Muzykoterapia stanowi najstarszą i najbardziej rozwiniętą formę terapii przez sztukę, a związek między muzyką i medycyną sięga początków historii ludzkości.

Tadeusz Natanson (pedagog i kompozytor, autor książek na temat muzykoterapii) pisze, że już starożytni Egipcjanie, Grecy i Rzymianie znali i doceniali jej dobroczynny wpływ na funkcjonowanie człowieka, dlatego wykorzystywali ją podczas obrzędów uzdrawiających. Zainteresowanie wpływem muzyki w dyscyplinach medycznych – jako pierwszej w psychiatrii – wzrosło w XVIII wieku. Podczas II wojny światowej uznano muzykę za środek terapeutyczny, co miało istotne znaczenie dla jej upowszechniania, także w placówkach oświatowych. Muzyka jako forma sztuki, tak bliska i potrzebna ludziom, jest uniwersalnym środkiem przekazu w różnych kręgach kulturowych.

To specyficzny język, rodzący się z osobistych wzruszeń i zaspokajający potrzebę przeżyć estetycznych. Pozwala na większą swobodę w wyrażaniu własnych emocji, ponieważ posługuje się całą paletą różnorodnych środków ekspresji, wyrażanych poprzez dźwięki, w których dominują uczucia.
Współcześnie muzyka wykorzystywana jest nie tylko podczas zajęć muzykoterapeutycznych, ale również podczas zajęć edukacyjnych, jako metoda wszechstronnej i wieloaspektowej stymulacji rozwoju. Ze względu na naturalne potrzeby dziecka, przyjmuje ona najczęściej formę terapii aktywnej. Dzięki obcowaniu z nią dzieci mogą uwolnić się od zahamowań i zapomnieć o ograniczających je trudnościach – „niewerbalne środki porozumiewania się odgrywają szczególną rolę w relacjach z dziećmi, nie posiadającymi jeszcze tak wykrystalizowanego aparatu pojęciowego jak dorośli. Nie trudno zauważyć, że właśnie ruch i śpiew, które są wyrazem ekspresji muzycznej, stanowią u dzieci element ich naturalnej aktywności i dzięki temu są znacznie bliższe dziecku” (R. Ławrowska).

Muzykoterapią mogą być objęte zarówno dzieci zdrowe, jak i niepełnosprawne, przy czym w przypadku tych drugich, nacisk kładzie się na realizację dodatkowych celów, zgodnych z potrzebami danego dziecka.  Muzykoterapię z powodzeniem stosują specjaliści i pedagodzy w terapii dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym, autyzmem, z różnego typu zaburzeniami słuchu, wzroku, niepełnosprawnymi umysłowo, a także u dzieci z zaburzeniami zachowania czy ADHD, których w naszych przedszkolach i szkołach jest coraz więcej. Zajęcia muzykoterapeutyczne pomagają bowiem zarówno w wyciszeniu dziecka nadmiernie agresywnego, jak i w aktywizacji dziecka niepewnego siebie, nieśmiałego, bojaźliwego. Dzięki temu można wyeliminować zachowania stwarzające problemy w grupie rówieśników.

Muzykoterapia pozwala na wczesne wykrywanie nieprawidłowości z zakresu percepcji słuchowej lub wzrokowej, motoryki i orientacji wzrokowo-słuchowej oraz ich eliminowanie dzięki zastosowaniu odpowiednich ćwiczeń. Zajęcia muzykoterapeutyczne są bardzo pomocne w nauce koncentracji uwagi, umiejętności podporządkowania się określonym zasadom i czekania na swoją kolej. Terapia muzyczna stymuluje rozwój dziecka, pomaga w kształtowaniu osobowości i leczeniu jego dysfunkcji. Rozwija pamięć i spostrzegawczość. Zaleca się ją dzieciom mającym trudności z lateralizacją  i orientacją przestrzenną.

Głównym celem działań muzykoterapeutycznych u dzieci w wieku przedszkolnym i młodszym szkolnym jest:

·    wspomaganie ogólnego rozwoju,
·    usprawnianie motoryczne,
·    stymulacja efektywności pracy umysłowej, poznawczej, rozwoju zmysłów, koncentracji uwagi i pamięci bezpośredniej,
·    działanie pobudzające rozwój poczucia estetyki,
·    rozwój twórczy i emocjonalny, który dzięki łączeniu muzyki, plastyki i poezji, pozwala w pełni wykorzystać potencjał małego człowieka,
·    zaspokajanie naturalnej potrzeby dzieci, jaką jest zabawa; zachęcanie do aktywnego muzykowania, śpiewu, gry na instrumentach,
·    umożliwianie swobodnego wyrażania siebie, własnej ekspresji werbalnej, ruchowej, wokalnej i uczuciowej,
·    rozładowanie napięć emocjonalnych,
·    zwiększanie wiary we własne możliwości i poprawa samooceny,
·    odblokowywanie uczuć i ujawnianie emocji czy napięć,
·    rozładowanie i odreagowanie różnorodnych negatywnych emocji oraz rozwijanie emocji pozytywnych,
·    uspokojenie, rozluźnienie, stan relaksu lub pobudzenia,
·    pomoc w pozbywaniu się stresu,
·    wyciszanie agresji,
·    nauka komunikacji interpersonalnej.

Ponieważ muzyka odbierana jest nie tylko przez narząd słuchu, pobudza do działania cały organizm. Elementy dzieła muzycznego, które słyszy człowiek, czyli rytm, dynamika, artykulacja, harmonia, melodia czy kolorystyka, rezonują w całym ciele, mózgu i sercu. Zdaniem Jaques-Dalcroze`a (szwajcarskiego kompozytora, twórcy rytmiki jako dziedziny kształcenia muzycznego), ruch z muzyką aktywizuje czynności układu nerwowego dziecka, intensyfikuje czynności mózgowe, harmonizuje czynności psychiczne, pobudza rozwój fizyczny i psychiczny. Dzieje się tak, ponieważ człowiek odbiera wrażenia poprzez cały system mięśniowo-nerwowy. Jaques-Dalcroze uważał, iż dążenie do zharmonizowania mózgu i ciała poprzez ruch ma wielką wartość rehabilitacyjną, a muzyka jest tym elementem, który harmonizuje to działanie. Wzruszenia, jakie towarzyszą obcowaniu z muzyką, są nie tylko wzruszeniami intelektualnymi, ale poprzez zmysły oddziaływają i wprawiają w ruch cały organizm.

Istnieją różne rodzaje zajęć muzykoterapeutycznych, które mogą być wykorzystywane w przedszkolu czy szkole, a także podczas zabaw z dziećmi w domu. Oto niektóre z nich: zabawa ruchowa ze śpiewem (ilustracja piosenki za pomocą gestów naśladowczych, związanych z jej tekstem), zabawa inscenizowana (wprowadzamy do niej role, wynikające z treści piosenki, używając do tego zabawek, pacynek itp.), ćwiczenia słuchowe (rozwijają wrażliwość na ton, rytm, melodię, tempo wymowy – słuchanie, naśladowanie, rozpoznawanie dźwięków), zabawy rytmiczne (osiąganie zgodności ruchu z rytmem muzyki – odtwarzanie rytmu danej piosenki lub wiersza za pomocą prostych elementów, takich jak tupanie czy klaskanie), łączenie muzyki z zabawą plastyczną (dzieci rysują to, co sobie wyobrażają podczas słuchania utworu, a młodszym proponujemy tematyczne kolorowanki), odpoczynek poobiedni przy muzyce relaksacyjnej - stonowanej, z wyciszonym basowym brzmieniem.

Muzyka jest siłą uniwersalną, działa na człowieka wieloaspektowo niezależnie od wieku, wykształcenia czy pochodzenia. Zbliża do energii, z której istnienia nie zdajemy sobie sprawy! Pozwala nam odblokować emocje bez pomocy lekarza czy psychoterapeuty, a śpiew, taniec są od wieków najlepszą formą terapii, skutecznie uwalniając to, co w nas radosne i piękne.