Nastolatek nie chce rozmawiać. Co robić?

Nastolatek w domu to dla rodziców duże wyzwanie. Może się wydawać, że młody człowiek z dnia na dzień zmienił się nie do poznania. Przestał rozmawiać, jest marudny, drażliwy, sam nie wie czego chce i o wszystko ma pretensje do rodziców. Co się z nim stało? Cóż – dojrzewanie to naturalna kolej rzeczy. Jak przetrwać ten burzliwy okres? Co robić, kiedy nastolatek nie chce mówić i rozmawiać?

Dlaczego nastolatek nie chce rozmawiać?

Czy każdy nastolatek się buntuje? Czy istnieje coś takiego jak bunt nastolatków? Wszystko zależy od tego, co rodzic ma w głowie. Przekonanie, że od około 13. roku życia zaczyna się „najtrudniejszy okres w życiu” nie pomaga rodzicom w nawiązaniu bliskiej relacji z ich dostającym dzieckiem. Myślenie, że „teraz to się dopiero zacznie”, „pewnie nie będziemy umieli się porozumieć” wzbudza w rodzicach lęk przed okresem, w którym nastolatek dojrzewa. Jednak zmiana perspektywy i spojrzenie na swoje dziecko, które się zmienia, jak na odrębną osobę, która szuka własnej tożsamości, chce się uniezależnić i może być naszym partnerem – pomaga bardziej zrozumieć świat dorastającego syna lub córki.

Nastolatek może nie chcieć rozmawiać z rodzicami o sobie i swoich sprawach z wielu powodów. To zwykle:

• chęć nieuzależnienia się i budowanie poczucia odrębności,
• brak zaufania do rodziców, zrozumienia oraz poczucia, że podejdą spokojnie do wyborów dziecka,
• chęć zostawienia części spraw tylko dla siebie, budowanie swojej tożsamości i samodzielności,
• lęk przed wyśmianiem przez rodziców.

To tylko niektóre z przyczyn powodujących zamknięcie nastolatka na pytania i prośby rodziców o rozmowę.

Jak dotrzeć do nastolatka?

Budowanie relacji z nastolatkiem to zamiana relacji niesymetrycznej, gdzie rodzic był stroną decyzyjną, dominującą, a dziecko było uzależnione emocjonalnie i fizycznie od mamy i taty, na relację partnerską.
Ta zmiana dla rodziców może być bardzo trudna, dlatego mogą nie chcieć jej dokonać, co z kolei wzbudza opór nastoletnich dzieci. Brak możliwości decydowania o sobie, wsparcia w nowych wyborach, pozostawianie decyzji i pozwalanie na doświadczanie odpowiedzialności powoduje, że nastolatek odsuwa się od rodziców, nie chce ich wtajemniczać w swoje plany, uczucia oraz ważne sprawy.

Aby dotrzeć do syna lub córki, należy przede wszystkim zacząć ich postrzegać jako odrębne jednostki, które mają prawo do swoich tajemnic, odmowy podzielenia się swoimi sekretami czy uczuciami.

Kiedy zaczniemy szanować dzieci, pokażemy im, że chcemy budować szczerą więź. Możliwe, że dadzą nam szansę i zbliżą się do nas.

Co robić, by móc porozmawiać z nastolatkiem?

1. Mów od siebie, powiedz o swoich uczuciach jako rodzic, wyraź troskę, zaniepokojenie, czy złość. Nie naciskaj na dziecko, daj mu czas, aby przyjęło Twoje słowa.

2. Nie oceniaj – nie mów, co czuje Twoje dziecko, ani nie przywołuj słów „zawsze”, „nigdy” – trzymaj się swoich uczuć.

3. Opowiedz o swoim dniu, nie przesłuchuj córki lub syna. Zacznij od siebie, powiedz jak Ci minął dzień, co dobrego się zdarzyło. Zachęć dziecko do podzielenia się jego przeżyciami.

4. Kiedy się denerwujesz, złościsz, gniewasz – nie mów „Bo Ty mnie tak denerwujesz, zaraz wybuchnę” – powiedz, „Jestem zdenerwowana, w tym momencie wychodzę, aby ochłonąć”.

5. Buduj zaufanie – nie łam dawanych obietnic, słowa młodego człowieka traktuj z szacunkiem. To jak się zachowujesz ma większe znaczenie niż to, co mówisz.

6. Dawaj troskę i miłość, ucz samodzielności. Dawnie wyboru, pozwalanie na doświadczanie konsekwencji wyborów to zadanie dojrzałych rodziców. Jednak nastolatek na równi z niezależnością bardzo potrzebuje Twojego ciepła i wsparcia.

Bibliografia:
J. Juul. Nastolatki. Kiedy kończy się wychowanie?, MiND Dariusz Syska, 2014