Za nami okres świąteczny – czas rodzinnych chwil, pysznych potraw i prezentów. Wśród nich wiele nietrafionych, wiele nieprzemyślanych, a także wiele „skrzywdzonych”. Tak, tak skrzywdzonych – mam tu na myśli te „prezenty”, które miały być atrakcją dla dziecka, „żywym pluszakiem” czy też odpowiedzią na panującą modę.

Psy, koty, króliki – rasowe czy też nie, urocze szczeniaczki z czerwoną kokardką na szyi. Część z nich ma już nowy „dom” – schroniska o tej porze roku przeżywają inwazję takich nieprzemyślanych prezentów, część została z domu wyproszona i być może do dzisiaj błąka się po ulicach, część została w domach i umila życie całej rodzinie. Bo przecież może się zdarzyć i tak, że taki pies, kot czy inne zwierzę, znajdzie swoje miejsce w naszych domach i sercach. Będzie naszym towarzyszem dnia codziennego, kompanem do zabaw i najlepszym przyjacielem w gorszych chwilach.

Wszystko to naprawdę może się zadziać, jeśli tylko pojawienie się w domu zwierzęcia będzie decyzją przemyślaną, a nasze dzieci zostaną w odpowiedni sposób wprowadzone w tajniki wspólnego mieszkania i życia z czworonożnym stworzeniem.

Warto więc pamiętać o kilku ważnych kwestiach:

·    Po pierwsze i najważniejsze – zwierzę to nie zabawka. Jeśli nie mamy pewności, że będzie u nas bezpieczne, że nasze dziecko obdarzy je szacunkiem godnym każdej żywej istoty, zrezygnujmy z pomysłu kupienia czy też przygarnięcia psa albo kota. Decyzja o podjęciu opieki nad zwierzęciem nie może być odpowiedzią na zachcianki dziecka czy też panującą modę („bo teraz wszyscy u nas w bloku mają takie ładne małe, białe pieski”). Zanim więc zaczniemy zastanawiać się nad przygarnięciem psa lub kota, przyjrzyjmy się uważnie dziecku – czy jego chęć posiadania zwierzaka jest rodzajem „zachcianki” czy też długo oczekiwanym marzeniem? Jak zachowuje się w towarzystwie zwierząt (np. podczas wizyt u rodziny czy znajomych) – czy potrafi uszanować przestrzeń zwierzęcia czy też gania za nim po całym mieszkaniu i zmusza je do zabawy? Jak długo koncentruje się na swoich dotychczasowych pragnieniach, marzeniach (np. udział w zajęciach tanecznych) – czy po jakimś czasie je porzuca „bo mi się już znudziły” czy też, pomimo upływu miesięcy, opowiada o nich z takim samym entuzjazmem jak na początku?

·    Po drugie – kiedy już zdecydujemy się na zwierzę, pamiętajmy, że przed nad nami wielka odpowiedzialność, ale jednocześnie wielka radość. Oto nasz dom wzbogaci się o nowego członka rodziny – nieco innego od pozostałych, ale nie bez znaczenia dla ich funkcjonowania. Obecność zwierząt w domu odgrywa istotną rolę w rozwoju dziecka. O plusach takiej sytuacji można mówić godzinami, jednak te najważniejsze mogą okazać się pomocne, kiedy zastanawiamy się nad przygarnięciem zwierzęcia do naszego domu. Kontakty z czworonożnymi przyjaciółmi pomagają w niemal każdej sferze rozwoju dziecka – fizycznej (bo przecież trzeba dorównać psu w zabawie i czasem z nim poraczkować, pobiegać czy też poturlać się na dywanie, nie wspominając już o spacerach), emocjonalnej (poprzez możliwość obdarowania uczuciami, ale też ich otrzymywanie – mruczenie kota czy też merdający ogon psa na widok dziecka wracającego ze szkoły), społecznej (uczy empatii, zrozumienia, jak również szacunku dla potrzeb i przestrzeni innych).

·    Po trzecie – jeśli już podejmiesz decyzję, pamiętaj, że początki pobytu nowego mieszkańca w Waszym domu, będą wymagały od Ciebie dużego zaangażowania i uwagi. Twoim zadaniem będzie stworzenie takich warunków, w których zarówno dziecko jak i zwierzę będą się czuć bezpiecznie i w których wzajemne poznawanie się będzie przebiegało stopniowo. Czuwaj nad dzieckiem i psem/kotem podczas ich wzajemnych kontaktów, wytłumacz dziecku na czym polega rytm dnia zwierzęcia – dlaczego tyle czasu przeznacza na spanie, dlaczego czasem ucieka pod stół a innym razem całym sobą zachęca do zabawy. Pamiętaj, że intensywność tych kontaktów powinna być dostosowana do wieku dziecka – już od najmłodszych lat pokazuj więc dziecku, jak się głaszcze zwierzaki (swoją ręką możesz kontrolować rękę dziecka i siłę nacisku), nie pozwalaj na zadawanie bólu zwierzęciu, np. poprzez ciągnięcie za ogon, opisuj dziecku co może czuć psiak lub kot, kiedy jest głaskany delikatnie, a co kiedy ktoś go szarpie. Istotne jest również pokazywanie tego, jak należy traktować zwierzęta na swoim przykładzie, czyli modelowanie. Jeśli dziecko będzie widziało, że zwierzę w naszym domu to przyjaciel, którego rodzice dobrze traktują i o którego dbają, samo nabierze przekonania, że tak powinno być.

·    Po czwarte – jeśli masz taką możliwość, dostarczaj dziecku kontaktów z różnymi zwierzętami. Oczywiście pod kontrolą Twoją i właścicieli tych zwierząt. Dzięki temu Twoje dziecko będzie miało okazję do poznania świata zwierząt, który jest bardzo zróżnicowany. I tak jak Wasz pies czy kot wymaga szacunku, tak samo żółw sąsiada czy papuga cioci. Podczas spacerów pokazuj dziecku motyle, pracujące mrówki czy też wiewiórkę skaczącą po gałęziach – to dobra okazja do tego by opisywać i wyjaśniać dziecku świat tych stworzeń. Kontakt z przyrodą będzie miał również korzystny wpływ na rozwój intelektualny Twojego dziecka – wycieczki do zoo, książeczki z obrazkami zwierząt czy też płyty z odgłosami, np. ptaków, mają ogromną wartość edukacyjną.

·    Po piąte – mając w domu zwierzę, nawet przedszkolak może uczyć się odpowiedzialności i obowiązkowości. Możesz pomóc mu w tym, przydzielając (dostosowane do wieku) obowiązki, np. wymiana wody w klatce królika, nakarmienie rybek czy też umycie miski psa.

·    Po szóste – zwierzę może być najlepszym przyjacielem dziecka, a dziecko najlepszym przyjacielem zwierzęcia. Poza wspólną zabawą, niejednokrotnie mogą łączyć ich tajemnice i sekrety – niech więc nie dziwi Cię fakt, że dziecko szepce do ucha psa o swoich przeżyciach w szkole, a przed snem przytula kota i wycisza się przy jego mruczeniu. Więź jaka może łączyć te dwie istoty, może być naprawdę czymś wyjątkowym, a rolą rodzica będzie zadbanie o to, żeby miała szansę zaistnieć i rozwijać się w atmosferze wzajemnego zaufania.

Anita Janeczek-Romanowska
psycholog

Wychowanie dziecka - przeczytaj pozostałe nasze artykuły.

Rozwój dziecka w wieku przedszkolnym - kliknij tutaj.