Sporo się mówi o baby blues i depresji poporodowej kobiet. Temat depresji mężczyzn podejmowany jest zdecydowanie rzadziej. Tymczasem okazuje się, że jeden na pięciu ojców doświadcza lęku w okresie okołoporodowym, zarówno przed, jak i po urodzeniu dziecka, a jeden na dziesięciu zmaga się z depresją. Niestety wsparcie zdrowia psychicznego mężczyzn w tym okresie, tak jak i badania, są ograniczone.
Nad kwestią pochylili się naukowcy z Deakin University. W ramach swojego projektu przeszukali posty zamieszczone w serwisie internetowym Reddit i odkryli, że zachowania ojców w okresie okołoporodowym mogą być sygnałem ostrzegawczym zwiastującym depresję. Ich wyniki zostały opublikowane w JMIR Pediatrics and Parenting.
Aby lepiej zrozumieć, z jakimi problemami borykają się świeżo upieczeni ojcowie i jakiego rodzaju wsparcia potrzebują, naukowcy prześledzili tysiące postów na forach ojcowskich Reddit r/Daddit i r/PreDaddit.
- Podczas analizy danych z mediów społecznościowych przestrzegamy ścisłych protokołów etycznych. Zazwyczaj nie patrzymy na dane poszczególnych osób, a na dane podsumowujące – mówi dr Teague z Deakin's Center for Social and Early Emotional Development.
Co publikują ojcowie? Często są to informacje o kamieniach milowych, takich jak wieść o ciąży, ale i posty o pielęgnacji i relacjach oraz roli taty. Jednak głównym tematem większości wpisów są wyzwania związane z ojcostwem: trud opieki nad niemowlęciem, budżet i brak snu.
- Przyglądaliśmy się postom, ale i temu, jak szybko i ile pojawiało się na nie odpowiedzi. Zaskakujące jest, że mężczyźni udzielają sobie wsparcia, podając konkretne informacje lub rady, które mogą rozwiązać problem - informuje dr Teague.
Według dra Teague ostrzeżeniem o depresji poporodowej może być również historia postów. Na podstawie nawyków przedporodowych algorytm z blisko 70% dokładnością mógł przewidzieć, posty których ojców wskazują na depresję poporodową.
Forum Reddit to dla ojców doskonałe źródło wsparcia. Dr Teague chce pomagać użytkownikom, którzy potrzebują profesjonalnej pomocy. Na podstawie badań dr Teague i jej współpracownicy zaprojektowali aplikację o nazwie Rover, która pomaga zmniejszyć stres, niepokój i depresję u ojców. W oczekiwaniu na wyniki niedawnej wersji próbnej aplikacji dr Teague ma nadzieję, że będzie ona dostępna dla ojców na całym świecie.
Jakie są przyczyny depresji u ojców?
Depresja poporodowa dotyka częściej mężczyzn, którzy po raz pierwszy zostali ojcami. Ujawnia się ona najczęściej między 3 a 6 miesiącem życia dziecka. Jej przyczyn upatruje się głównie w uwarunkowaniach psychicznych, sytuacji rodzinnej i wpływach społecznych, ale istnieją również hipotezy, które winą za depresję u mężczyzn obarczają hormony.
- Zmiany hormonalne u ojców, w czasie ciąży ich partnerek, polegają na zmniejszeniu się ilości wydzielanego testosteronu. Ma to sprzyjać obniżeniu agresji podczas opieki nad przyszłą mamą, a potem nawiązaniu relacji z dzieckiem.
Mężczyzna w nowej sytuacji rodzinnej czuje się często zagubiony i zdezorientowany. Po pierwsze nagle schodzi na drugi plan. Pojawienie się w domu noworodka, na którym skupia się większość uwagi i energii matki powoduje, że doświadcza braku zainteresowania ze strony swojej partnerki. Co więcej, nowa sytuacja i stres związany z opieką nad małym dzieckiem, generuje więcej konfliktów między partnerami, a więc spada również zadowolenie z relacji małżeńskich.
Młody tata pragnie również relacji z dzieckiem, ale często nie potrafi się nim zająć lub wycofuje się w obawie, że sobie nie poradzi z jego pielęgnacją niemowlęcia. Na to wszystko może nałożyć się jeszcze zderzenie z rzeczywistością dużo trudniejszą niż się spodziewał np. nieprzespane noce, które zupełnie rujnują wytrzymałość psychiczną obojga rodziców, a często też sprawne funkcjonowanie w ciągu dnia.
Nie bez znaczenia pozostaje presja społeczna. Mężczyzna czuje, że powinien być w nowej sytuacji opoką rodziny i wsparciem dla zmęczonej żony. W jego mniemaniu powinien również utrzymać rodzinę, a lista wydatków, gdy pojawia się maluch, nieustannie się wydłuża.
Jak rozpoznać depresję poporodową u taty?
Choć przyczyny są różne, objawy depresji poporodowej u mężczyzn są podobne do objawów obserwowanych u kobiet.
Mężczyźni doświadczają:
- zaburzeń rytmu snu,
- chronicznego smutku,
- drażliwości,
- częstych zmian nastroju,
- niemożności podejmowania decyzji,
- braku motywacji do działania,
- niechęci do dziecka,
- zaniku popędu płciowego,
- braku apetytu lub nadmiernego objadania się.
Kiedy mężczyzna z depresją powinien zgłosić się po pomoc.
Świeżo upieczony ojciec ma prawo do odczuwania lęku, dezorientacji, bezradności, zazdrości i złości w nowej roli. Gdy te uczucia narastają i trwają dłuższy czas oraz gdy charakterystyczne objawy się nasilają, trzeba zgłosić się do specjalisty. To ważne.
Jeśli w pomoc nie nadejdzie szybko, depresja może doprowadzić do pogorszenia relacji między małżonkami, niechęci do dziecka, a w skrajnych przypadkach skończyć się rozpadem małżeństwa. W konsekwencji cierpi cała rodzina.
Leczenie depresji najczęściej polega na psychoterapii indywidualnej lub małżeńskiej i - jeśli jest to konieczne - podaniu odpowiednich leków.