia związane z okazją spotkania są świetnym pomysłem.

Jeśli spotykacie się z okazji świąt, dzieci mogą ozdabiać pierniczki, malować jajka, czy przygotowywać różne ozdoby (w internecie jest mnóstwo pomysłów, jak zrobić naprawdę atrakcyjne ozdoby z rzeczy dostępnych w każdym domu czy kosztujących niewielkie pieniędze). Jeśli okazją do spotkania są czyjeś urodziny czy imieniny, zaproponuj dzieciom wspólne robienie kartki z życzeniami czy jakiegoś prezentu. Jesienią można ozdabiać dynie (ze względów bezpieczeństwa przygotuj naklejki lub flamastry do ich malowania zamiast noży), zimą budować bałwana, a latem malować farbami za pomocą rożnych kwiatów i traw.

Owszem, taka organizacja wymaga pełnego zaangażowania się co najmniej jednej dorosłej osoby w opiekę nad dziećmi, ale jeśli w czasie spotkania Twoje dziecko i tak co chwilę odrywa Cię od stołu, a do tego musisz zmierzyć się z krytyką Twoich metod wychowawczych, to może lepiej spędzić czas organizując zabawę wszystkim dzieciom? Jeśli dzieci jest więcej, umów się wcześniej z innymi mamami, że będziecie pełnić dyżury przy dzieciach, to pozwoli zaspokoić potrzebę biesiadowania, a wszystkich uwolni od towarzystwa znudzonych i marudzących pociech.

Można też przemyśleć wynajęcie osoby, która profesjonalnie zajmuje się dziećmi – animatora. Takie rozwiązanie jest droższe, ale pozwoli wszystkim dorosłym członkom rodziny na chwilę odpoczynku od najmłodszych.

Poproś swoje dziecko o zorganizowanie zajęcia dla innych

Odpowiednio wcześnie, na pewien czas przed planowanym przyjęciem, zaproponuj swojemu dziecku, aby wymyśliło jakieś zajęcia dla młodszych kuzynek i kuzynów. Pomóż mu wyszukać odpowiednie zabawy, które sprawdzą się w takich sytuacjach, przygotujcie plan i niezbędne akcesoria. Konieczność bycia odpowiedzialnym za dobre samopoczucie innych, może pomóc Twojemu dziecku zapanować nad emocjami i impulsywnością.

Może się okazać, że dziecku trzeba trochę pomóc w rozpoczęciu zabawy, dlatego warto nad tym czuwać – na początku z pewnego dystansu, a gdy sytuacja tego wymaga, także z bliższa.

Poproś dziecko o dokumentowanie wydarzeń

To zajęcie idealne dla starszych dzieci, szczególnie takich, które potrafią dobrze obsługiwać aparat fotograficzny lub kamerę. Możesz poprosić swoją pociechę, aby wcieliła się w rolę fotografa. Wcześniej ustalcie, co na takich fotografiach powinno się znaleźć: portrety ludzi, ładnie udekorowane jedzenie, tańczące pary, bawiące się dzieci. Porozmawiajcie też o tym, że nie powinno się fotografować ludzi w trakcie gdy jedzą, ale też w żadnych ośmieszających ich sytuacjach.

Jeśli dziecko sprawnie posługuje się także komputerem, jeszcze w czasie trwania imprezy może zrobić pokaz zdjęć i zaprezentować je gościom (tu potrzebny jest projektor lub kabel umożliwiający podpięcie komputera do telewizora, trzeba też wcześniej sprawdzić możliwości techniczne). Można też przygotować na następny rodzinny zjazd album z fotografiami. To nie tylko pozwoli zachować wspomnienia i uwiecznić członków rodziny, ale też da dziecku absorbujące zajęcie i pozwoli poczuć dumę z bycia częścią rodziny.

Gra wspólna czy indywidualna?

Rodzinne spotkania to dla dzieci okazja do wspólnej gry czy zabawy. Pomysły pojawiają się spontanicznie i wszystkie dzieci chętnie podążają za dzieckiem dominującym – liderem grupy. Czasem jednak liderów jest dwóch i zaczyna się cicha (lub nawet całkiem głośna) walka o przywództwo w grupie. Jeśli dziecko nie radzi sobie z emocjami, to najczęściej nie umie odnaleźć się też w takiej sytuacji. Także gry, które wymagają rywalizacji, mogą być przyczyną utraty kontroli nad własnym zachowaniem. Jeżeli tak jest w Waszym przypadku, poszukaj gier wymagających współpracy (gry kooperacyjne) i zaproponuj je dzieciom. Możesz też przygotować jakąś grę indywidualną, która pozwoli dziecku zająć się nią w samotności – to idealne rozwiązanie, gdy na spotkaniu jest mało dzieci.

Pozwól dziecku wybierać

Jeśli dziecko jest starsze i wie, że jego zachowanie bywa źródłem problemów, zastanówcie się wcześniej, jak można im zaradzić: co dziecku pomaga, a co przeszkadza w zapanowaniu nad sobą. Możecie ustalić sygnał – jakiś umówiony znak, który przypomina dziecku, że powinno na chwilę znaleźć sobie miejsce, gdzie będzie się mogło uspokoić. Być może przyda się też inny sygnał – skierowany do rodzica i oznaczający, że czas już wracać do domu?

Joanna Górnisiewicz