Naucz dziecko rozwiązywać konflikty

Sprzeczki, spory i konflikty zdarzają się, zarówno w klasie, jak i wśród rodzeństwa. Naszą rolą jest nauczenie dzieci jak rozwiązywać nieporozumienia bez użycia agresji w stosunku do innych. Im wcześniej pokażemy dziecku na swoim przykładzie, jak możemy sobie radzić w trudnych sytuacjach, tym szybciej poczuje się pewniej w obliczu konfliktów. Każda rozmowa czy sytuacja wśród dzieci może się zakończyć nieporozumieniem i wywołać złość – przegrana gra, podział zabawek, brak ulubionego misia. Jednak na każdy spór znajdzie się skuteczna strategia rozwiązywania konfliktów.

Kłótnie i spory wśród dzieci

Konflikty są naturalną konsekwencją odmienności charakterów, osobowości, pragnień oraz poglądów na jakiś temat. Dzięki sporom dzieci uczą się jak radzić sobie w trudnych sytuacjach, przeżywać i niwelować skomplikowane emocje, jakie pojawiają się w obliczu sporu, a także poznają siebie i swoje reakcje. Konflikty to możliwości poznania swoich granic, preferencji, gustów, pragnień, to szansa na kształtowanie przez dziecko swojej tożsamości.

Jednak nie można zapomnieć o tym, że nieporozumienia niosą ze sobą dużą dawkę przykrych doznań, z którymi dziecko nie zawsze umie lub chce sobie radzić.  Zazwyczaj podpatruje rodziców oraz inne ważne osoby będące blisko w środowisku dziecka, uczy się ich sposobów rozwiązywania sporów. Jeśli rodzice stosują krzyki, agresywne komunikaty i czyny, widzi, że jest skuteczne – dziecko uczy się takiego sposobu działa. Jeśli rodzice rozmawiają ze sobą spokojnie, dyskutują, potrafią zrozumieć swoje uczucia, pójść na kompromis – córka lub syn ma pozytywny wzorzec radzenia sobie w trudnej sytuacji z rówieśnikami.

Strategie stosowane przez dzieci do rozwiązywania sporów

Konfrontacyjne konstruktywne – wykorzystanie spokojnych, ,,pokojowych metod rozwiązywania nieporozumień. Minimalizują wystąpienie bardzo silnych trudnych emocji, takich jak gniew, furia, rozpacz. Np. kompromis, wspólne poszukiwanie rozwiązania, poszukiwanie mediacji, wsparcia społecznego w osobach dorosłych, mówienie o swoich emocjach, próby ich pozytywnego skanalizowania.

Konfrontacyjne destruktywne – zazwyczaj powodują bardzo silne, trudne emocje u obojga partnerów sporu lub u jednej strony np. agresja fizyczna i werbalna, dominacja, manipulacja, szantaż, posługiwanie się nie doprecyzowanymi zasadami, aby przechylić wygraną na swoją stronę.

Unikowe – wycofywanie się z konfrontacji, odpuszczanie, powstrzymanie się od działania.

Redefinicji – brak prawidłowego intepretowania sygnałów płynących od innych, że może pojawić się konflikt.

Słowa czy czyny – co pomaga bardziej w rozwiązywaniu nieporozumienia?

To, co mówimy oraz jak mówimy oraz nasze czyny mają ogromne znaczenie. Dzieci obserwują swoich rodziców nieustannie, to od nich uczą się sposobów reagowania. Nie ma idealnych sposobów rozwiązywania nieporozumień, zawsze pojawiają się mniejsze lub większe przykre emocje. Również kompromis, tak często chwalony, powoduje, że każda ze stron musi z czegoś zrezygnować.

Agresja werbalna lub fizyczna niesie ze sobą ogromne straty emocjonalne, wyrządza krzywdę drugiej osobie i uczy zachowań siłowych. Jednak nie zawsze wystarczy asertywny komunikat, którym obroni się dziecko. Oponent może próbować poszturchiwać, krzyczeć, przezywać, a nawet bić. Na taką sytuację również należy przygotować dziecko – tu sprawdzą się werbalne i fizyczne techniki samoobrony.
Samoobrona służy do zachowania własnej godności oraz nietykalności, nie ma na celu zaszkodzić drugiej osobie.

Spory, kłótnie, konflikty nigdy nie są i nie powinny być usprawiedliwieniem dla przemocy. Ona zawsze wywołuje efekt kaskady, a agresywne wzorce są powielane przez innych.

Rodzicu – naucz dziecko strategii

1. Pozwól dziecku poradzić sobie z nieporozumieniem samodzielnie – samodzielne rozwiązywanie konfliktów, szukanie rozwiązań, próby dogadania się – dają dziecku najwięcej. Mimo, że rodzic może załatwić za dziecko sprawę bardzo szybko, to takie podejście nic go nie nauczy. Jeśli dziecko podjęło kilka prób rozwiązania trudności z rodzeństwem lub kolegą i dalej nie może się porozumieć, zachęć je do skorzystania z Twoich wskazówek.

2. Zobacz, jakie role przyjmuje dziecko w konflikcie – obserwuj, jak zachowuje się dziecko w sytuacjach trudnych – czy wycofuje się, przyjmuje postawę dominującą, czy może jednak bierną. Taka obserwacja pomoże ci, pomóc dziecku odpowiednio przygotować je na sytuację sporne.

3. Zmniejsz emocje – w sytuacji ostrego konfliktu spróbuj zmniejszyć emocje, rozdziel dzieci, daj im szansę ochłonąć. Nie da się rozwiązać pozytywnie nieporozumienia, kiedy dzieci są zagniewane lub rozżalone.

4. Pomóż dziecku zrozumieć zachowanie innych – pokazanie perspektywy innej osoby, próba zrozumienia jej motywów i potrzeb, może pomóc dziecku, poradzić sobie z konfliktem.

5. Wspieraj dziecięce poczucie pewności siebie – wytłumacz dziecku i pokazuj mu to, że najważniejsze jest, co samo myśli o sobie. Słowa innych, nawet jeśli przykre, są jedynie słowami. Przezwiska lub niezbyt pochlebne opinie, to jedynie wymysł zdenerwowanej, wzburzonej osoby. Jeśli dziecko jest przekonane, że jest w porządku, pewne swoich umiejętności, talentów, czuje się kochane – łatwiej radzi sobie z zaczepkami innych osób.

6. Zawsze zwracaj uwagę dziecku, kiedy zachowuje się okrutnie wobec innych – okazywanie agresji, manipulowanie, wywyższanie się czy używanie wulgarnych słów, w stosunku do innych, powinno być bardzo szybko wyłapane i skorygowane. Brak zwrócenia uwagi na takie sytuację i odpowiedniej, stanowczej reakcji może spowodować, że dziecko rozwinie agresywny sposób rozwiązywania problemów.

7.Ucieczka nie jest dobrym pomysłem – pokaż dziecku, że unikanie problemów, nie spowoduje ich rozwiązania. Niezałatwione sprawy, często bardzo szybko wracają i to w trudniejszym wydaniu. Lepiej rozwiązywać sytuację na bieżąco, wyjaśniać i reagować niż się wycofywać.

8.Daj dzieciom przestrzeń na wyrażanie emocji – bez względu na to, jak dojrzałe jest dziecko będzie przeżywać przykre emocje w obliczu nieporozumienia z koleżanką z klasy, kolegą z zajęć sportowych czy własnym bratem. Pozwól mu na złość, smutek czy żal, te emocje są jak najbardziej prawidłowe. Naucz dziecko mówić o nich i radzić sobie z nimi na co dzień. Dzięki temu będzie potrafiło je kontrolować w konfliktowych sytuacjach z rówieśnikami.