Koronawirusy odpowiadające na COVID-19 nie odpuszczają. W ostatnim czasie za rosnącą liczbę przypadków zachorowań odpowiada kolejny wariant, znany jako XBB.1.5 lub Kraken. Czym się cechuje bardziej zaraźliwa wersja Omikrona? Czy grozi nam nowa fala zachorowań?
Co to jest Kraken?
W październiku 2022 r. zidentyfikowano nowy rodzaj wariantu Omicron SARS-CoV-2, wirusa wywołującego COVID-19. Obecnie najwięcej mówi się o XXB.1.5. To najnowszy subwariant Omikron i podwariant XBB nazywany Krakenem. Po raz pierwszy zidentyfikowano go w stanie Nowy Jork w październiku 2022 r .
Kraken to rekombinant, czyli hybryda powstała z wymieszania materiału genetycznego dwóch linii rodzicielskich BQ. Wiadomo, że wywodzi się z Omicrona XBB, powstałego z dwóch wcześniejszych wersji Omicron: BA.2.10.1 i BA.2.75. Te blisko spokrewnione podwarianty miały możliwość zamiany genów, gdy zarażały tę samą osobę w tym samym czasie.
Cechą charakterystyczną Krakena jest to, że patogen przenosi się szybciej niż poprzednie odmiany koronawirusa. Niektórzy naukowcy mówią, że XBB.1.5 przenosi się nawet do 40 procent szybciej niż dotychczasowe warianty SARS-CoV-2. Według specjalistów z Uniwersytetu Minnesota jest to prawdopodobnie najgorszy podwariant, z jakim mierzy się teraz świat.
- Dostępne dowody sugerują, że XBB.1.5 jest najbardziej zakaźnym wariantem Omikrona, jaki dotąd wykryto – powiedziała Maria Van Kerkhove, kierownik techniczny WHO ds. COVID-19.
Naukowcy poinformowali także, że za zdolność wirusa do ścisłego przyczepiania się do komórek (połączenie XBB.1.5 z receptorem komórkowym ACE2) odpowiada mutacja o nazwie 486. Od formy rodzicielskiej Kraken różni się także obecnością 14 mutacji w białku kolca.
Nie wiadomo jeszcze, czy XBB.1.5 wywołuje ciężką chorobę w porównaniu z wcześniejszymi wersjami SARS-CoV-2, wirusa wywołującego COVID-19, niemniej WHO informuje, że:
- Nie ma w tej chwili przesłanek, aby stwierdzić, że przebieg choroby jest cięższy w przypadku tego subwariantu.
Gdzie występuje Kraken?
Dyrektor Generalny WHO dr Tedros Adhanom Ghebreyesus poinformował, że XBB.1.5 został zidentyfikowany w ponad 25 krajach, takich jak Stany Zjednoczone, Wielka Brytania, Austria, Dania, Kanada, Izrael i Niemcy.
Według Washington Post w Stanach Zjednoczonych na początku grudnia Kraken stanowił około 2% wszystkich przypadków COVID-19. Liczba ta wzrosła do 40% w ostatnim tygodniu grudnia. Obecne prognozy sugerują, że w pierwszym tygodniu roku XBB.1.5 stanowił ponad 27% przypadków w USA. W północno-wschodnich Stanach Zjednoczonych (gdzie został wykjryty) wariant podrzędny odpowiada zaś za ponad 70% nowych przypadków.
Czy grozi nam nowa fala zachorowań?
Czy Kraken jest już w Polsce? Nie wiadomo. Pewne za to jest, że przez kraj, jak i przez całą Europę, przechodzi obecnie fala zachorowań na infekcje wirusowe układu oddechowego (grypa i RSV), a także choroby bakteryjne (angina, szkarlatyna).
Czy grozi nam nowa fala zachorowań? Profesor Agnieszka Szuster-Ciesielska, z Katedry Wirusologii i Immunologii w Instytucie Nauk Biologicznych UMCS uważa, że:
- Większość osób miała przynajmniej raz kontakt z koronawirusem. Niecałe 60 procent Polaków zaszczepiło się. Jesteśmy w dostatecznym stopniu przygotowani. (...) Jednak biorąc pod uwagę szybką transmisję i odmienność tego wirusa, spodziewamy się, że zakażeń będzie dużo.
Kraken z dużą swobodą ucieka zarówno przed odpornością poszczepienną, jak i poinfekcyjną, a to oznacza, że na infekcję narażeni są praktycznie wszyscy – i osoby zaszczepione i te, które już przechorowały i nabrały odporności i te, które nie chorowały i nie szczepiły się – dodała profesor Szuster-Ciesielska.
Jeśli zaś chodzi o szczepienia przeciwko Krakenowi, według specjalistów w sytuacji, gdy wirus tak szybko mutuje i tworzy coraz nowsze subwarianty, najlepszą ochroną byłyby szczepionki wielowariantowe czy pankoronawirusowe, które będą chroniły przed różnymi odmianami koronawirusa.
Niemniej Andy Pekosz, profesor mikrobiologii molekularnej i immunologii w Johns Hopkins Bloomberg School of Public Health stwierdził, że:
- XBB.1.5 wywodzi się z wariantu omikrona BA.2 i chociaż obecna dwuwartościowa szczepionka została opracowana dla wariantu BA.5, wykazano, że wytwarza ona przeciwciała, które rozpoznają BA.2. Badania laboratoryjne sugerują, że szczepionka biwalentna nadal skutecznie chroni przed ciężką chorobą, choć być może nie tak bardzo przed infekcją.
Jak się chronić przed Krakenem?
Najprostszym sposobem zmniejszania ryzyka zakażenia Krakenem i innymi wariantami koronawirusa wciąż są:
- maseczki, które powinny być noszone wszędzie, gdzie są większe grupy ludzi.
- unikanie dużych skupisk ludzi,
- częste mycie i dezynfekcja rąk,
- wykonywanie szczepień ochronnych w przypadku chorób, przeciw którym szczepienia są dostępne (COVID-19).