Jak radzić sobie z upartym dzieckiem?

Radzenie sobie z uporem dziecka to dla rodziców niezłe wyzwanie, a nakłonienie pociechy do wykonania tak podstawowych czynności jak kąpanie się, zjedzenie posiłku czy pójście do łóżka, to niejednokrotnie codzienna bitwa. Zdarza się też, że rodzice nieumyślnie zachęcają dziecko do tego by było uparte i wzmacniają takie zachowania u niego. Przeczytaj kilka naszych wskazówek, jak poradzić sobie z nadmiernym uporem dziecka.

Silna wola czy ośli upór?

Słownikowa definicja słowa upór to: “niezmienne trwanie przy swoim stanowisku, często mimo oczywistej jego niesłuszności”. Kiedy nie znamy przyczyn postępowania dziecka, łatwo o błędną ocenę sytuacji i wzięcie silnej woli dziecka właśnie za upór. Determinacja w dążeniu do postawionego sobie celu nie jest przecież cechą, z którą należy walczyć! Od dorosłych oczekujemy, aby byli wytrwali, wierni swoim zasadom, nieustępliwi. Jednocześnie te same cechy u dzieci postrzegamy jako negatywne i walczymy z nimi.

Nie każde zachowanie dziecka to upór, a dziecko które ma silną wolę i niechętnie podporządkowuje się dorosłym często także:

• jest bardzo inteligentne,
• jest kreatywne,
• ma silną potrzebę bycia słyszanym, dlatego też zwraca na siebie uwagę swoim zachowaniem,
• jest niezależne i swej niezależności broni ze wszystkich sił,
• ogromnie angażuje się w to, co robi i niechętnie porzuca wybrane przez siebie zajęcie,
• lubi robić rzeczy w swoim tempie,
• ma silne cechy przywódcze, chętnie dyryguje innymi,
• częściej niż inne dzieci miewa napady złości.

Choć życie i współpraca z dzieckiem o tak silnej woli mogą być wyjątkowo trudne, warto w tych ciężkich momentach pamiętać o tym, że dzieci, które często łamią zasady i przeciwstawiają się normom, zwykle też w życiu dorosłym sięgają po to czego pragną: zdobywają wykształcenie, osiągają sukces zawodowy, zarządzają własnymi firmami, realizują plany. Rzadziej też ulegają niekorzystnym wpływom innych ludzi.

10 wskazówek jak radzić sobie z upartym dzieckiem

1. Słuchaj zamiast mówić

Aby komunikacja była skuteczna, powinna odbywać się w obu kierunkach. Jeżeli chcesz, żeby dziecko przyjęło do wiadomości twoje argumenty, najpierw musisz go wysłuchać. Gdy dziecko ma poczucie, że nikt go nie słucha i nie rozumie, może zachowywać się w bardzo wyzywający sposób. W większości przypadków, gdy dziecko bardzo nalega na zrobienie czegoś (lub wręcz przeciwnie, odmawia wykonania polecenia), wystarczy chwila szczerej rozmowy na temat tego co mu przeszkadza, aby rozwiązać problem.

2.    Nie zmuszaj

Jeżeli dziecko jest przekonane do czegoś, to zmuszanie go do zmiany przekonań, sprawia, że pojawia się bunt. Dziecko zaczyna robić na przekór i postępować wbrew naszym oczekiwaniom. Rodzący się w takich chwilach sprzeciw jest instynktowny i dotyczy także dorosłych. W takiej sytuacji trzeba nawiązać kontakt z dzieckiem. Zadaj sobie trud zrozumienia tego, co robi i dlaczego. Gdy dziecko ma poczucie, że rodzice są zainteresowani tym co robi, jest też bardziej skłonne do współpracy.

3.    Daj wybór

Wiele dzieci, podobnie jak dorosłych, nie przepada za tym, aby mówiono im co mają robić. Dlatego jeśli kilkulatek otrzyma kategoryczne polecenie, że ma iść do łóżka, jego odruchową odpowiedzią będzie „nie”. Jeżeli zamiast polecenia otrzyma możliwość wyboru, ma poczucie, że samo decyduje o sobie i ktoś się liczy z jego zdaniem. Takim wyborem może być propozycja: ta książka, a może inna, zanim pójdziesz spać?

Jeśli dziecko nadal wykrzykuje, że nie pójdzie spać, ty ze spokojem proponuj wybór bajki do czytania. W końcu dziecko prawdopodobnie skupi się na propozycji. Dając dziecku wybór, warto pamiętać o tym, że zbyt wiele możliwości nie działa korzystnie i może dezorientować. Jeżeli twoja pociecha ma trudności z wybraniem stroju, nie proponuj mu całej garderoby do wyboru, a dwa lub trzy zestawy.

4.    Zachowaj spokój

Gdy dziecko zaczyna krzyczeć, rodzic odruchowo podnosi głos. To zmienia rozmowę w awanturę i pogarsza sprawę. To rodzic jest dorosły i musi panować nad sobą, pokazując na własnym przykładzie jak radzić sobie z emocjami. Jeśli masz duże trudności z zachowaniem spokoju w takich chwilach, spróbuj ćwiczyć tę umiejętność medytując, słuchając muzyki, ćwicząc, relaksując się. Spróbuj też zaobserwować co działa uspokajająco na dziecko: przytulenie lub pozostawienie w spokoju, możliwość wyładowania energii lub słuchania muzyki i proponuj to dziecku w chwilach, gdy zapamiętuje się w swoim uporze.

5.    Pamiętaj o szacunku

Jeśli chcesz, aby twoje dzieci szanowały ciebie i twoje decyzje, także musisz je szanować. Twoje dziecko nie zaakceptuje władzy, jeśli zmusisz je do tego. Oto kilka sposobów na to, jak dbać o szacunek w relacjach między wami:

• współpracuj, a nie zmuszaj do wykonywania twoich poleceń,
• bądź konsekwentna i nie rezygnuj z zasad w chwilach gdy jest to wygodne,
• słuchaj dziecka i staraj się je zrozumieć,
• nie lekceważ i nie zachowuj się lekceważąco,
• pozwalaj dziecku na samodzielność, w ten sposób okazujesz mu zaufanie do jego umiejętności,
• mów to, co myślisz i rób to, o czym mówisz, aby twoje słowa i czyny były spójne.

6.    Zmień sposób postępowania

Jeżeli twoje dziecko jest bardzo uparte i nie umiesz do niego trafić, to znaczy, że stosowane przez ciebie metody są zupełnie nieskuteczne i czas je zmienić. Możesz:

• zwrócić uwagę na to, jakim tonem zwracasz się do dziecka, jakiego słownictwa używasz; jeżeli dziecko czuje się nieakceptowane i atakowane, próbuje się bronić poprzez bunt, krzyk, agresję,
• zamiast mówić dziecku co ma robić, współpracuj z nim, słuchaj jego zdania,
• używać zwrotów „może spróbujemy?” zamiast „zrób to”,
• użyć poczucia humoru, dodać element zabawy, sprawić, żeby w ten sposób codzienne nudne czynności stały się okazją do śmiechu – rób miny, „ożywiaj” przedmioty, przemawiaj dziwnym głosem, udawaj potwora, który przytula i łaskocze,
• wprowadzić elementy gry, rywalizacji; na przykład: kto pierwszy zbierze wszystkie maskotki? kto będzie pierwszy na górze?

7.    Negocjuj

Czasami trzeba z dziećmi negocjować. Dzieci często zaczynają być uparte, gdy nie otrzymują tego, czego potrzebują. Spróbuj zrozumieć, jaka potrzeba stoi za zachowaniem dziecka. Zacznij od zadawania pytań: czy to jest dla ciebie ważne? czego chcesz? czego potrzebujesz? o co chodzi? Dla dziecka to sygnał, że jesteś gotowa go wysłuchać.

Nawet jeśli nie będziesz w stanie, lub nie będziesz chciała spełnić żądania dziecka, to jest to dla niego sygnał, że jesteś gotowa do rozmów. Na przykład w sytuacji, gdy dziecko nie chce iść spać o określonej porze, zamiast nalegać, że ma to się stać teraz, wynegocjuj taką godzinę, która będzie odpowiadać wam obojgu.

8.    Dawaj przykład

Trudno całkowicie uniknąć nieporozumień między dorosłymi. Nie da się też funkcjonować tak, aby dziecko nigdy nie było świadkiem kłótni. Jednak kiedy dziecko często widzi, jak dorośli się sprzeczają, naśladuje to. Zadbaj o to, aby nie było ono uczestnikiem, czy  świadkiem kłótni.

9.    Zrozum perspektywę dziecka

Aby lepiej zrozumieć zachowanie swojego upartego dziecka, spróbuj spojrzeć na sytuację z jego perspektywy. Spróbuj wyobrazić sobie przez co przechodzi i jak się czuje. Spróbuj znaleźć rozwiązanie: co ty zrobiłabyś w tej sytuacji, jak byś sobie z nią poradziła. Nie narzucaj swoich rozwiązań, ale jeśli jest okazja, zaproponuj je.

10.    Wzmacniaj pozytywne zachowania

Wielu rodziców zbyt mocno koncentruje się na negatywnych zachowaniach dziecka. Konsekwencją tego jest wzmacnianie ich, szczególnie gdy dziecko walczy w ten sposób o uwagę dorosłych. Jeśli twój maluch ciągle powtarza „nie” na każdą twoją propozycję, zaproponuj mu coś, czemu nie będzie mógł odmówić, aby wybić go z tego negatywnego schematu. Dbaj o to, aby spędzać czas z dzieckiem także wtedy gdy mówi „tak” i jest chętne do współpracy.

Joanna Górnisiewicz