Jak wspierać niezależność dziecka. Nastolatki 11-13 lat

Chłopiec lub dziewczyna w wieku 11-13 lat to już nie słodkie maleństwa, które potrzebują opieki i ciągłej kontroli, a młodzi ludzie, którzy szukają swojej tożsamości, możliwości wyrazu i pomysłu na siebie. Powoli budują własną niezależność, buntują się i kwestionują autorytety. Wyjdź temu naprzeciw, nie neguj prawa do własnego zdania Twojego dziecka, ani jego potrzeby niezależności, tylko go w tym wspieraj.

Ignoruje, nie słucha, buntuje się – perspektywa rodzica

Nastolatki w wieku 11-13 lat, choć rodzicom kojarzą się jeszcze z dziećmi, powoli wkraczają w fazę dojrzewania, dziś wcześniej niż kiedyś. Te lata to czas wzmożonego zainteresowania swoim ciałem, wyglądem, płcią przeciwną. Rodzic widzi dziecko, które się zmienia, przestaje być małym chłopczykiem i dziewczynką, a powoli staje się mężczyzną lub kobietą. Rodzice mogą obserwować wycofanie się z kontaktów towarzyskich, izolację lub wręcz przeciwnie bardzo dużą chęć spędzania czasu z rówieśnikami. Autorytetem przestaje być mama i tata, a zaczyna grupa.

Dziewczyny i chłopaki w wieku 11-13 lat zaczynają krytykować swoje umiejętności, nie mają rozeznania w czym są dobre i skuteczne, może pojawić się negatywizm, czyli odrzucanie tego, co proponują dorośli, również rodzice.

Ten wiek to początek fazy, gdzie młody człowiek zaczyna poszukiwać własnej tożsamości, próbuje odnaleźć poczucie sensu oraz zbudować własną osobowość.

Co się dzieje w głowie nastolatka?

W głowach nastolatków pojawia się tysiące pytań, a najważniejsze z nich dotyczą tożsamości, odbioru przez grupę oraz swojej przyszłości:

• Kim jestem?
• Kim nie jestem?
• Kim chcę być i jak pokazywać siebie innym?
• Jak nie chce być spostrzegany?
• Kim chcę być i jakie role przyjmować jak będę dorosły?

Zmiany, których doświadczają nastolatkowie, są bardzo gwałtowne i przebiegają w dość krótkim czasie. To może budzić u nich niepokój, drażnić. Dziecko nie wie, co się z nim dzieje, ani jak reagować na te zmiany. Poradzenie sobie z niepewnością i zagubieniem jest mocnym fundamentem tożsamości młodego człowieka.

Rola grupy

Rola grupy też jest niebagatelna. To, co mówią i robią rówieśnicy jest bardzo istotne dla nastolatka. To u nich szuka poparcia, aprobaty. Do rodziców żywi coraz bardziej ambiwalentny stosunek, z jednej strony bardzo ich potrzebuje, kocha, z drugiej nienawidzi, postrzega komentarze rodziców jako zamach na swoją niezależność, krytykę. Z kolei wskazówki i rady przyjmuje jako rządzenie się i rozkazywanie. Rodzic z dorastającym nastolatkiem nie ma łatwo, jednak to jest czas, kiedy syn lub córka bardzo potrzebują mądrego wsparcia bliskich. Tylko jak to wsparcie okazywać?

Daj wsparcie, nie złote rady – jak wspierać niezależność nastolatka?

1. Ustal jasne granice i zaufaj dziecku

Jasne, konkretne zasady obowiązujące w domu i innych miejscach, pokazują nastolatkowi, że powinien brać odpowiedzialność za swoje czyny. Pozwól doświadczać dziecku konsekwencji wyborów, możesz mu opowiedzieć o swoich obawach, ale zaufaj mu. Daj możliwość sprawdzenia w rzeczywistości, jak sobie poradzi w obliczu różnych życiowych wyzwań.

2. Zaakceptuj zmienne nastroje i niepokój dziecka

Lęk, drażliwość, obawy są normalne u nastolatków, którzy przeżywają bardzo dużo zmian. Nastolatek popada w skrajności, od miłości do nienawiści. Tak jest, ale to minie. Przyjmij, że Twoje dziecko dorasta, a ten okres może być burzliwy.

3. Unikaj mówienia "że rozumiesz”

Stwierdzenia "Ja w twoim wieku, też tak miałem", "Doskonale wiem, co czujesz” czy "Ja cię bardzo dobrze rozumiem” działają na nastolatki jak płachta na byka. Zbyt dużo niewłaściwie okazywanego "rozumienia”, staje się w oczach nastolatka bagatelizowaniem jego przeżyć. On lub ona chcą być wyjątkowi, niepowtarzalni, ich zmartwienia urastają do rangi najważniejszych wydarzeń, mimo że obiektywnie są to typowe zdarzenia.

Rolą rodziców jest wysłuchać, zapytać czego potrzebują, być po prostu, nie dopytywać, ani nie wygłaszać moralizatorskich kazań.

4. Włączaj dziecko w podejmowane decyzje

Pytanie o zdanie, liczenie się z opinią nastoletniej córki lub syna, dawanie im możliwości wyboru i akceptowanie go – uczy dzieci konsekwencji własnych wyborów, pokazuje Twoje zaufanie, daje odczuć młodemu człowiekowi, że jest ważny i potrzebny.

5. Pomóż nastolatkowi samodzielnie myśleć

Zachęcaj dziecko do samodzielnych decyzji, wspieraj jego wybory. Możesz pokazywać dobre i złe strony jakiejś decyzji, jednak wybór pozostaw młodemu człowiekowi. Ucz, że każde rozwiązanie może mieć dobre i mniej korzystne strony. Służ wskazówkami, wtedy kiedy dziecko samo cię o nie poprosi.

6. Buduj więź przez prawdę i miłość

Kiedy zachowanie nastolatka nie podoba ci się – powiedz o tym, opowiedz o swoich odczuciach. Nie musisz akceptować każdej decyzji, ale możesz ją szanować. Ironia, sarkazm lub wytykanie błędów nie zbuduje bliskiej więzi z dzieckiem, raczej odsunie go od ciebie. Mówienie prawdy, szczerze z wyczuciem i zwracaniem uwagi na uczucia dziecka, po pierwsze pokaże mu, że można nawiązać szczerą relację, po drugie zbuduje wasze zaufanie.